«Աքքայի Պաշարում (1189-1191)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

1187-ի վերջը [[Կոնրադ Մոնֆերացի|Քոնրատ Մոնֆերացի]] (''Conrad of Montferrat'') ամրապնդուելով [[Տիւրոսի Պաշարում (1187)|Տիւրոսի]] մէջ կը դիմադրէ Սալահ ալ տինի յարձակումներուն<ref>René Grousset, 1936. P. 47-51.</ref> : 1188-ի կէսերուն պայմանագիր մը կը կնքեն, ըստ որուն Սալահ ալ տին, ի միջի այլոց [[Հաթթինի Ճակատամարտ|Հաթթինի ճակատամարտ]]<nowiki/>ի ընթացքին ջախջախուած եւ գերեվարուած Կի տը Լուզինեանը ազատ կ'արձակէ: Վերջինս կնոջ՝ [[Սիբիլ Անժուացի|Սիպիլ Անժուաց]]<nowiki/>իին հետ կ'իշխէր [[Երուսաղէմի Պաշարում (1187)|Երուսաղէմ]]<nowiki/>ի գահին: Իբրեւ հետեւանք՝ Կիի եւ Քոնրատի միջեւ բախումը կը սաստկանայ, որովհետեւ վերջինս կը մեղադրէր Կին՝ Հաթթինի աղէտին իբրեւ պատասխանատու, մինչ ինք կը պարծենար, թէ յաջողութեամբ պաշտպանած էր Տիւրոսը հետագայ արշաւանքներէ:

Կի տը Լուզինեան, Քոնրատի աջակցութիւնը չստանալով, կ'երթայ եւ իր զօրքերով կը պաշարէ քաղաքը։ Թագաւորին զօրքերը 2 անգամ աւելի քիչ էին, քան պաշարուածներունը։ Ան յոյսը դրած էր անսպասելի գրոհի վրայ, սակայն, հասկանալովգիտէր, որ կարողութիւնըիր չունիփոքրաթիւ յաջողութեանբանակով հասնելուչէր իրկրնար փոքրաթիւյաղթանակ ուժերովտանիլ, դիրքաւորուելովուստի, սպասեցկը օգնականսպասէ Եւրոպայէն ժամանելիք զօրքերուն։ Շուտով քաղաքի մատոյցներուն մէջկը յայտնուեցանյայտնուին ֆրանսական եւ գերմանական զօրքերը։զօրքեր։ Արքեպիսկոպոսները յաջողեցանկը մտափոխելյաջողին Կոնրադինհամոզել Քոնրատը, որուն իբրեւ արդիւնք՝ օգնական ջոկատներ ժամանեցինկը ժամանեն նաեւ Տիւրոսէն։

Սալահ ալ-ՏինըՏին, տեղեկանելովիրազեկ իրադարձութիւններուըլլալով մասինտեղի ունեցած իրադարձութիւններուն, [[15 սեպտեմբեր|15 Սեպտեմբեր]] [[1189]]-ին յարձակեցաւկը յարձակի Կի դըտը Լուզինեանի զօրքիզօրքին վրայ։ ԽաչակիրներըԽաչակիրներուն բոլոր զօրքերը՝ ներառեալ [[Տաճարականներու Միաբանութիւն|տաճարականներ]]<nowiki/>ունունը, ուղղեցինկ'ուղղեն դէպի Սալահ ալ-Տինի զօրքերուզօրքերուն աջ թևը։թեւը։ Սալահ ալ-ՏինըՏին ստիպուած բոլոր ուժերը կեդրոնացուցկը կեդրոնացնէ աջ կողմը, սակայն զօրքերը փախուստի մատնուեցան։կը դիմեն։ Վերջինս զօրքերը փրկելու նպատակով ձախ կողմը ինչպէս նաեւ թեթեւ հեծելազօրը նետեցմարտի մարտի։կը Կինմղէ։ Կի, ստիպուած, մարտի դաշտ ուղարկեցկ'ուղարկէ պահեստազօրայիններունպահեստազօրայինները. Սալահ ալ-ՏիննՏին, իր հերթին, մարտիքաղաքին քաղաքի կայազօրայիններունկայազօրայինները (5000 զինուոր) ուղղեցխաչակիրներուն դէպիդէմ խաչակիրները։կ'ուղարկէ։

Քրիստոնեաները տուինկու մօտտան շուրջ 5 հազար զոհ<ref>Ibn Al-Athir, XII, 20-6; Chapter four in Arab Historians of the Crusades, ed. and trans. by Francesco Gabrieli</ref><ref>Christopher Tyerman, God’s War A New History of the Crusades, p.416. Belknap Press, 2008.</ref>, սակայն Սալահ ալ-ՏինըՏին կարողութիւնըչի չունեցաւ հասնիլ գլխաւոր նպատակին՝յաջողիր՝ ետ շպրտելմղել քաղաքին մօտ դիրքաւորուած խաչակիրներուն։խաչակիրները։ ՄարտիՄարտին արդիւնքըընթացքին այնկը էր, որ զոհուեցաւզոհուի տաճարականներու միաբանութեան առաջնորդ [[Ժերար դը Ռիդֆոր|Ժերար տը Ռիտֆոր]]<nowiki/>ը, իսկ Կի տը Լուզինեանի եւ ԿոնրադիՔոնրատի միջեւ դարձեալ տարաձայնութիւնհակամարտութիւնը տեղիկը ունեցաւ։շարունակուի։

