Ուիքիփետիա

«Արամ Երեմեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ →‎top: clean up, replaced: մէջ: → մէջ։ using AWB
Խմբագրուած ու սրբագրուած է, կատարելով անհրաժեշտ կրճատումներ։
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ}}
 
'''Արամ Երեմեան''', ({{ԱԾ}}), բանասէր, գեղարուեստագէտ, աշխատակից «Հայ Հանրագիտակ»ի, ծնած է [[1898]]-ին Մարզուան (Փոքր Հայքի հին Փազիմոն քաղաքը): Հայրը Գարեգին իր ժամանակին հասարակական գործիչ՝ Սոց. Դեմկրատ: Մայրը՝ Մաքրուհի, ուսումնասէր մի կին մը:
 
Իր միջնակարգ կրթութիւնը կըստացած ստանայ Երեմեան՝է ծննդավայրի Ս. Սահակեան վարժարանը, յետոյ երկու տարի Անգարայի պետական մանկավարժական դպրոցը եւ տարի մ’ալմըն ալ Կալկաթայի Մարդասիրական Ճեմարանի մէջ, իսկ բարձրագոյն՝ [[Վիեննա]]յի համալսարանի պատմադրականպատմագրական ֆաքիւլդէիճիւղին մէջ.մէջ։ յետոյՅետոյ ամբողջապէսամբողջութեամբ կը նուիրուի գրական-մանկավարժական գործունէութեան:
 
[[1915]]-ին Նոր Ջուղա կը գրնուի։
[[1915]]-ին հեռու իր ծննդավայրէն՝ զինքը Նոր Ջուղայի մէջ կը գտնանք:
 
Երեմեանի բանասիրական ու գեղարուեստական աշխատանքները հարուստ են եւ բազմազան: Անոր բանասիրական գործունէութեան առաջին շրջանի կեդրոնը կը հանդիսանայ հարաւային Իրանը: [[1906]]-ին, Շահուր Աբասիհին ձեռքով, Հին-Ջուղայէն գաղթած ժողովուրդն է որ կ’ապրի հոն, ուր ներկայիս կեդրոնացած էկեդրոնացած՝ Սպահանի Նոր Ջուղա արուարձանին եւ ՓէրիաՓերիա, Զարմահալ եւ ուրիշ գաւառներու մէջ։ Ահա հայկական այս միջավայրին մէջ Երեմեան լուրջ աշխատանքի կը լծուի: Այդ ժողովուրդը իր անգիր բանահիւսութիւնն ունէր, որ տակաւին ուսումնասիրուած չէր: Երեմեան այդ երգերու մէջ կը տեսնէ պարզուկ ժողովուրդին սիրտը, անոր բանաստեղծական մեծ ոգին: Եւ նա առաջինԱռաջին բանասէրը կը հանդիսանայ, որ գիւղէ գիւղ շրջելով՝ վեց տարի շարունակ կ’ապրի ժողովուրդին սրտին մօտ եւ կը հաւաքէ ժողովրդական բանահիւսութեան բեկորները եւ կը հաւաքէ երկու հատորներու մէջ:▼
Երեմեան կենսագրականը եւ գործունէութիւնը պատկերացուցած է հետեւեալ գրութեան մէջ՝ որ լոյս ընծայուեցաւ քանի մը թերթերուն մէջ [[1937]]-ին, անոր գրական գործունէութեան քսանամեակի առթիւ:
 
Հայ բանասիրական կաճառի լաւագոյն դէմքերէն մին է Արամ Երեմեան, որուն գրական գործունէութեան քսանամեակը լրացաւ այս տարի ([[1936]]-ին):
 
▲Երեմեանի բանասիրական գեղարուեստական աշխատանքները հարուստ են եւ բազմազան: Անոր բանասիրական գործունէութեան առաջին շրջանի կեդրոնը կը հանդիսանայ հարաւային Իրանը: [[1906]]-ին, Շահ Աբասի ձեռքով, Հին-Ջուղայէն գաղթած ժողովուրդն է որ կ’ապրի հոն, ուր ներկայիս կեդրոնացած է Սպահանի Նոր Ջուղա արուարձանին եւ Փէրիա, Զարմահալ եւ ուրիշ գաւառներու մէջ։ Ահա հայկական այս միջավայրին մէջ Երեմեան լուրջ աշխատանքի կը լծուի: Այդ ժողովուրդը իր անգիր բանահիւսութիւնն ունէր, որ տակաւին ուսումնասիրուած չէր: Երեմեան այդ երգերու մէջ կը տեսնէ պարզուկ ժողովուրդին սիրտը, անոր բանաստեղծական մեծ ոգին: Եւ նա առաջին բանասէրը կը հանդիսանայ, որ գիւղէ գիւղ շրջելով՝ վեց տարի շարունակ կ’ապրի ժողովուրդին սրտին մօտ եւ կը հաւաքէ ժողովրդական բանահիւսութեան բեկորները եւ կը հաւաքէ երկու հատորներու մէջ:
 
Առաջինին մասին Հ.Ն. Ակինեան կը գրէ գրախօսականի մը մէջ.— «Արամ Երեմեան այս փոքրիկ աշխատութիւնը իր համառօտութեան մէջ իսկ կը համարիմ անգնահատելի գործ մը իւր տեսակին մէջ որ կու տայ մեզի հայ ժողովրդեան տարաշխարհիկ բեկորի մը աւանդութեանց փշրանքները, խնամքով հաւաքուած»:...
 
