«Հայաստան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Տող 125.
Արտաշէս Ա-ն (Ն.Ք. 189-160) իրականացուցած է բազմաթիւ բարեփոխումներ, որոնք նպաստած են պետութեան տնտեսութեան զարգացման։ Ռազմական բարեփոխումներու շնորհիւ ան ընդարձակեց երկրի սահմանները եւ միաւորեց երկրէն անջատած ծայրագաւառները։ [[Արարատեան Դաշտ|Արարատեան դաշտի]] [[Խոր Վիրապ|Խոր վիրապ]] կոչուող վայրին մէջ հիմնուեցաւ [[Արտաշատ]] քաղաքը, որ ժամանակակիցներու կողմէ երբեմն կ՚անուանուէր «Հայկական Կարթագէն», քանի որ քաղաքի կառուցման վայրը ընտրած էր Հանիբալը։
Հայաստանը Արտաշէսեաններու
Տիգրան Մեծի որդի՝ [[Արտաւազդ Բ.]]-ի
==== Արշակունիներու թագաւորութիւն ====
''Հիմնական յօդուած՝ [[Արշակունիներու Թագաւորութիւն]]''
[[Պատկեր:Սուրբ_Թադևոս_և_Բարդուղիմեոս.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2_%D4%B9%D5%A1%D5%A4%D6%87%D5%B8%D5%BD_%D6%87_%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%B8%D5%BD.jpg|ձախից|մինի|[[Ս. Թադէոս Առաքեալ|Սուրբ Թադէոս]] եւ [[Բարդուղիմէոս առաքեալ|Բարդուղիմէոս]]. [[Քրիստոնէութեան Ընդունումը Հայաստանի մէջ|Քրիստոնէութեան ընդունումը Հայաստանի մէջ]]]]
[[Արտաշէսեան Թագաւորութիւն|Արտաշէսեան թագաւորութեան]] անկումէն ետք կէս դար [[Արտաշատ|Արտաշատի]] մէջ գահ կը բարձրանային [[Հռոմ|Հռոմի]] եւ Պարթեւստանիդրածոները։ Իրավիճակը կայունացաւ, երբ 52-ին գահ բարձրացաւ պարթեւներու արքայ Վաղարշ Արշակունիի եղբայրը՝ [[Տրդատ Ա.|Տրդատը]]: 54-ին, չհաշտուելով անոր հետ, Հռոմի կայսր Ներոնը պատերազմ սկսաւ հայ-պարթեւական դաշինքի դէմ։ 59-ին հռոմէական զօրքերը Կորբուլոնի գլխաւորութեամբ արշաւեցին Հայաստանի վրայ եւ գրաւեցին ու աւերեցին [[Տիգրանակերտ|Տիգրանակերտն]] ու Արտաշատը: 62-ին Հռանդէայի մէջ հայ-պարթեւական զօրքերը հակահարուած տուին հռոմէացիներուն, եւ 63-ին Հռոմի կայսր Ներոնը կը ճանչնայ Տրդատի գահակալութիւնը։ 66-ին Տրդատը Հռոմէն կը վերադառնայ Հայաստան՝ իբրեւ հայոց թագաւոր եւ հիմք կը դնէ Արշակունիներու հարստութեաը (66–428)։
2-3-րդ դարերուն՝ մինչեւ 226-ի յեղաշրջումը [[Իրան|Իրանի]], Հայաստանը կը շարունակէր ըլլալ համեմատաբար խաղաղ վիճակի մէջ՝ հովանաւոր Հռոմի եւ դաշնակից Պարթեւստանի հարեւանութեամբ։ Հայաստանի մէջ Արտաշատէն ոչ հեռու կը հիմնադրուի նոր մայրաքաղաք [[Վաղարշապատ|Վաղարշապատը]]։ Իրանի մէջ իշխանութեան գալէն ետք [[Սասանեան Պարսկաստան|Սասանեանները]] կը ցանկանան գահընկէց ընել նաեւ հայ Արշակունիներուն եւ [[Պարսկաստան|Պարսկաստանին]] միացնել Մեծ Հայքի թագաւորութիւնը։ 4-րդ դարու սկիզբը՝ [[301 թուական|301]]-ին, հայոց արքայ Տրդատ Գ. Մեծը (287–330) քրիստոնէութիւնն կ՚ընդունի որպէս հայոց պետութեան պաշտօնական կրօն՝ [[Գրիգոր Լուսաւորիչ|Գրիգոր Լուսաւորչին]] կաթողիկոսական գլխաւորութեամբ։ Երկրորդ դարակազմիկ իրադարձութիւնը աւատատիրական կարգերու հաստատումն էր։ Տրդատի որդիի՝ [[Խոսրով Գ.|Խոսրով Գ. Կոտակի]] օրօք (331–338) կը կառուցուի եւս մէկ մայրաքաղաք՝ [[Դուին|Դուինը]]:
[[Արշակ Բ.]] Արշակունիի օրօք (350–368) կը սրուին յարաբերութիւնները պարսից արքայ Շապուհ Բ. Երկարակեացի (309–379) հետ։ Երկ»ին մէջ կը սկսի ներքին լարուածութիւն, ապա այն կը ներքաշուի պատերազմի մէջ։ Արդիւնքով հայոց թագաւորը կը փակուի Անյուշ բերդում, իսկ իր որդին՝ [[Պապ Թագաւոր|Պապը]], գահ կը բարձրանայ հռոմէացիներու օգնութեամբ։ Որոշ ժամանակ ետք՝ [[387 թուական|387]]-ին Հայաստանը առաջին անգամ կը բաժնուի երկու մասի։ Հռոմէական (Արեւմտեան) Հայաստանի մէջ թագաւոր կը կարգուի Պապի որդի [[Արշակ Գ.]]-ը (378–389), իսկ մնացած երկիրուն մէջ՝ [[Խոսրով Դ.]]-ն (384–389)։ Վերջինիս որդի [[Վռամշապուհ|Վռամշապուհի]] (389–415) օրօք՝ [[405 թուական|405]]-ին, [[Մեսրոպ Մաշտոց|Մեսրոպ Մաշտոցը]] կը ստեղծէ [[Հայերէն|հայերէնի]] [[Այբուբեն|այբուբենը]]: [[428 թուական|428]]-ին ներքին երկպառակութիւններու արդիւնքով հայոց պետականութիւնը կը կործանուի։[[Պատկեր:Satellite image of Armenia in May 2003.jpg|մինի|աջից|300px|Արեւելեան Հայաստանի պատկերը՝ նկարահանուած ՆԱՍԱ-յի (ԱՄՆ) արբանեակէն։]]
== Հայաստանի մեծ քաղաքներ ==
| |||