«Կիրակոս Գանձակեցի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Մանուկ հասակէն, [[1209]]-[[1212]]-ին հաւանաբար, ուսումնառութիւնը սկսած է [[Մխիթար Գոշ]]<nowiki/>ի՝ [[Նոր Գետիկ]]<nowiki/>ի դպրոցին մէջ։ Կիրակոս Գանձակեցի հոն մնացած է, ըստ երեւոյթին, մինչեւ [[1215]]-[[1216]] թուականները.։թուականները։ Այնուհետեւ մեկնած է [[Խորանաշատ]] վանքի դպրոցը, զոր հիմնած էր Գոշի աշակերտ [[Հովհաննես Վանական|Յովհաննէս Վանական]]ը։

1225-ին [[Խորեզմ]]ի [[սուլթան]] [[Ջալալէդդինը]] կ'ասպատակէ նաեւ [[Տաւուշի Բերդ|Տաւուշը]], ուր կը գտնուէր [[Խորանաշատ|Խորանաշատ վանքը]]։ Այս մէկէն ետք հնարաւոր չ'ըլլար այնտեղ շարունակել կրթութեան գործը։ [[Հովհաննես Վանական|Յովհաննէս Վանական]]ը իր աշակերտներուն հետ կը տեղափոխուի [[Լորուտ]] գիւղին մօտ փորել տուած քարայրը եւ կը շարունակէ ուսուցանել աշակերտները։ Սակայն [[1236]]-ին [[Մոնղոլներ|մոնկոլ]] [[Մոլար Նուինի]] հրոսակները կը հասնին մինչեւ [[Տավուշի մարզ|Տաւուշ]], կը գրաւեն զայն եւ կը կողոպտեն քարայր-դպրոցն ու հոն ապաստանած ժողովուրդը։ Ուսուցչապետ [[Հովհաննես Վանական|Յովհաննէս Վանականն]] ու անոր աշակերտներէն քանի մը հոգի գերի կը բռնուին։ Քանի մը ամիս ետք [[Հովհաննես Վանական|Յովհաննէս Վանական]] կ'ազատի, իսկ [[Գանձակ|Գանձակեցի]] անմիջապէս փախուստի կը դիմէ ։դիմէ։ Գերեւարութեան ատեն ան կը ծանօթանայ [[մոնղոլն|մոնկոլ]]-[[Թաթարներ|թաթարական]] սովորոյթներուն, նաեւ անոնց լեզուին, որոնց վերաբերեալ, աւելի ուշ՝ բաւական նիւթ կը հաղորդէ «Պատմութիւն Հայոց» աշխատութեան մէջ։

[[1236]]-ին կը հաստատուի [[Նոր Գետիկ վանք|Նոր Գետիկի մէջվանքին]]։ մէջ։ Հոն կը մնայ երկար ատեն։ 1260-ին ան շատ հաւանաբար հոն էր. այդ մէկը կը վկայէ վանքին վիմագիր արձանագրութիւնը։

Գանձակեցի պարբերաբար եղած է մերձակայ կեդրոնական վանքերուն մէջ, այդ թուականին եւ [[Հաղբատի Վանք|Հաղբատ]]<nowiki/>ի մէջ, [[Վարդան Արեւելցին|Վարդան Արեւելցի]] խնդրած է գրել «Մեկնութիւն Երգոց երգոյն» աշխատութիւնը։

Կիրակոս Գանձակեցի մինչեւ կեանքին վերջը զբաղած է մատենագիտական աշխատանքով։ Մահացած է [[1271]]-ի աշնան, հաւանաբար [[Նոր Գետիկ վանք|Նոր Գետիկի]] վանքին մէջ, ուր թաղուած է։<ref>{{cite book|author=|title=Հայ մշակույթիմշակոյթի նշանավորնշանաւոր գործիչները. VԵ.-XVIIIԺը. դարեր|publisher=Երեւանի համալսարանի հրատարակչությունհրատարակչութիւն|location=|year=1976|page=էջ 296-297}}</ref>:

Կիրակոս Գանձակեցիի անունով մեզի հասած են երեք գործեր, որոնց մէջ կարեւորագոյնը «Պատմութիւն Հայոց»-ն է<ref>[http://www.digilib.am/digilib/?menu=5&wrk=202&captn=3643&wrpg=0&aupg=0 Կիրակոս Գանձակեցի, Պատմութիւն Հայոց, աշխատասիրութեամբ Կ. Մելիք-Օհանջանեանի, Երեւան, 1961]</ref>։ «Պատմութիւնն» ունի [[Ռուսերէն]]<ref>[http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Gandzakeci/framevved.htm Киракос Гандзакеци. История Армении. Пер. Ханларян Л. А., М., Наука, 1976]</ref>, [[անգլերէն]]<ref>[http://rbedrosian.com/kgtoc.html Kirakos Ganjakets'i's History of the Armenians. Translated from Classical Armenian by Robert Bedrosian]</ref>, [[Վրացերէն]] թարգմանութիւններ։ Միւս գործերն են «Վարք Պօղոս եպիսկոպոսի» եւ «Տօնացոյց»։

ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅՈՑ.-Կը սկսի [[Գրիգոր Լուսաւորիչ]]էն։ Իր գործը սկզբնական շրջանին կը ծանրանայ եկեղեցական դէմքերու եւ դէպքերու վրայ, ապա կը սկսի գրել քաղաքական դէպքերու մասին։ Իր պատմութեան կարեւորագոյն մասը կը սկսի գրել իրեն ժամանակակից անձերու մասին, որոնք կ'իյնան [[1195]]-[[1265]] թուականներու միջեւ։ Այս շրջանի պատմութեան աղբիւրներն են այդ օրերու կարեւոր դէմքեր ինչպէս՝ [[Հեթում Ա]]. թագաւոր, [[Պռօշ իշխան]], եւ այլն։ Գանձակեցիի պատմութիւնը մեզի շատ կարեւոր տեղեկութուններ կու տայ յատկապէս [[Զաքարեաններ|Զաքարեան]] եղբայրներու, [[Կիլիկիա|Կիլիկիոյ]] հայոց թագաւորութեան առաջին շրջանի եւ [[թաթարներ]]ու մասին։ Գանձակեցիի գործին մէջ կան նաեւ կարեւոր թիւով եւ արժէքով գիրեր, թուղթեր, նախորդ հեղինակներու կողմէ գրուած՝ ինչպէս [[Ներսէս Շնորհալի (Ներսէս Դ․ Կլայեցի)|Ներսէս Շնորհալի]]<nowiki/>ի խոստովանութեան գիրը։

* [http://hpj.asj-oa.am/1778/1/1972-1(48).pdf Առաքելեան Վ. Դ., Կիրակոս Գանձակեցի (Մահուան 700-ամեակի համար).- «Պատմա-բանասիրական հանդեսհանդէս», 1972, № 1 . էջ 48-62։]