ԺԷ. Դարուն մէջ ([[1606]]-ին) Արտատեան աշխարհէ Հարաւային [[Իրան]] գաղթած ժողովուրդն ունէր իր ուրոյն կենցաղը, վարք ու բարքը, սովորութիւնները, իր տնտեսական անմխիթար կեաքը, որոնք նոյնպէս դեռ չէին ուսումնասիրուած:
 
Ազգագրական մարզին մէջ ես Երեմեան կը հանդիսանայ ամենաառաջին բանասէրը, որ կը շրջի Սպահանի Փէրիա եւ Զարմահալ գաւառներու հայաբնակ գիւղերը, մանրամասն գրի կ’առնէ գեղջուկներու կեանքի եւ կենացգի էջերը: Այս ումումնասիրութեան արդիւնքն են անոր «Սպահանի Փէրիա գաւառ»ը եւ «Սպահանի Զարմահալ գաւառը»: Առաջին աշխատութիւնը գնահատուած է Բրոֆ. Աճառեանի յառաջաբանով:
 
Բայց ԵրեմեանԵրեմեանի բանասիրական աշխատութիւններուաշխատութիւններուն մէջ կարեւոր տեղ կը գրաւէգրաւեն անոր աշուղական ուսումնասիրութիւնները: Ան առաջին բանասէրն է, որ մոռացութեան փոշիներէն կը փրկէ իրանահայ անյայտ աշուղները, որոնք առանձին գրքոյկով լոյս տեսան «Պարսկահայ աշուղներ» խորագրով: Այդ աշուղներէն յիշենք,. «Աշուղ Էմիր օղլի, Ղուլ Էգազ եւ Աբգին օղլի» (տպ. Նոր Ջուղա [[1920]]-ին). «Աշուղ Յարութ օղլի» (տպ. Նոր Ջուղա [[1920]]-ին):, «Բաղէր օղլի», «Ղուլ Սարգիս Շրիշկանցի» եւ՛եւ «Միսկին Ստեփան» (տպ.Վիեննա [[1925]]-ին), «Աշուղ Ամիր օղլի» (տպ. Վենետիկ 1930-ին), «Աշուղ Ղուլ Յովհաննէս» (տպ. Վենետիկ [[1930]]-ին): Աշուղներու այս շարանը, որոնցմէ մի քանին Յարթուն օղլի, Ղուլ Յովհաննէս, իրենց մոդիվներուն մեզ կը յիշեցնեն Սայեաթ Նովայի քնարը, անխոնջ եւ բեղմնաւոր եւ գնահատելի գործունէութիւնը:
 
Երեմեան հայ գրականութեան նուիրած է նոր աշխատութիւն մ’ալ «Իդէալիստը» վերնագրով բանդոմինան (տպ. Նոր Ջուղա 1919-ին): Դա գրական մի նորութիւն է, ա՛յն տեսակէտով՝ որ մենք հայերս չունինք բանդոմինական գրականութիւն: Ատով Երեմեան կը լրացնէ հայ թատերական գրականութեան մէկ մեծ բացը»:
 
Երեմեան [[1925]]-ին Խ.Խորհրդային Հայաստան կը փոխադրուի, ուր նախ Երեւանի պետական թանգարանի պատմագրական բաժնին մէջ կը վարէ գիտական հսկիչի պաշտօնը եւ հոն կը խմբագրէ «ՍԵՒԱՆՍեւան» երաժշտական ժողովածուն, որուն մէջ հանդէս կու գան Հայաստանի ամենատաղանդաւոր երաժշտագէտները: Այդ գործը մեր մէջ երաժշտական առաջին ալմանախն է, զոր իրաւամբ կը գնահատէ ՋօպանեանՉօպանեան: Այդ շքեղ հրատարակութիւնը լոյս տեսաւ [[1927]]-ին ՎենետկոյՎենետիկի Ս. Ղազարու վանքի տպարանէն:
 
Տարի մը ետք, 1927-ին, Երեմեան «Հայ նկարիչների ալմանախը» կը խմբագրէ: Այդ եւս մեր մէջ ամենառաջին նկարչական ժողովածուն է: Անոր մէջ ի յայտ կու գան Հայաստանի առաջին շրջանի ամենատաղանդաւոր նկարիչները:
 