Աշնան ընթացքին ԿինԿի ստացաւօգնութիւն օգնականկը ուժերստանայ Եւրոոպայէն։Եւրոպայէն։ Այսպիսով Կին արդէն կտրեցան Աքքան ցամաքէն եւ կը շարունակէրպաշարէ կտրածցամաքէն, պահել քաղաքը ջրային ճանապարհներէնիսկ նաւատորմի միջոցովմիջոցով՝ այսպիսովծովէն։ քաղաքըՏեղեկութիւններ պաշարուածկը էր։ Միաժամանակ հասան տեղեկութիւններհասնին, որ [[Սրբազան Հռոմէական կայսրութիւնԳերմանիա|Գերմանիոյ]] կայսր [[ՖրիդրիխՖրետերիք I Շիկամորուս|Ֆրիդրիխ IԱ. Շիկամօրուս]]<nowiki/>ը մեծ զօրքերով միացած է [[Խաչակրաց Երրորդ Արշաւանք|խաչակրաց արշաւանք]]<nowiki/>ին եւ կը շարժէր դէպի Սրբազան երկիր։ Այդ լուրերը բարձրացուցինկը բարձրացնեն պաշարողներուպաշարողներուն մարտական ոգին։ Դէպքերէն անտեղեակքաջատեղեակ չէր մնացածէր նաեւ Սալահ ալ-Տինը։Տին։ Ան ուղարկեց նոր ուժեր՝ուժեր կ'ուղարկէ՝ քրիստոնեաներու օղակը շրջափակելու նպատակով։

31 Հոկտեմբերին 15 եգիպտական նաւեր կարողութիւնըկը ունեցան ճեղքելճեղքեն քրիստոնեաներու ծովային շրջափակումը եւ մթերքներ հասցուցինկը հասցնեն քաղաք։ 26 Դեկտեմբերին եգիպտական նաւատորմը վերականգնեցկը քաղաքիվերականգնէ քաղաքին ծովային մուտքը։ 1190-ին ԿոնրադՔոնրատ ՄոնֆերացինՄոնֆերացի իր նաւերով գնացկ'երթայ Տիւրոս եւ վերադարձաւ նոր ուժերով, որկը պէտք է օգնէրվերադառնայ, իրենցորպէսզի շրջափակածյաղթէր իսուլմաններունզիրենք յաղթելուշրջափակող համար։իսլամաներուն։

ԿոնրադըՔոնրատ նաեւ շինանիւթեր բերաւ՝կը պաշարայինբերէ՝ մեքենաներ կառուցելու համար, որզորս օգտագործեցին քաղաքիքաղաքին վրայ հերթական յարձակման ժամանակատեն (5 Մայիս):

19 Մայիսին Սալահ ալ-Տինը յարձակեցաւկը քրիստոնեաներույարձակի վրայ։քրիստոնեաներուն Ամբողջվրայ։ ամրանԱմրան ընթացքին ֆրանսական զօրքերը ծովէն կը ժամանէինժամանեն եւ կը միանայինմիանան պաշարողներուն, ինչպէս նաեւ օգնական ուժերով միացան [[ԿիլիկիոյԿիլիկիա]] Հայկականկը Իշխանութիւն|Կիլիկիոյ մէջ]]հասնին Սելիֆ գետին մէջ խեղդուած ՖրիդրիխՖրետերիք IԱ. Շիկամօրուսի որդին՝ ՖրիդրիխՖրետերիք VIԶ.-ը։ն։ Օգնական ուժերը գրաւեցինկը գրաւեն [[Հայֆա]] քաղաքը, որուն միջոցով կարողացանկը յաջողին մթերքներ ուղարկել Կիի ճամբար։ճամբարը։ Կի տը ԼուզինեանըԼուզինեան զրկուեցաւկը զրկուի Երուսաղէմի արքայի գահէն քանի, որ մահացաւկը մահանան իր կինը՝ [[Սիպիլ Անժուացի|Սիպիլ]]<nowiki/>ըն եւու դուստրերը։ ՍիպիլիոյՍիպիլին քոյրքոյրը՝ Իզապելլան եւ ԿոնրադՔոնրատ Մոնֆերացին ամուսնացան։կ'ամուսնանան։ Այսպիսով գահը փոխանցուեցաւկը փոխանցուի Կոնրադին։Քոնրատի։

