«Երուսաղէմ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ Ուղղագրական սխալ ճշտել
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր|կարգավիճակ=Քաղաք}}
'''Երուսաղէմ'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref>՝ ({{lang-he|יְרוּשָׁלַיִם}} ''Յեղուշալ́աիմ'', {{lang-ar|القدس}}‎‎ ''ալ-Քուտս''), հին մերձարեւելեան քաղաք, որ կը գտնուի [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական]] եւ [[Մեռեալ ծով]]երու ջրաբաժանման տեղը՝ 650&nbsp;-&nbsp;840 մ. բարձրութեան վրայ։ Աշխարհի հնագոյն քաղաքներէն մէկն է, անոր տարիքը 3500 տարիէ աւածի է։ Երուսաղէմ կը համարուի երեք կրօններու կեդրոն. [[մովսիսականութիւն]], [[քրիստոնէութիւն]], [[իսլամականութիւն]]։ Բնակչութիւնը՝ {{ԲՆԿ}}։
 
'''Երուսաղէմ'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref>՝ ({{lang-he[[Եբրայերէն|եբր.]] יְרוּשָׁלַיִם}} ''Յեղուշալ́աիմ'', {{lang-ar[[արաբերէն|القدس}}‎‎արաբ]]. القدس‎‎ ''ալ-Քուտս''), հին մերձարեւելեան քաղաք, որ կը գտնուի [[Միջերկրական ծով (արեւմտահայերէն)|Միջերկրական]] եւ [[Մեռեալ ծով]]երու ջրաբաժանման տեղը՝ 650&nbsp;-&nbsp;840 մ. բարձրութեան վրայ։ Աշխարհի հնագոյն քաղաքներէն մէկն է, անոր տարիքը 3500 տարիէ աւածի է։ Երուսաղէմ կը համարուի երեք կրօններու կեդրոն. [[Մովսիսականութիւն |մովսիսականութիւն ]], [[Քրիստոնէութիւն|քրիստոնէութիւն]], [[Իսլամականութիւն|իսլամականութիւն]]։ Բնակչութիւնը՝ {{ԲՆԿ}}։
Անցեալին Երուսաղէմը եղած է Հրէական թագաւորութեան մայրաքաղաքը, հիմա այն պաշտօնապէս կը հանդիսանայ [[Իսրայէլ]]ի հանրապետութեան մայրաքաղաքը եւ այնտեղ կը գտնուին բոլոր պետական կառոյցները, սակայն քաղաքի արեւելեան մասի վրայ Իսրայէլի գերիշխանութիւնը ճանչցուած չէ միջազգային հանրութեան զգալի մասի կողմէ։
 
Անցեալին Երուսաղէմը եղած է Հրէական թագաւորութեան մայրաքաղաքը, հիմա այն պաշտօնապէս կը հանդիսանայ [[Իսրայէլ]]ի հանրապետութեան մայրաքաղաքը եւ այնտեղ կը գտնուին բոլոր պետական կառոյցները, սակայն քաղաքի արեւելեան մասի վրայ Իսրայէլի գերիշխանութիւնը ճանչցուած չէ միջազգային հանրութեան զգալի մասի կողմէ։
 
== Երուսաղէմի կարգավիճակը ==
 
Ե՛ւ [[Իսրայէլ]]ը ե՛ւ [[Պաղեստին]]ը Երուսաղէմը պաշտօնապէս կը նկատեն իրենց մայրաքաղաքը, չընդունելով մէկը միւսի այդպիսի իրաւունքը։ Իսրայէլի գերիշխանութիւնը քաղաքի արեւելեան մասի վրայ չէ ճանչցած [[ՄԱԿ]]-ը եւ միջազգային հանրութեան զգալի մէկ մասը։ Պաղեստինի վարչակազմի կառոյցներն ընդհանրապէս չեն եղած Երուսաղէմի մէջ։
 
Երուսաղէմի կարգավիճակը թէժ քննարկումներու նիւթ է։ ՄԱԿ ԳԱ-ի [[1947]] թ. [[Նոյեմբեր 29]]-ի համար 181 որոշումը, որ յայտնի է որպէս "Պաղեստինի բաժանման բանաձեւ", կ՛ենթադրէր, որ միջազգային հանրութիւնը՝ բրիտանական յանձնարարագիրէն (1948 մայիսի 15) ետք, իր ղեկավարութեան տակ կը վերցնէ Երուսաղէմի ապագան։
 
[[1950]] թ. Իսրայէլը Երուսաղէմը մայրաքաղաք կը յայտարարէ։ Երուսաղէմի մէջ կը գտնուի Քնեսեթը (հրէական խորհրդարան) եւ բոլոր կառավարական եւ պետական կառոյցները։ [[1950]]-[[1967]] թթ., երբ արեւելեան մասը Յորդանանը կը գրաւէ, այդպիսի կարգավիճակ ունէր միայն քաղաքի արեւմտեան մասը։
 
[[1967]] թ. եօթնօրեայ պատերազմի յաղթանակի որպէս արդիւնք Իսրայէլը կը վերահսկէ քաղաքի ամբողջ տարածքը, կը բաժանէ [[արեւելեան Երուսաղէմ]]ը [[Յորդանան գետ]]ի արեւմտեան ափէն եւ կը յայտնէ միաւորուած Երուսաղէմ իր գերիշխանութեան մասին։
 
