|
| շրջանի քարտեզի չափ =
| երկրամասի տեսակ = Իլ
| երկրամաս = ԱդանայիԱտանայի իլ{{!}}ԱդանայիԱտանայի
| երկրամասը աղյուսակում = ԱդանայիԱտանայի իլ{{!}}ԱդանայիԱտանայի
| շրջանի տեսակ =
| շրջան =
}}
'''ԱտանանԱտանա''' ([[թուրքերէն]]՝ Adana)<ref> Նաեւ կոչուած է՝ Ատան, Ատանահ, Ատանիա, Անտիոքիս առ Սարոսիվ, Ատան, Ատանա Կիրանոս, Րատնէ, Մաքսիմիանոսեան Ատանա, Սարոսեան Անտիոքիս, ՍեյհանՍէյհան</ref> [[քաղաք]] է [[Դաշտային Կիլիկիա|Դաշտային Կիլիկիոյ]] մէջ, [[Ատանայի նահանգ]]ի [[մայրաքաղաք]]ը։ Քաղաքը կը գտնուի [[Սարոս]] գետի ստորին հոսանքի շրջանի մէջ, որտեղ գետը կը դառնայ նաւարկելի։
Ատանան կը կառավարէ երկու շրջան՝ Սէյհան եւ Իւրեղիր, որոնց միագումար բնակչութիւնը 1.530.257 է<ref name="Turkey pop 2007">{{tr}} [http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/adnks_Harita_TR/HaritaTR.html Türkiye istatistik kurumu]
հասցէ օգտագործելով բնակչութեան ստուգում (2007)։ Վերստածվ է 2008-03-21.</ref> ևեւ տարածքը՝ 1.945 քմ²։<ref name="Statoids Turkey districts">[http://www.statoids.com/ytr.html «Statoids», Թուրքիայի շրջաններ] Վերստածվ է 2008-03-21.</ref> Ատանան հինգերորդ խիտ բնակեցուած քաղաքն է Թուրքիոյ մէջ ([[Կ.Պոլիս|ՊոլսՊոլիս]]ենէն, [[Անքարա]]յէն, [[Իզմիր]]էն ևեւ [[Բուրսա|Պուրսա]]յենյէն ետք)։
== Ատանան Կիլիկիոյ Հայկական թագաւորութեան ժամանակ ==
Երբ [[խաչակիրներ]]ը կ՛անցնէին [[Կիլիկիա]]յով, Ատանան կը գտնուէր Հեթումեան տան եւ [[Լամբրոն]]ի տէր ասպետ [[Օշին]]ի իշխանութեան ներքեւ։ [[1097]] թուականի աշնան ժամանակ խաչակիրները գրաւեցին Ատանան։ Իշխան Լեւոն Ա-նԱ․ [[1130]]-[[1132]] թուականներուն ետ նուաճելով [[Դաշտային Կիլիկիա]]ն, Ատանան միացուց Ռուբինեան նորակազմ իշխանութեանը։իշխանութեան։
[[12-րդ դար|12]]-[[14-րդ դար]]երու մտած է ԿիլիկիոյիԿիլիկիոյ հայկական թագաւորութեան կազմի։կազմին մէջ։ Եղած է արհեստագործական եւ առեւտուրի նշանաւոր կեդրոն։ Ատանայի մէջ տեղի ունեցած են [[1303]] ևեւ [[1316]] թուականներու [[ԱդանայիԱտանայի ժողով 1316|եկեղեցական ժողովները]] ծանօթ իբրիբր՝ Ատանայի ժողով։ [[13-րդ դար|13]]-[[14-րդ դար]]երուն Ատանայի մէջ կառուցուած են թագաւորական պալատը՝ [[Ս. Մինաս տաճար]]ով, [[Ս. Աստվածածին|Սուրբ Աստուածածին]] եւ [[Ս. Ստեփանոս|Սուրբ Ստեփանոս]] եկեղեցիները։ Ս. Ստեփանոսի մօտ հայերն ունեցած են նաեւ Ս. Յակոբ եւ Ս. Սարգիս եկեղեցիները, որոնք հետագայինյետագային կործանուած են։
== Հայերը Ատանայի մէջ ==
[[20-րդ դար]]իու սկիզբին Ատանան ունէր 45000 բնակիչ, մէջը ըլլալով 12600՝ [[հայեր]]։ ՆրանքԱնոնք կը զբաղուէինզբաղէին արհեստով, առեւտուրով եւ գիւղատնտեսութեամբ։ Լուսավորչական հայերը 2500 տուն ունէին եւ մէկ մանկապարտէզ, երեք դպրոց (Աբգարեան, Աշխէնեան, Արամեան), ուր կը սորվէին շուրջ 1500 աշակերտ։ Կաթողիկէ հայերը (170 տուն) ունէին մեկ եկեղեցի Անարատ ՀղութեանՅղութեան Ս. Կոյսի անունով եւ մէկ դպրոց։ Կար նաեւ լադինականլատինական դպրոց, ուր աշակերտներու մեծ մասը հայեր էին։ Փոքրաթիւ հայ աւետարանականները ունէին իրենց ժողովարաններն ու դպրոցները։ Ատանայի հայերը օսմանեան տիրապետութեան 300 տարիներու ընթացքին դարձած էին թրքախօս եւ նորաբաց բազմաթիւ հայկական դպրոցներու շնորհիւշնորհիւ՝ հայոց լեզուն սկսած էր վերակենդանանալ։
ԱդանայիԱտանայի շրջակայ հայկական գիւղերն էինէին՝ ՇեյխՇէյխ-Մուրատը, Հայ գիւղը, Ապտօղլուն, Կոզ-Օլուքը եւայլն։եւ այլն։ [[1909]] թուականին տեղի ունեցաւ [[ԱդանայիԱտանայի կոտորած|Ատանայի հայ բնակչութեան կոտորած]]։ը։ [[Մեծ եղեռնԵղեռն]]ի ժամանակ Ատանայի մէջ հայ չմնաց, բայց [[առաջին համաշխարհային պատերազմ]]էն ետք, երբ Կիլիկիան անցաւ [[ՖրանսիաՖրանսա|Ֆրանսա]]յի ձեռքը, հայերու մէկ մասը վերադարձաւ։ [[Օգոստոսի 4 Օգոստոսի]] [[1920]]ին–ին, Ատանայի մէջ [[Միհրան Տամատեան]]ի գլխաւորութեամբ հռչակուեցաւ Կիլիկիոյ հայոց անկախութիւնը, ինչը սոսկ ձեւական բնոյթ ունէր։ Շուտով Ֆրանսական զինուորական իշխանութիւնները Ատանան եւ ամբողջ հայկական Կիլիկիան յանձնեցին քեմալական [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]]։ Ատանայի հայերու մեծ մասը գաղթեց [[Սիրիա|ՍիւրիաՍուրիա]] եւ [[Լիբանան]]։<ref>Մ.Օրմանեան, Ազգապատում, Պէյրութ 1960</ref>
== Ծանօթագրութիւններ ==
== Ծանոթագրություններ ==
{{Ծանցանկ}}
{{Ադանայի նահանգ}}
[[Կատեգորիա:ԿիլիկյանԿիլիկեան Հայաստանի քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:ԹուրքիայիԹուրքիոյ քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:Աշխարհագրական տեղանուններ այբբենական կարգով]]
[[Կատեգորիա:Հայկական գաղթօջախներգաղութներ]]
[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Արևմտահայերեն հոդվածներ]]
| 