Ուիքիփետիա

«Վանաձոր» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Պիտակ: Տեսողական խմբագրիչը անջատուած է
Տող 1.
{{Անաղբիւր}}
 
[[Պատկեր:Coat of Arms of Vanadzor.gif|250px|մինի|աջից|'''Վանաձոր''']]
 
'''Վանաձոր''', [[Հայաստան]]ի մեծութեամբ երրորդ քաղաքն է եւ հանրապետութեան [[հիւսիս]]ային մասին մէջ կը գտնուի [[Լոռի (մարզ)|Լոռիի մարզիմարզ]]ի կեդրոնը։ Բնակչութիւնը 100,000-էն աւելի է։ Վանաձորի նախկին անունը Կիրովական էր, իսկ քաղաքի հին անունը՝ Ղարաքիլիսա։
 
== Պատմութիւն ==
Քաղաքային բնակավայր է 1924 թուականից։-էն։ 1929-1930 թուականներինթուականներուն կազմուելկազմուած է Ղարաքիլիսայի (յետագայում՝հետագային՝ Կիրովական, այնուհետեւ Վանաձոր) առաջին յատակագիծը (ճարտարապետներ՝ [[ԿարոյԿարօ ՀալաբեանՀալապեան]], [[ՄիքայելՄիքայէլ Մազմանեան]], եւ [[ԳեւորգԳէորգ Քոչար]]), որովորմով նախատեսումկը էրնախատեսէր քաղաքիքաղաքին տարածքնտարածքը ընդլայնել արեւմտեան եւ արեւելեան ուղղութիւններով՝ Դիմաց թաղամասումթաղամասին մէջ<ref>[https://www.armstat.am/file/article/marz_14_29.pdf Վանաձոր]</ref>։
Մինչեւ 1935 կոչուած է Ղարաքիլիսա։ Յունուար 1935-ին Հայկական ԽՍՀ Կեդրոնական գործադիր կոմիտէին նախագահը կ'որոշէ յեղափոխական [[Սերգէյ Միրոնովիչ Կիրովի]] յիշատակը յաւերժացնելու նպատակով Ղարաքիլիսա քաղաքը վերանուանած է Կիրովական։ 1939-ին գլխաւոր յատակագիծով (ճարտարապետներ՝ Ն. Զարքարեան, Ա.Մինասեան) որոշակի դարձած է քաղաքին կերպարը՝ զարգացման նշանակալից հեռանկարներով (արդիւնաբերական կեդրոն եւ ամառանոցային վայր)։ [[1949]]-ին կազմուած է նոր գլխաւոր յատակագիծ մը (ճարտարապետներ՝ Յ. Դաւթեան, Ռ. Գրիգորեան)։ [[1950]]-ական թուականներին կառուցուած է Կիրովի անուան (այժմ՝ Հայքի) հրապարակը՝ քաղաքի [[վարչակառավարչական կեդրոն]]ը։ Անսամպլային կառուցապատման ուշագրաւ նմուշներ են [[Տիգրան Մեծ պողոտա]]ն, [[Թումանեան փողոց]]ը, [[Շահումեանի հրապարակ]]ը՝ իր արհեստական լիճերով, և քաղաքային կեդրոնական այգին։ [[ԺԹ. դար]]ուն քաղաքին մէջ եղած է երկու եկեղեցի՝ կառուցուած 1831-ին (1828-ի երկրաշարժէն քանդուած հին եկեղեցւոյ տեղը) եւ 1895-ին (ռուսական եկեղեցին)։
 
[[Պատկեր:Մեծ Ղարաքիլիսա ավանը.jpg|370px|մինի|ձախից|Մեծ Ղարաքիլիսա աւանը («Արաքս» հանդէս, 1892, Ա.)]]
[[1978]]-ին քաղաքին մէջ գործած են արդիւնաբերական 27 նախագիծեր։ Այդ ժամանակաշրջանին արդիւնաբերութեան յառաջատարը [[Ալեքսանդր Միասնիկեան]]ի անուան քիմիական գործարանն էր (այժմ մասամբ կը գործէ «[[Վանաձոր-Քիմպրոմ]]» քիմկոմբինատ ՓԲԸ-ն)։ Ժամանակին քաղաքին մեծ նախագիծերէն են եղել քիմիական մանրաթելերու, ճշգրիտ հաստոցներու,[[կահոյք]]ի, կարի արտադրական միաւորումները։ «Պոլիմերսոսինձ» գիտաարտադրական միաւորումը իր բնագաւառին յառաջատար գիտական կեդրոններէն էր։ Հանրապետութեան եւ անոր սահմաններէն դուրս մեծ համբաւ ունեցած այն ատենուան Կիրովականի կահոյքի, մորթի-մուշտակի, կարի գործարանները, [[Լոռի հանքային ջուր|«Լոռի» հանքային ջուրեր]]ու գործարանն ու թեթեւ արդիւնաբերութեան այլ նախագիծեր։
 
 
 
== Պատկերասրահ ==
[[Պատկեր:Vanadzor panoramic.JPG|700px|մինի|կենտրոն|<center>Վանաձորի ընդհանուր տեսքըտեսարանը</center>]]
[[Պատկեր:Vanadzor, Lcher.png|700px|մինի|կենտրոն|<center>Վանաձորի արհեստական լիճը</center>]]
<center><gallery widths="140" heights="140px" perrow=5 caption="Վանաձոր">
Պատկեր:Vanadzor-black-church.jpg|ՍուրբՍ. Մարիամ Աստուածածին եկեղեցի
Պատկեր:Vanadzor-black-church2.jpg|ՍուրբՍ. Մարիամ Աստուածածին եկեղեցի
Պատկեր:Vanadzor-new-church.jpg|ՍուրբՍ. Գրիգոր Նարեկացի եկեղեցի
Պատկեր:Vanadzor-marzpan.jpg|Մարզպետարանի շէնք
Պատկեր:Vanadzor-buildings1.jpg|[[Շարլ Ազնաւուր]]ի անուան մշակոյթի պալատ
Տող 31 ⟶ 36՝
 
[[Ստորոգութիւն:Հայաստանի քաղաքներ]]
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Վանաձոր» էջէն