«Աքքայի Պաշարում (1189-1191)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 44.
}}
'''Աքքայի պաշարում''' ([[28 օգոստոս|28 Օգոստոս]] [[1189]] - [[21 յուլիս|21 Յուլիս]] [[1191]], [[խաչակրաց երրորդ արշաւանք]]ի ընթացքին տեղի ունեցած ռազմական բախում։ Երկամեայ պաշարումէն ետք<ref>Rickard, J (12 November 2001). [http://www.historyofwar.org/articles/battles_acre.html «Siege of Acre, August 1189-12 July 1191»], Accessed October 12, 2007.</ref>, խաչակիրները յաջողեցան գրաւել [[Աքքա]]<nowiki/>ն, քաղաքը հետագայ 100 տարիներու ընթացքին մնաց խաչակիրներու գլխաւոր հենարանը, մինչեւ 1291-ին [[Աքքայի պաշարում (1291)|
== Պատմութիւն ==
[[4 յուլիս|4 Յուլիս]] [[1187]]-ի [[Հաթթինի ճակատամարտ]]<nowiki/>էն ետք [[Սալահ ալ-Տին]]<nowiki/>ը առանց մարտի կարղութիւնը ունեցաւ գրաւել [[Աքքա]]
== Իրավիճակը Տիւրոսի մէջ ==
[[Կոնրադ Մոնֆերացի]]<nowiki/>ն կ'ամրապնդուի [[Տիւրոս]]<nowiki/>ի ու [[Տիւրոսի Պաշարում (1187)|դիմադրում պաշարմանը]]<ref>René Grousset, 1936. P. 47-51.</ref> [[Հաթթինի ճակատամարտ]]
== Պաշարում ==
Գի դը Լուզինեանը, չստանալով Կոնրադի աջակցութիւնը, գնաց եւ իր զօրքերով պաշարեց քաղաքը։ Թագաւորին զօրքերը 2 անգամ աւելի քիչ էին, քան պաշարուածներինը։ Ան յոյսը դրած էր անսպասելի գրոհի վրայ, սակայն, հասկանալով, որ կարողութիւնը չունի յաջողութեան հասնելու իր փոքրաթիւ ուժերով դիրքաւորուելով, սպասեց օգնական զօրքերուն։ Շուտով քաղաքի մատոյցներուն մէջ յայտնուեցան ֆրանսական եւ գերմանական զօրքերը։ Արքեպիսկոպոսները յաջողեցան մտափոխել Կոնրադին, որուն
Սալահ ալ-Տինը, տեղեկանելով իրադարձութիւններու մասին, [[15 սեպտեմբեր|15 Սեպտեմբեր]] [[1189]]-ին
Քրիստոնեաները տուին մօտ 5 հազար զոհ<ref>Ibn Al-Athir, XII, 20-6; Chapter four in Arab Historians of the Crusades, ed. and trans. by Francesco Gabrieli</ref><ref>Christopher Tyerman, God’s War A New History of the Crusades, p.416. Belknap Press, 2008.</ref>, սակայն Սալահ ալ-Տինը կարողութիւնը չունեցաւ հասնիլ գլխաւոր նպատակին՝ ետ շպրտել քաղաքին մօտ դիրքաւորուած խաչակիրներուն։ Մարտի արդիւնքը այն էր, որ զոհուեցաւ տաճարականներու միաբանութեան առաջնորդ [[Ժերար դը Ռիդֆոր|Ժերար տը Ռիտֆոր]]<nowiki/>ը, իսկ Կի
== Երկկողմանի պաշարում ==
Աշնան ընթացքին Կին ստացաւ օգնական ուժեր Եւրոոպայէն։ Այսպիսով Կին արդէն կտրեց Աքքան ցամաքէն եւ կը շարունակէր կտրած պահել քաղաքը ջրային ճանապարհներէն նաւատորմի միջոցով այսպիսով քաղաքը պաշարուած էր։ Միաժամանակ հասան տեղեկութիւններ, որ [[Սրբազան Հռոմէական կայսրութիւն|Գերմանիոյ]] կայսր [[Ֆրիդրիխ I Շիկամորուս|Ֆրիդրիխ I Շիկամօրուս]]<nowiki/>ը մեծ զօրքերով միացած է [[Խաչակրաց Երրորդ Արշաւանք|խաչակրաց