Երուսաղէմի մասին օրէնքով ([[1980]] թ., [[Յուլիս 30]]), Իսրայէլը Երուսաղէմը կը յայտարարէ, որպէս՝ իր միակ եւ անբաժանելի մայրաքաղաք։
 
[[ՄԱԿ]]-ը արեւելեան Երուսաղէմի միակողմանի միաւորումը չի ճանչնար։ Գրեթէ բոլոր պետութիւնները իրենց դեսպանատները տեղակայած են Մեծ Թել Աւիւի շրջանին մէջ, բացառութեամբ [[Պոլիվիա]]յի եւ [[Փարակուա]]յի, որոնց դեսպանատները տեղակայուած են Երուսաղէմի արւարձանին մէջ՝ Մեւասերեթ-Զիոն։
 
Դեռեւս [[2000]] թ. ԱՄՆ ծերակոյտը կ՛որոշէ ընդունիլ իր դեսպանատունը Երուսաղէմ տեղափոխելու մասին, սակայն ԱՄՆ-ի կառավարութիւնը միշտ յետաձգած է այն։ Ներկային ԱՄՆ-ի դեսպանատունը կը գտնուի Թել Աւիւի մէջ, իսկ Երուսաղէմի մէջ կը գտնուի ԱՄՆ-ի Գլխաւոր Հիւպատոսութիւնը։
 
[[2006]] թ. [[Օգոստոս 15]]-ին [[Քոսթա Ռիքա]]յի կառավարութիւնը կը յայտարարէ իր դեսպանատունը Երուսաղէմէն Թել Աւիւ տեղափոխելու մասին, իսկ նոյն թուականի [[Օգոստոս 25]]-ին անոր օրինակին կը հետեւի նաեւ [[Սալվատոր]]ը։ Այս ձեւով ոչ մէկ պետութեան դեսպանատուն մնացած է Երուսաղէմիմէջ։
 
Արեւելեան Երուսաղէմի մէջ տեղակայուած են ԱՄՆ-ի եւ քանի մը այլ երկրներու հիւպատոսութիւններ, որոնք կապեր ունին նաեւ Պաղեստինի վարչակազմի հետ։
 
== Բնակչութիւն ==
{{Wikidata/Population}}
 
== Երուսաղէմ՝ երեք կրօններու սրբավայր ==
Երուսաղէմը բացարձակ այլ կարգավիճակ ունի որպէս մովսիսականութեան, քրիստոնէութեան եւ իսլամականութեան սրբավայր։ Հրէաներու համար սրբավայր կը նկատուի Տաճարի սարը, եւ անոր արեւմտեան պատը՝ «Լացի պատ»ը, մուսուլմաններու համար՝ վայելչագեղ մզկիթները, որոնք տեղակայուած են Տաճարի սարի վրայ (կրօնական ճարտարապետական համալիր Ալ-Համարամ ալ-Շարիֆ), իսկ բոլոր քրիստոնեաներու համար եկեղեցիները, տեղակայուած այնտեղ, ուր եղած է [[Քրիստոս]]ը։
 
Երուսաղէմը բացարձակ այլ կարգավիճակ ունի որպէս մովսիսականութեան, քրիստոնէութեան եւ իսլամականութեան սրբավայր։ Հրէաներու համար սրբավայր կը նկատուի Տաճարի սարը, եւ անոր արեւմտեան պատը՝ «Լացի պատ»ը, մուսուլմաններու համար՝ վայելչագեղ մզկիթները, որոնք տեղակայուած են Տաճարի սարի վրայ (կրօնական ճարտարապետական համալիր Ալ-Համարամ ալ-Շարիֆ), իսկ բոլոր քրիստոնեաներու համար եկեղեցիները, տեղակայուած այնտեղ, ուր եղած է [[Քրիստոս (արեւմտահայերէն)|Քրիստոս]]ը։
<center><gallery>
Պատկեր:Сурб Акоп.jpg|Սուրբ Յակոբ եկեղեցի
Պատկեր:EPSN0080.jpg|Արեւմտեան պատը
Պատկեր:Dome of the Rock 4.jpg|Ժայռի Գմբէթ
Պատկեր:The street of Armenian Patriarchate.jpg|Հայոց Պատրիարքարանի փողոց
</gallery></center>
 
== Համայնապատկեր ==
Տող 40 ⟶ 33՝
 
== Աղբիւրներ ==
{{ծանցանկ}}
{{Ծնթ․ցանկ}}
 
== Արտաքին յղումներ ==
* [http://www.jerusalem.muni.il/jer_main/defaultnew.asp?lng=2 Երուսաղէմի պաշտօնական կայք]
* [http://www.armenian-patriarchate.com/ Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ Երուսաղէմի Պատրիարքութեան կայք]
{{Արտաքին յղումներ}}
 
[[ՍտորոգութիւնԿատեգորիա:Երուսաղէմ]]
[[ՍտորոգութիւնԿատեգորիա:Ասիոյ մայրաքաղաքներ]]
[[ՍտորոգութիւնԿատեգորիա:Իսրայէլի քաղաքներ]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Երուսաղէմ» էջէն