Մինչ խաչակիրները կը կիսէին գահը, Սալահ ալ-Տինը կը հզօրացնէր բանակը։ [[1190]]-ին աւստրիական իշխան [[Լեոպոլդ V (Աւստրիոյ դուքս)|Լեոպոլդ V]]-ը միացաւԵ. կը միանայ պաշարողներուն։ 31 Դեկտեմբերին միացեալ ուժերը փորձեցինկը անցնելփորձեն քանդել պատերը։ Իսկ 6 Յունուարին պատի մասնակի քանդման արդիւնքը այն էր, որ քրիստոնեաները փորձեցինկը փորձեն գրաւել քաղաքի կայազօրը։ 13 Յունուարին Սալահ ալ-ՏինըՏին կարողացաւկը յաջողի ճեղքել խաչակիրներուխաչակիրներուն շրջափակումը եւ քաղաք մտցուցկը մտցնէ նոր կայազօր։կայազօր մը։ Ցուրտ եղանակը Սալահ ալ-Տինի փոխարէն կը խանգարէր խաչակիրներուն։խաչակիրները։

Մարտին, երբ եղանակը լաւացաւնպաստաւոր եւկը դառնայ, Եւրոպայէն ժամանեցին նոր ուժեր կը ժամանեն, ինչպէս նաեւ [[ՌիչարդՌիչարտ Առիւծասիրտ|Ռիչարտ ԱռիւծասիրտԱռիւծասիրտը]]ը եւ [[Ֆիլիբ Օգոստոս|Ֆիլիփ Օգոստոս]]ը. Սալահ ալ-Տինի յաղթելու հաւանականութիւնը կտրուկ նուազեցան։կը նուազի։ 3 Յուլիսին քաղաքը յանձնուեցաւկը յանձնուի, ՌիչարտըՌիչարտ կը հրամայեցհրամայէ մահապատժի ենթարկել քաղաքիքաղաքին կայազօրայիններուն։կայազօրայինները։ Անգլօ-ֆրանսական ուժերով համալրուած խաչակիրները շարժեցանծովու ափով՝ճամբով կը յառաջանան դէպի հարաւ, նոյնկերպնոյնը վարուեցան նաեւկ'ընեն իսլամները։ 7 Սեպտեմբերին Եաֆֆա քաղաքէն փոքր ինչդէպի հիւսիս տեղի ունեցաւկ'ունենայ [[Արսուֆի ճակատամարտ]]<nowiki/>ը: Ճակատամարտի ընթացքին ՌիչարտըՌիչարտ փայլուն յաղթանակ տարաւ։կը տանի։ Սալահ ալ-ՏինըՏին խաչակիրներու յաղթանակը պարզաբանեցկը գնահատէ ըսելով, որ անգլիացիներուանգլիացիներուն կարգապահութիւնը եւ զրահները անյաղթելի էին։

[[Արսուֆի ճակատամարտ|Արսուֆի]] եւ [[Յաֆֆայի ճակատամարտ|Եաֆֆայի]] ճակատամարտերուճակատամարտերուն ընթացքին կրած պարտութիւններէն ետք պատերազմը աւարտեցաւ։վերջ կը գտնէ։ Եաֆֆայի ճակատամարտը դարձաւկը [[Երրորդդառնայ խաչակրաց արշաւանք]]<nowiki/>իերրորդ արշաւանքին վերջին նշանակալի առճակատումը։ Ճակատամարտէն ետք ՌիչարտըՌիչարտ Սալահ ալ-Տինի հետ սկսաւկը սկսի բանակցիլ եւ 2 Սեպտեմբեր 1192-ին ստորագրուեցաւկը 3-ամեայստորագրուի երամեայ հաշտութեան պայմանագիր։պայմանագիր մը, ըստ որուն Քրիստոնեաներուն թոյլ կը տրուէր անխափան այցելել սրբազան վայրեր։ Սալահ ալ-Տինի ետեւը կը մնար Երուսաղէմը, իսկ խաչակիրներուն նեղ ցամաքային ուղի՝ Եաֆֆայէն մինչեւ Տիւրոս։

ԱյսպիսովՌիչարտ Ռիչարտըչի չկրցաւկրնար հասնիլ իր գերագոյն նպատակին՝ գրաւել [[Երուսաղէմ]]<nowiki/>ը: Իսկ տունդարձի ճամբուն վրայ գերի ինկաւկ'իյնայ աւստրիացի հերցոգ Լեոպոլտի կողմէ։ Հետագային ազատ արձակուեցաւկ'արձակուի փրկագնի դիմաց։փոխարէն։ [[Աքքա]]<nowiki/>ն դարձաւկը [[Երուսաղէմիդառնայ Թագաւորութիւն|Երուսաղէմի թագաւորութեան]] մայրաքաղաքը եւ մնացկը մնայ խաչակիրներու հիմնական յենակէտը մինչեւ [[1291]]-ի անոր վերանուաճումը իսուլմաններուիսլամաներուն կողմէ։