«Երուսաղէմ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Երուսաղէմ'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=51}}</ref>՝ ([[Եբրայերէն|եբր.]] יְרוּשָׁלַיִם ''Յեղուշալ́աիմ'', [[արաբերէն|արաբ]]. القدس‎‎ ''ալ-Քուտս''), հին մերձարեւելեան քաղաք, որ կը գտնուի [[Միջերկրական ծով (արեւմտահայերէն)|Միջերկրական]] եւ [[Մեռեալ ծով]]երու ջրաբաժանման տեղը՝ 650&nbsp;-&nbsp;840 մ. բարձրութեան վրայ։ Աշխարհի հնագոյն քաղաքներէն մէկն է, անոր տարիքը 3500 տարիէ աւածիաւելի է։ Երուսաղէմ կը համարուի երեք կրօններու կեդրոն. [[Մովսիսականութիւն |մովսիսականութիւն ]], [[Քրիստոնէութիւն|քրիստոնէութիւն]], [[Իսլամականութիւն|իսլամականութիւն]]։

Անցեալին Երուսաղէմը եղած է Հրէական թագաւորութեան մայրաքաղաքը, հիմա այն պաշտօնապէս կը հանդիսանայ [[Իսրայէլ]]<nowiki/>ի հանրապետութեան մայրաքաղաքը եւ այնտեղ կը գտնուին բոլոր պետական կառոյցները, սակայն քաղաքի արեւելեան մասի վրայ Իսրայէլի գերիշխանութիւնը ճանչցուած չէ միջազգային հանրութեան զգալի մասի կողմէ։

Ե՛ւԵւ [[Իսրայէլ]]<nowiki/>ը ե՛ւեւ [[Պաղեստին]]<nowiki/>ը Երուսաղէմը պաշտօնապէս կը նկատեն իրենց մայրաքաղաքը, չընդունելով մէկը միւսի այդպիսի իրաւունքը։ Իսրայէլի գերիշխանութիւնը քաղաքի արեւելեան մասի վրայ չէ ճանչցած [[ՄԱԿ]]-ը եւ միջազգային հանրութեան զգալի մէկ մասը։ Պաղեստինի վարչակազմի կառոյցներն ընդհանրապէս չեն եղած Երուսաղէմի մէջ։

Երուսաղէմի կարգավիճակը թէժ քննարկումներու նիւթ է։ ՄԱԿ ԳԱ-ի [[1947Նոյեմբեր 29|29 Նոյեմբեր]]թ. [[Նոյեմբեր 291947]]թ.-ի համար 181 որոշումը, որ յայտնի է որպէս "«Պաղեստինի բաժանման բանաձեւ"», կ՛ենթադրէր, որ միջազգային հանրութիւնը՝ բրիտանական յանձնարարագիրէն (194815 մայիսիՄայիս 151948) ետք, իր ղեկավարութեան տակ կը վերցնէ Երուսաղէմի ապագան։

[[1950 ]]թ. Իսրայէլը Երուսաղէմը մայրաքաղաք կը յայտարարէ։ Երուսաղէմի մէջ կը գտնուի Քնեսեթը (հրէական խորհրդարան) եւ բոլոր կառավարական եւ պետական կառոյցները։ [[1950]]-[[1967]] թթթ., երբ արեւելեան մասը Յորդանանը կը գրաւէ, այդպիսի կարգավիճակ ունէր միայն քաղաքի արեւմտեան մասը։

[[1967 ]]թ. եօթնօրեայ պատերազմի յաղթանակի որպէս արդիւնք Իսրայէլը կը վերահսկէ քաղաքի ամբողջ տարածքը, կը բաժանէբաժնէ [[արեւելեան Երուսաղէմ]]<nowiki/>ը [[Յորդանան գետ]]<nowiki/>ի արեւմտեան ափէն եւ կը յայտնէ միաւորուած Երուսաղէմ իր գերիշխանութեան մասին։

Երուսաղէմի մասին օրէնքով ([[1980Յուլիս 30|30 Յուլիս]]թ., [[Յուլիս 301980]]թ.), Իսրայէլը Երուսաղէմը կը յայտարարէ, որպէս՝ իր միակ եւ անբաժանելի մայրաքաղաք։մայրաքաղաքը։

[[ՄԱԿ]]-ը արեւելեան Երուսաղէմի միակողմանի միաւորումը չի ճանչնար։ Գրեթէ բոլոր պետութիւնները իրենց դեսպանատներըդեսպանատուները տեղակայած են Մեծ Թել Աւիւի շրջանին մէջ, բացառութեամբ [[Պոլիվիա]]<nowiki/>յի եւ [[Փարակուա]]<nowiki/>յի, որոնց դեսպանատներըդեսպանատուները տեղակայուած են Երուսաղէմի արւարձանինարուարձանին մէջ՝ Մեւասերեթ-Զիոն։

ԴեռեւսԹերեւս [[2000 ]]թ. ԱՄՆ ծերակոյտը կ՛որոշէ ընդունիլ իր դեսպանատունը Երուսաղէմ տեղափոխելու մասին, սակայն ԱՄՆ-ի կառավարութիւնը միշտ յետաձգած է այն։ Ներկային ԱՄՆ-ի դեսպանատունը կը գտնուի Թել Աւիւի մէջ, իսկ Երուսաղէմի մէջ կը գտնուի ԱՄՆ-ի Գլխաւոր Հիւպատոսութիւնը։

[[2006Օգոստոս 15|15 Օգոստոս]]թ. [[Օգոստոս2006 15]]թ.-ին [[Քոսթա Ռիքա]]<nowiki/>յի կառավարութիւնը կը յայտարարէ իր դեսպանատունը Երուսաղէմէն Թել Աւիւ տեղափոխելու մասին, իսկ նոյն թուականի [[Օգոստոս 25|25 Օգոստոս]]-ին անոր օրինակին կը հետեւի նաեւ [[Սալվատոր]]<nowiki/>ը։ Այս ձեւով ոչ մէկ պետութեան դեսպանատուն մնացած է Երուսաղէմիմէջ։Երուսաղէմի մէջ։

Երուսաղէմը բացարձակ այլ կարգավիճակ ունի որպէս մովսիսականութեան, քրիստոնէութեան եւ իսլամականութեան սրբավայր։ ՀրէաներուՀրեաներու համար սրբավայր կը նկատուի Տաճարի սարը, եւ անոր արեւմտեան պատը՝ «Լացի պատ»ը, մուսուլմաններու համար՝ վայելչագեղ մզկիթները, որոնք տեղակայուած են Տաճարի սարի վրայ (կրօնական ճարտարապետական համալիր Ալ-Համարամ ալ-Շարիֆ), իսկ բոլոր քրիստոնեաներու համար եկեղեցիները, տեղակայուած այնտեղ, ուր եղած է [[Քրիստոս (արեւմտահայերէն)|Քրիստոս]]<nowiki/>ը։