«Քրիստափոր Միքայէլեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ clean up, replaced: մէջ: → մէջ։ using AWB |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ}}
'''Քրիստափոր Միքայէլեան''' ([[1859]], [[Նախիջեւան]] - [[17 Մարտ]], 1905, [[Պուլկարիա]] (Վիտոշ լերան լանջին
== Կենսագրութիւն ==
[[Պատկեր:Քրիստափոր Միքայելյանի կիսանդրին Գյումրիում 01.jpg|մինի|Քրիստափոր Միքայէլեանի կիսանդրին՝ Գիւմրիի մէջ]]
Քրիստափոր Միքայէլեան ծնած է 18 Հոկտեմբեր
Ռուսական «Նարոտնայա վոլեա» («Ժողովրդային կամք») յեղափոխական կազմակերպութեան վերելքի ժամանակաշրջանին, երբ կովկասահայ երիտասարդութիւնը մեծ ոգեւորութեամբ փարած էր անոր տարածած ընկերվարական գաղափարներուն, Քրիստափոր եւս անմիջապէս միացած է անոնց, ռուս յեղափոխականներու հետ սերտ կապեր հաստատելով եւ հետագայ տարիներուն այդ կապերը ամրապնդելով:
== «Հայ Յեղափոխականների դաշնակցութիւն» կուսակցութեան հիմնում ==▼
Ամառնային իր արձակուրդները Թիֆլիս անցընելով` Քրիստափոր մօտէն շփում հաստատած է հայ իրականութեան մէջ երեւան եկած ազգային-ազատագրական շարժման խմորումներուն հետ` յատկապէս Գրիգոր Արծրունիի հրատարակած «Մշակ»ին շուրջ խմբուած մտաւորականութեան ծանօթանալով: Այդ շրջանին է, որ Քրիստափորի մէջ սկսած է ձեւաւորուիլ ազգային հողի վրայ յեղափոխական շարժում յառաջացնելու գաղափարը: Եւ երբ 1885-ին ցարական կառավարութիւնը որոշած է փակել 400 հայ դպրոցներ` անոնց 20 հազար աշակերտութիւնը եւ 3 հազար ուսուցիչները փողոց ձգելով, Քրիստափոր իր ընկերներով ձեռնարկած է ժողովուրդին մէջ թռուցիկներ բաժնելու եւ բողոքի ալիք բարձրացնելու շարժումին: 1885-1887 թուականներուն իբրեւ ազատ ուկնդիր ուսանած է Մոսկուայի համալսարանը։ 1887-ին, իր նախաձեռնութեամբ ստեղծած է «[[Երիտասարդ Հայաստան]]» կազմակերպութիւնը։
[[Պատկեր:Founders of the Armenian Revolutionary Federation Stepan Zorian, Christapor Mikaelian, Simon Zavarian.jpg|մինի|Հ.Յ.Դ.-ի հիմնադիրներ՝ Ռոստոմ (Ստեփան Զօրեան), Քրիստափոր Միքայէլեան եւ Սիմոն Վրացեան]]
Արմէնական եւ Հնչակեան կուսակցութիւնները արդէն կեանքի կոչուած էին, բայց տակաւին մեծ էր թիւը այն խմբակներուն, որոնք Կարինէն մինչեւ Թիֆլիս եւ Մոսկուա յեղափոխական բուռն խմորումներու մէջ էին, բայց միաւորուած չէին եւ ցիրուցան վիճակ մը կը պարզէին: Քրիստափոր կը ձեռնարկէ ե՛ւ նորաստեղծ զոյգ կուսակցութիւնները, ե՛ւ անջատաբար պայքարի լծուած խմբակները իրարու մօտ բերելու եւ միացնելու աշխատանքին: Թէեւ Հնչակեան կուսակցութեան կողմէ Ռուբէն Խանազատ համաձայնութիւն կը յայտնէ Դաշնակցութեան մը մէջ բոլոր յեղափոխականները ի մի բերելու գաղափարին, բայց Հնչակեան կեդրոնը հետագային կը մերժէ միանալ նորակազմ հոսանքին եւ այդպէ՛ս, [[1890]]-ի ամրան, [[Թիֆլիս]]ի մէջ, [[Սիմոն Զաւարեան]]<nowiki/>ի եւ [[Ստեփան Զօրեան]]<nowiki/>ի (Ռոստոմ) հետ կը հիմնէ «[[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն Կուսակցութիւնը|Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն Կուսակցութիւն]]»<nowiki/>ը (Հայ
