«Ամասիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 2.
| կարգավիճակ = Քաղաք
| բնօրինակ անուանում = {{lang-tr|Amasya}}
| պատկերի նկարագրում = ՏներՏուներ ԱմասիայումԱմասիայէ
| երկրամասի տեսակ = Թուրքիայի վարչական բաժանում{{!}}Տարածաշրջան
| երկրամաս = Սեւծովեան տարածաշրջան
| երկրամասը աղիւսակում = Սեւծովեան տարածաշրջան
| շրջանի տեսակ = Թուրքիայի վարչական բաժանում{{!}}Նահանգ (իլ)
| շրջան = ԱմասիայԱմասիա (նահանգ){{!}}ԱմասիայԱմասիա
| տարածք = 1.730
| խտութիւն = 74
Տող 22.
Հին ժամանակ կը մտնէր Փոքր Հայքի Առաջին Հայք շրջանը, իսկ Յուստինիանոս կայսեր (527-565) վարչական վերափոխութենէն յետոյ՝ [[Երկրորդ Հայք]]<nowiki/>ի մէջ։ Այժմ Ամասիոյ գաւառի (սանճակ) եւ գաւառակի (քազա) կեդրոնն է, որոնք կը պատկանին Սեբաստիոյ (Սվազի) նահանգին։
 
Երկարաձիգ ու հարուստ պատմութիւն ունի Ամասիան։ Պատմագիրները անոր հիմնադրումը վերագրում են [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանտր Մակետոնաց]]ի<nowiki/>ի ժամանակներուն (մ.թ.ա. IV դար)։ Անոնք կը հաղորդեն, որ քաղաքը կառուցուած է Ալեքսանտր Մակետոնացիի հրամանով` անոր հօրեղբայր Ամասիա-յի կողմէ, իսկ հետագային ընդարձակած ու վերակառուցած էր [[Միհրդատ VI Եւպատոր|Միհրդատ Պոնտացի]]<nowiki/>ն (մ.թ.ա. I դար), դարձնելով իր մայրաքաղաքը: Այդ ժամանակներուն Ամասիան Փոքր Հայքի ամենանշանաւոր քաղաքներէն էր եւ բանուկ ճանապարհներով կապուած էր [[Եւդոկիայ|Եւդոկիոյ]], [[Սեբաստիայ|Սեբաստիոյ]] ու [[Խարբերդ]]<nowiki/>ի: [[Ստրաբոն|Ստրապոն]]ը գրած է, որ իր հայրենի քաղաք Ամասիան ամուր քաղաք էր, շրջափակուած ամրակուռ պարիսպներու մէջ, իսկ [[Յովհաննէս Դրասխանակերտցի]]<nowiki/>ն կը վկայէ, որ քաղաքը կը գրաւէր հսկայական տարածութիւն, «տիեզերասահման քաղաք» էր։ Այստեղ կառուցած էին արքունի պալատներ, կերտած Վանի ուրարտական կառոյցներու նման ձեռակերտեր, ստեղծած վիմափոր դամբարաններ։ Ամասիան, որ իր ընդհանուր համայնապատկերով նման էր հսկայական ամֆիթատրոնի մը, հին աշխարհի ամենագեղեցիկ քաղաքներէն մէկն էր, [[Կոստանդին Ծիրանածին]]<nowiki/>ի յիշատակած Հայկական բանակաթեմի 7 նշանաւոր քաղաքներէն մէկը։
 
Հետագայ ժամանակներուն նոյնպէս Ամասիան խոշոր ու ծաղկուն քաղաք էր։ Արաբական հեղինակ Իպն-Պաթուտան գրած է, որ Ամասիան «մեծ ու գեղեցիկ քաղաք է. ունի գետեր, պարտէզներ, ծառեր եւ շատ պտուղներ: Գետերու վրայ կան անիւներ, պարտէզները ջրելու եւ խմելու ջուր հայթայթելու համար: Ունի լայն փողոցներ ու շուկաներ: Իբրեւ ծաղկուն քաղաք, Ամասիան իր վրայ կը գրաւէր շատ նուաճողներու ուշադրութիւնը: Հոն իշխած են հռոմէացիները, բիւզանդացիները, սելճուկները, մոնկոլները: [[Լենկթեմուր]]<nowiki/>ը 7 ամիս շարունակ պաշարած է այդ քաղաքը, բայց չէ յաջողած զայն գրաւել: Ամասիան թուրքերու կողմէ նուաճած է Պայազիտ Սուլթանի օրով, [[1392]] թուականին: Երբ այդ ժամանակներէն ալ սկսած է վայրէջք ապրիլ վաղեմի շէն ու ծաղկուն քաղաքը, XVIII-XIX դարերուն վերածուելով սովորական գաւառական անշուք կեդրոնի: Ան կարող է պարծենալ միայն իր անցեալի փառքով եւ յուշարձաններու ու հնութիւններու մնացորդներով, որոնց մասին յիշատակութիւններ ունին եւրոպական ճանապարհորդները` Տաւերնիեն, Տուրնեֆորը, Մորիերը, Համիլթոնը եւ ուրիշներ։ Ամասիոյ մէջ կնքուած է սուլթանական Թուրքիոյ եւ շահական Իրանի միջեւ [[1555]] թուականի հաշտութիւնը, որով Հայաստանն առաջին անգամ բաժնուած է այդ երկու պետութիւններու միջեւ։
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Ամասիա» էջէն