ՆոյնՏարի 1927մը թուինետք, 1927-ին, Երեմեան «Հայ նկարիչների ալմանախը» կը խմբագրէ, որ ամենառաջին նկարչական ժողովածուն է մեր մէջ, ուր ի յայտ կու գան Հայաստանի առաջին շրջանի ամենատաղանդաւոր նկարիչները: Նոյն թուականին, Երեւանի մէջ կը խմբագրէ «ԱՐՒԵՍՏԱրուեստ» նկարչական-երաժշտական առաջին հանդէսը, որուն մէջ կը համախմբուին [[Երեւան]]ի եւ [[Թիֆլիս]]ի մէջ ապրող ամենատաղանդաւոր արուեստագէտները —արուեստագէտները՝ Վահրամ Գայֆէճեան, Գաբրիէլ Գիւրջեան, Աղեքսանդր ՍպենդարեանՍպենդիարեան, Անտոն Մայիլեան, Սպիրիտոն Մելիքեան, Ովսաննա Տէր Գրիգորեան, Գրիգոր Շարբաբչեան եւ ուրիշներ:
 
Սակայն, Երեմեանի պատմաբանասիրականպատմա-բանասիրական աշխատութիւններու գլուխ գործոցը, անոր «Ռուսահայ թատրոնի պատմութիւնը» հատորն է, 754 էջերէ բաղկացած, որըոր ռուսահայ թատրոնի պատմութեան նուիրուած ամենաառաջինառաջին աշխատութիւնն է, որ իր բովանդակութեամբ ցոյց կու տայ յայտնի բանասէրի ուսումնամիրելու, քննադատելու, վերլուծելու ձիրք ուէ։ հմտութիւնը:
 
Երեմեան [[1929]]-[[1933]] թուականը կ’աշխատի Թիֆլիսի «Պրոլետար» թերթի խմբագրգտունը,խմբագրատունը ուրիբրեւ սրբագրիչ՝ յայտնի վիպագիր ՆարգոսիՆար-Դոսի հետ կը սրբագրէ «Պրոլետար» թերթը:
 
ԵրեմեանիԱն գրական-բանաիրական արդիւնալից կեանքը չի ամփոփուիր միայն պատմաբանասիրական տեսութեամբ.նաեւ իր կեանքի որոշկեանքին մէկ մասը նա նուիրած է նաեւ հայ դպրոցին, ուր մերթդպրոցին՝ ուսուցչական, մերթու տեսչական պաշտօնովպաշտօններով։ նուիրուած է նոր սերունդին: ԻրԱնոր մանկավարժական գործունէութիւնը կը սկսի Նոր-Ջուղայի Ազգայինազգային երկսեռ դպրոցներուն մէջ (վեց տարի), յետոյ տեսչական պաշտօն կըվարած վարէէ Երեւանի «ՁերժինսկուՁերժինսկի» վարժարանին մէջ (հինգ տարի), ապա Թեհրանի «ԴաւիթեանԴաւթեան» դպրոցին մէջ (ուսուցիչ՝ երկու տերիտարի): Ամէն տեղ ալ սիրուած ու յարգուած է իր աշակերտ-աշակերտուհիներէն, բացառիկ հմտութեամբ վարած է մանկավարժական գործը:
 
Երեմեանի իր գրական ուն դաստիարակչական գորթունէութեան ընթացքինԵրեմեան աշխատակցած է ժամանակի աչքառու թերթերուն եւ հանդէսներուն, որոնցմէ յիշենք.յիշենք՝ «Մշակ», «Աղբիւր Տարազ», «Արեւ», «Մարտակոչ,» (Թիֆլիս), «Թատրոն եւ երաժշտութիււներաժշտութիւն» (Բագու), Հայաստանի Կոչնակ, «Նաւասարդ», «Արեգ», «Հանդէս Ամսօրեայ», «Բազմավէպ», «Գեղունի», Թէոգիկի Ամենուն«Ամէնուն Տարեցոյց», «Հայ Կին», «Ճակատամարտ», «Արագած», «Անահիտ», «Զուարթնոց», Խ.«Խորհրդային Հայաստան», «Աշխատաւոր», «Նոր ԱկոսԱկօս», «Վերելք», «Արեւ», «Նոր Շարժում», «Զանգ», «Մինարէթ», «Հորիզոն», «Առաւօտ», «Վերածնունդ», «Դիցաւան», եւայլնեւ այլն: Այս բոլոհ թերթերուն մէջ Երեմեանը հրատարակած է թէ՛ գեղարուեստական եւ թէ բանասիրական շարք մը կարեւոր ուսումնասիրութիւններ: Ներկայիս ([[1839]])1939ին Երեմեան Նոր ԶուղայիՋուղայի Աղգազգ. Վարժարանիվարժարանի տեսչութիւնը կը վարէվարէր, միշտ աշխատակցելով շատ մը հենդէսներուհանդէսներու եւ թերթերու:
 
== Աղբիւրներ ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Արամ_Երեմեան» էջէն