Ուիքիփետիա

«Սեւանայ Լիճ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ →‎top: clean up, replaced: վրայ: → վրայ։ using AWB
No edit summary
Տող 1.
{{անաղբիւր}}
'''Սեւանայ լիճ''', լիճ՝ [[Հայաստան]]ի [[Գեղարքունիքի մարզ]]-ին մէջ։ Ծովի մակարդականինմակարդականէն մօտաւորապէս 1900 մեթր բարձրութեան վրայ։ Ան աշխարհի՝ քաղցրահամ ջուր ունեցող 2-րդ բարձրադիր լիճն է՝ [[Հարավային Ամերիկա|Հարաւային Ամերիկա]]-ի [[ՏիտիկակաԹիթիքաքա]] լճէն յետոյ։ Սեւանը պատմականպատմութեան շրջանինընթացքին տարբեր անուններ ունեցած է՝ ''Գեղարքունի, Գեղամայ ծով, Գյոկչայ, Դարիա-Շիրին, Լագնիտիս։''
 
Երկարութիւնը 70 քմ. է, առաւելագոյն լայնութիւնը՝ 55 քմ։ Հայելու մակերեսը կազմուած է 1260 քմ<sup>2</sup>, որով ամէնամեծն է [[Հարաւային Կովկաս]]ի տարածքին մէջ։ Միջին խորութիւնը 46.8 մ. է, ամէնախոր վայրը՝ 83 մ (Փոքր Սեւան)։ Ջուրի ծավալըծաւալը 32,92 մլրդ մ<sup>3</sup> է։ Սեւանայ լիճը Շորժայի ստորջրիաստորաջրիայ թմբով կը բաժանուի բաժնուի 2 մասի՝ Մեծ Սեւանի (37.7 մ միջին խորութիւն) եւ Փոքր Սեւանի (50.9 մ)։
 
Սեւանայ լիճը մեծութեամբ [[Հայկական բարձրաւանդակ]]ի՝ մեծութեամբի երրորդ լիճն է՝ [[ՎանաՎանայ լիճ|ՎանաՎանայ լճէնլիճէն]] ևեւ [[ՈւրմիոՈւրմիոյ լիճԼիճ|Ուրմիոյէն]] յետոյ։ Ի տարբերութիւն այդ երկուքին՝ բաց լիճ է եւ ունի [[քաղցրահամ ջուր]]։ Լիճ են կը թափիթափին 28 մեծ ու փոքր գետակներ՝ [[Արգիճի]], [[Մասրիկ (գետ)|Մասրիկ]], [[ԳավառագետԳաւառագետ]], [[ԿարճաղբյուրԿարճաղբիւ]]<nowiki/>ր, [[Վարդենիս (գետ)|Վարդենիս]], [[Ձկնագետ]], սակայն սկիզբը կ'առնէ միայն մէկը՝ [[Հրազդան գետ|Հրազդանը]]։ Վերջինիս շնորհիւ ջուրերու տարեկան արտահոսքը կը կազմուի 0.7 կմ<sup>3</sup>։
 
Ի տարբերութիւն Ուրմիոյ եւ Վանայ լիճերէն՝ բաց լիճ է եւ ունի քաղցրահամ ջուր։ Աշխարհի՝ քաղցրահամ ջուր ունեցող 2-րդ բարձրադիր լիճն է։ Այն կը գտնուի ծովու մակերեսէն [[1916]] մ. բարձրութեան վրայ, մակերեսը 1240 քմ<sup>2</sup> է, խորութիւնը կը հասնի 83 մ.-ի։ Սեւանայ Լիճը շրջապատուած է հարաւէն՝ [[Վարդենիս]]ի, արեեւմուտքէն՝ [[Գեղամայ լեռներ|Գեղամայ]], հիւսիս-արեւմուտքէն՝ [[Փամբակի լեռներ|Փամբակի]], հիւսիս-արեւելքէն՝ [[Արեգունի լեռնաշղթայ|Արեգունի]] լեռնաշղթաներով։ Սեւանի ջուրին քաղցրահամութեան պատճառով այնտեղ կը բնակին ձուկերու բազմաթիւ տեսակներ՝տեսակներ, ինչպէս՝ [[Իշխանաձուկ|իշխան]], սիգան եւ այլ տեսակի ձուկեր։
 
== Սեւանայ լիճին պահպանութիւն ==
''Տես բուն յօդուած՝ [[Սեւանայ Լիճի Պահպանութիւն|Սեւանայ լիճի պահպանութիւն]]''
 
1920 թուականէ ետէ, Սեւանայ լիճին ջուրերուն արհեստագիտական անխնայ օգտագործումը կը պատճառէ լիճի մակարդակի նուազում։ Անոր հետեւանքն է բնական միջավայրի վնասաբեր փոփոխութիւններ։ Լիճի կենսոլորտագիտութեան վիճակը կը վատթարանայ։ Լիճը կարճ ժամանակաշրջանի մէջ կը զրկուի ջուրի պաշարներու 40%-էն։
 
Սեւանայ լիճին պահպանումը ճարտարագիտական, տնտեսական եւ բնապահպանման ոլորտներուն մէջ, լուծումը կը գտնէ [[Որոտան-Արփա-Սեւան]] ստորգետնեայ ջրատարի կառուցումով։ Լիճի ջրային պաշարը կ'աւելնայ ու կը կանոնաւորուի։
 
== Կղզիներ, թերակղզիներ ==
Սեւանայ լիճը նախապէս ունեցած է մէկ կղզի, որ ջուրի մակարդակըմակարդակին նուազելուն հետեւանքովպատճառով, դարձածթերակղզի էդարձած թերակղզի։է։
 
== Պատկերասրահ ==
Տող 20 ⟶ 27՝
</gallery>
 
<ref>[https://web.archive.org/web/20160304063349/http://news.am/eng/news/95684.html news.am Սեւանայ լիճին ջուրերու մակարդակը սպասուածէն աւելի արագ կը բարձրանայ, 2-3-2012{{ref-en}}]</ref><ref>[https://www.armstat.am/file/article/marz_03_1.pdf armstat.am Հայաստանի Հանրապետութեան աշխարհագրական տուեալներ {{ref-en}}]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20151112111551/http://www.azg.am/AM/print/2004042726 ԱՒԱՐՏՈՒԵՑ «ՈՐՈՏԱՆ-ԱՐՓԱ» ՓԱՊՈՒՂԻԻ ՇԻՆԱՐԱՐՈՒԹՒՒՆԸ, ՄԱՐԻԷԹԱ ՄԱԿԱՐԵԱՆ {{lang-hy|}}]</ref><ref>[https://rsis.ramsar.org/ris/620 ramsar.org Սեւանայ լիճ {{ref-en}}]</ref> <ref>[https://www.ecolur.org/hy/news/sevan/--/9192/ ecolur.org «Արփա-Սևան» թունելով արդէն ջուր է հոսում Սևանայ լիճ {{lang-hy|}} ]</ref>
{{Արտաքին յղումներ}}
== Տե՛ս նաեւ ==
[[Վանայ լիճ]]
 
[[Ուրմիոյ Լիճ|Ուրմիոյ լիճ]]
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
 
 
 
[[Ստորոգութիւն:Հայաստանի լիճեր]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Սեւանայ_Լիճ» էջէն