«Կիւրեղ Աղեքսանտրացի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

== Կիւրեղ Ալեքսանդրացին եւ ՀիպատիանՀիփաթիան ==

Նոր շրջանի պատմագիտական եւ գեղարուեստական գրականութեան մէջ արծարծում կը գտնէ հին յոյն փիլիսոփայ եւ գիտնական՝ ՀիպատիայիՀիփաթիայի, սպաննութեան մէջ, Կիւրեղ Ալեքսանդրացիի դերը։ [[Հիպատիա|Հիփաթիա]] կը մասնակցէր Ալեքսանդրիոյ քաղաքականութեան, մեծ ազդեցութիւն ունէր քաղաքի կառավարիչ՝ Օրեստեսի վրայ եւ անոր մերձաւորներէն էր։ Իր հերթին, Օրեստես հակամարտութեան մէջ կը գտնուէր Կիւրեղի հետ՝ փորձելով սահմանափակել անոր իրաւասութիւնները։ Ալեքսանդրիոյ լուրերը կը շրջանառուէին, որ Օրեստեսի եւ Կիւրեղի միջեւ հակամարտութիւնը կը դատապարտուէր նաեւ ՀիպատիայիՀիփաթիայի կողմէ։ Ե. դարու յոյն պատմագիր՝ [[Սոկրատես Սքոլաստիկոս]]իՍքոլաստիկոսի, դէպքերու հաղորդմամբ, ՀիպատիայիՀիփաթիայի վրայ յարձակած եւ սպաննած է Պետրոսի գլխաւորութեամբ մէկը, որ Կիւրեղի կողմնակից ամբոխին մաս կը կազմէր։ Սոկրատես Սքոլաստիկոսը հետեւեալ ձեւով կը նկարագրէ տեղի ունեցածը<ref>Սոկրատես Սքոլաստիկոս, «Եկեղեցական պատմութիւն», VII, 13-15.</ref> ։

Ըստ պատմիչի, ՀիպատիայիՀիփաթիայի սպաննութիւնը Կիւրեղի կողմէ չէ արտօնուած։ Սոկրատես Սքոլաստիկոսը կը գրէ, որ անիկա մեծ վիշտ պատճառած է Կիւրեղի եւ Ալեքսանդրիոյ եկեղեցւոյ, քանի որ «սպաննութիւնները, խժդժութիւնները եւ նման կարգի այլ երեւոյթները բոլորովին խորթ են Քրիստոսի ոգիով մտածող մարդոց համար»։

Հակառակ Սոկրատեսի պնդումին, այլ ուշ շրջանի հեղինակներ ՀիպատիայիՀիփաթիայի մահուան մէջ մեղաւորութեան բաժին կը տեսնեն նաեւ Կիւրեղի մէջ։ Պ.Ֆ. Պրեոբրաժենսկի կը նշէ, որ «... Քրիստոնէական եկեղեցին որոշակի անյարմար կը զգար ՀիպատիայիՀիփաթիայի դէմ արիւնարբու դատաստանին պատճառով։ Ան ստիպուած էր մանրակրկիտ ձեւով հովանիին տակ առնել Կիւրեղ Ալեքսանդրացին... Ճակատագրի տարօրինակ զաւեշտով, այդ նախանձախնդիր ու անխոնջ մարտիկը... դարձաւ աղջկան զզուելի պատառոտման գաղափարական ոգեշնչողը..»։<ref>Պ.Ֆ. Պրեոբրաժենսկի.// Չ. Քինգսլի, Ֆ. Մաունթեր, «Իպատիա», 1994</ref>։