[[1895]] Հոկտեմբերին ան դարձեալ կը ձերբակալուի մինչեւ 23 Մարտ [[1898]]-ին կայացած [[Հ.Յ.Դ.]] երկրորդ ընդհանուր ժողովի որոշմամբ Քրիստափոր կը մեկնի [[Ժընեւ]], ուր կը զբաղի «[[Դրօշակ]]» թերթի խմբագրման եւ քարոզչական գործունէութեամբ։ Այս ընթացքին ան կը գրէ իր «Ամբոխային տրամաբանութիւնը» (հրտ. [[1909]]), «[[Կովկասահայ Տագնապը]]» (հրտ. [[1903]]), գործերը, ուր պաշտպանած է ցոյցեր, արշաւանքներ, ահաբեկչական գործողութիւններու միջոցով Արեւմտեան Հայաստանն ազատագրելու Հ.Յ. Դաշնակցութեան ծրագիրը։ Իր նախաձեռնութեամբ Նոյեմբեր [[1900]]-ին [[ժընեւ]]<nowiki/>ի մէջ կը հրատարակուի ֆրանսալեզու, «Փրօ Արմենիա» թերթը, որու կը թղթակցին ժամանակի ֆրանսական շատ յատնի հայագէտներ եւ քաղաքական գործիչներ Քրիստափոր կը վերադառնայ Կովկաս եւ Քրիստափոր իր տարերքին մէջ էր՝ բոլոր ճակատներուն վրայ յեղափոխական կռիւի վճռականութեան թափ տալով, հայ ժողովուրդի ինքնապաշտպանութեան գործը ամուր հիմերու վրայ դնելով, Եւրոպայի տարածքին ի նպաստ հայութեան ազդու շարժում առաջացնելով։ Ահա այդ մթնոլորտին մէջ, Քրիստափոր Հ.Յ.Դ. Երրորդ Ընդհանուր Ժողովին կը ներկայացնէ Կարմիր Սուլթանը ահաբեկելու ծրագիրը, կը ստանայ Դաշնակցութեան Կամքը ներկայացնող ժողովին համաձայնութիւնը եւ անձամբ կը լծուի ծրագիրի գործադրութեան։ Բայց ճակատագիրը ուրիշ եւ դառնագոյն վախճան վերապահած էր Հայու յեղափոխական յանդգնութեան անկրկնելի ռահվիրային։ Վիտոշ լերան լանջին, Պուլկարիոյ մէջ, Վռամշապուհ Քենտիրեանի հետ այդ մահափորձի պատրաստութիւններուն ընթացքին, ռումբի փորձարկման պահուն, Մեծ Յեղափոխականը իր ընկերոջ հետ զոհ կ'երթայ ռումբի ապաժամ պայթումին... Քրիստափոր կը նահատակուի 5 Մարտ == Քրիստափոր՝ Մարդը ==
Քրիստափոր անհունօրէն բարի եւ միեւնոյն ատեն բարկացող եղած է։ Իր ընկերներուն հանդէպ ներողամիտ, բայց անգութ՝ կեղծիքի, սուտի, անազնուութեան եւ խարդախութեան դիմաց։ Այդպիսի պարագաներուն
== Գրականութիւն ==
* Քրիստափոր Միքայէլեանի նամակները, խմբ. Հր. Տասնապետեան, [[Պէյրութ]], [[1993]], 414 էջ։
* Յուշապատում
* [[Միքայել Վարանդյան|Վարանդեան Միքայէլ]], Հ.
* [[Գևորգ Խուդինյան|Խուդինեան
* [[Գևորգ Խուդինյան|
* [[Աշոտ Ներսիսյան (պատմաբան)|Աշոտ Ներսիսեան]], [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|Հ. Յ. Դաշնակցութեան]] պատմութիւն, հատ. Բ. ([[1898]]-[[1908]] թուականներ), Պէյրութ, [[2008]], 400 էջ։
* [[Հովիկ Գրիգորյան|
* [[Ավետիս Ահարոնյան|Ահարոնեան Աւետիս]], Քրիստափոր Միքայէլեան, [[Պոսթըն]], [[1926|1926:]]
* [[Տասնապետյան Հրաչ|Տասնապետեան Հրաչ]],
== Ծանօթագրութիւններ ==
Տող 28 ⟶ 40՝
== Արտաքին յղումներ ==
# [https://www.youtube.com/watch?v=zQiOcbwz9wQ Առաջին այրեր. Քրիստափոր
# [http://www.ayf.am/images/qristapor_1.pdf Քրիստափոր /կենսագրութիւն/]
{{Արտաքին յղումներ}}
|