31 Հոկտեմբերին 15 եգիպտական նաւեր կարողութիւնը ունեցան ճեղքել քրիստոնեաներու ծովային շրջափակումը եւ մթերքներ հասցուցին քաղաք։ 26 Դեկտեմբերին եգիպտական նաւատորմը վերականգնեց քաղաքի ծովային մուտքը։ 1190-ին Կոնրադ Մոնֆերացին իր նաւերով գնաց Տիւրոս եւ վերադարձաւ նոր ուժերով, որ պէտք է օգնէր իրենց շրջափակած իսուլմաններուն յաղթելու համար։
[[Պատկեր:Siège de Ptolémaïs (1191).jpg|մինի|300px|ձախից|Աքքայի պաշարում]]
Կոնրադը նաեւ շինանիւթեր բերաւ՝ պաշարային մեքենաներ կառուցելու համար, որ օգտագործեցին քաղաքի վրայ հերթական յարձակման ժամանակ (5
19 Մակիսին Սալահ ալ-Տինը յարձակեցաւ քրիստոնեաներու վրայ։ Ամբողջ ամրան ընթացքին ֆրանսական զօրքերը ծովէն կը ժամանէին եւ կը միանային պաշարողներուն, ինչպէս նաեւ օգնական ուժերով միացան [[Կիլիկիոյ Հայկական Իշխանութիւն|Կիլիկիոյ մէջ]] Սելիֆ գետին մէջ խեղդուած Ֆրիդրիխ I Շիկամորուսի որդին՝ Ֆրիդրիխ VI-ը։ Օգնական ուժերը գրաւեցին [[Հայֆա]] քաղաքը, որուն միջոցով կարողացան մթերքներ ուղարկել Կիի ճամբար։ Կի դե Լուզինեանը զրկուեցաւ Երուսաղէմի արքայի գահէն քանի, որ մահացաւ իր կինը՝ [[Սիպիլ Անժուացի|Սիպիլը]] եւ դուստրերը։ Սիպիլիոյ քոյր Իզապելլան եւ Կոնրադ Մոնֆերացին ամուսնացան։ Այսպիսով գահը փոխանցուեցաւ Կոնրադին։▼
▲19
Մինչ խաչակիրները կը կիսէին գահը, Սալահ ալ-Տինը կը հզորացնէր բանակը։ [[1190]]-ին աւստրիական իշխան [[Լեոպոլդ V (Աւստրիոյ դուքս)|Լեոպոլդ V]]-ը միացաւ պաշարողներուն։ 31 Դեկտեմբերին միացեալ ուժերը փորձեցին անցնել պատերը։ Իսկ 6 յունուարին պատի մասնակի քանդման արդիւնքը այն էր, որ քրիստոնեաները փորձեցին գրաւել քաղաքի կայազորը։ 13 յունուարին Սալահ ալ-Տինը կարողացաւ ճեղքել խաչակիրներու շրջափակումը եւ քաղաք մցուց նոր կայազոր։ Ցուրտ եղանակը Սալահ ալ-Տինի փոխարէն կը խանգարէր խաչակիրներուն։▼
▲Մինչ խաչակիրները կը կիսէին գահը, Սալահ ալ-Տինը կը
Մարտին եղանակը լաւացաւ եւ Եւրոպայէն ժամանեցին նոր ուժեր, ինչպէս նաեւ [[Ռիչարդ Առիւծասիրտ]]ը եւ [[Ֆիլիբ Օգոստոս]]ը. Սալահ ալ-Տինի յաղթելու հաւանականութիւնը կտրուկ նուազեցան։ 3 յուլիսին քաղաքը հանձնուեցաւ, Ռիչարդը հրամայեց մահապատժի ենթարկել քաղաքի կայազորայիններուն։ Անգլո-ֆրանսական ուժերով համալրուած խաչակիրները շարժեան ափով դէպի հարաւ նոյնկերպ վարուեցան նաեւ իսլամները։ 7 սեպտեմբերին Յաֆֆա քաղաքէն փոքրինչ հիւսիս տեղի ունեցաւ [[Արսուֆի ճակատամարտ]]ը: ճակատամարտին ընթացքին Ռիչարդը փայլուն յաղթանակ տարաւ։ Սալահ ալ-Տինը խաչակիրներու յաղթանակը պարզաբանեց ըսելով, որ անգլիացիներու կարգապահութիւնը եւ զրահները անյաղթելի էին։▼
▲Մարտին եղանակը լաւացաւ եւ Եւրոպայէն ժամանեցին նոր ուժեր, ինչպէս նաեւ [[Ռիչարդ Առիւծասիրտ|Ռիչարտ Առիւծասիրտ]]ը եւ [[Ֆիլիբ Օգոստոս]]ը. Սալահ ալ-Տինի յաղթելու հաւանականութիւնը կտրուկ նուազեցան։ 3
[[Պատկեր:Map Crusader states 1190-en.svg|մինի|Խաչակրաց պետութիւնները 1190-ին]]
[[Արսուֆի ճակատամարտ|Արսուֆի]] եւ [[Յաֆֆայի ճակատամարտ|Յաֆֆայի]]
== Հետեւանքներ ==
Այսպիսով
== Գրականութիւն ==
| |||