«Տուտուկ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Տուտուկ''' կամ ''Ծիրանափող'', հայկական փողային գործիք, որըոր նաևնաեւ տարածուած է [[Մերձաւոր Արևելք|Մերձաւոր Արեւելք]]ի մէջ։

[[Պատկեր:Duduk mouthpiece.png|200px|մինի|ԴուդուկիՏուտուկի կրկնակի լեզվակավորլեզուակաւոր եղեգնյաեղեգնեայ մունդշտուկը (ղամիշ<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bYoDSVvSTCI&feature=relmfu Գեորգ Դաբաղյանը դուդուկի մասին]</ref>)]]

Ըստ որոշ փաստերու տուտուկը կը գործածուի [մ․թ.ա. 1200]] թուականէն, սակայն կան տեսակետներտեսակէտներ, որ այնան 1,500 տարուան պատմութիւն ունի։<ref>[http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-3428400203.html Encyclopedia.com:DJIVAN GASPARYAN]</ref> Հայկական տուտուկի պատմութիւնը կը հասնի մինչևմինչեւ հայկական արքայէնհայ արքայ [[Տիգրան Մեծ]]<nowiki/>ի ժամանակները, ովոր կառավարեր է [[Ք․Ա․ 95]]–[[Ք․Ա․ 55]] թթ.։թուականները։<ref>"Հայկական տուտուկի պատմութիւնը կը հասնի մինչև հայկական արքայից արքա Տիգրան Մեծի ժամանակները, ով կառավարել է մ․թ.ա. 95–մ․թ.ա. 55 թթ.:": "[http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?RL= 00092 The Duduk and its Music]. [[ԵՈՒՆԵՍՔՕ]]. Ըստ փետրուարի 8, 2010.</ref> Ըստ էթնոերաժշտագետէթնօ-երաժշտագէտ ՋոնաթանԵոնաթան ՄաքՔոլլումի՝

{{Քաղուածք|Այն [տուտուկը] միակ հայկական երաժշտական գործիքն է, որ հասած է մինչևմինչեւ մեր օրերը, ևեւ հայկականութեան խորհրդանիշն է։ Տուտուկի գլխավորգլխաւոր առանձնահատկութիւնըառանձնայատկութիւնը լսողին [[հայերէն]]ի իւրահատկութիւններուիւրայատկութիւններու փոխանցումն է։<ref name="Armenianweekly.com">Turpin, Andy. {{cite web|url=http://www.armenianweekly.com/2010/02/12/nothing-sounds-armenian-like-a-duduk/ |title=Nothing Sounds Armenian Like a Duduk: ALMA Lecture |publisher=''The Armenian Weekly'' |date= 2010-02-12 |accessdate= 2010-02-22}}</ref>}}

* 2005 թ.թուականին հայկական տուտուկի նուագը ճանչցուած է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ոչ նիւթական մշակութային ժառանգութեան գլուխգործոցգլուխ գործոց<ref name="UNESCO">[http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?RL=00092 UNESCO: Հայկական տուտուկը մարդկութեան բանաւոր և ոչ նիւթական ժառանգութեան գլուխգործոց է: (eng.)]</ref>

[[Պատկեր:SERGO.TEL - April - duduk-improvisation2.ogg|մինի|ԴուդուկիՏուտուկի նվագնուագ SERGO.TEL.-ի կատարմամբ]]

Տուտուկը կը պատրաստուի [[ծիրան]]ի ծառի<nowiki/>ենիի փայտէն։ Փողի երկարութիւնը կ'ըլլայ 28, 33 կամ 40 սմ։սմ.։

Նուագելու համար վերի կողմինկողմը ունի յոթեօթ կամ ութ անցք, հակառակ կողմինկողմը, բութ մատի համար՝ մէկ կամ երկու։ Եղեգէն պատրաստուած կրկնակի լեզուակն ունի 9-14 սմ. երկարութիւն։

* [[Ջիվան Գասպարեան|Ճիւան Գասպարեան]]