«Արաբական Գարուն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Նոր էջ «{{ԱՀ}} {{Արևելահայերեն|Արաբական գարուն}} '''«Արաբական Գարուն»‎‎''' ({{lang-ar|الربيع العربي}}) ինչպէս նաեւ...»:
 
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{Արևելահայերեն|Արաբական գարուն}}
'''«Արաբական Գարուն»‎‎''' ({{lang-ar|الربيع العربي}}) ինչպէս նաեւ՝ '''«արաբական գարուն եւ ձմեռ»''', '''«արաբական զարթոնք»''', '''«համաարաբական յեղափոխութիւն»''', '''«արաբական ապստամբութիւններ»''', ցոյցերու եւ հանրահաւաքներու յեղափոխական ալիք [[Մերձաւոր Արեւելք]]ի եւ [[Հիւսիսային Ափրիկէ]]ի մէջ, որ սկսած էր արաբական երկիրներուն մէջ [[18 Դեկտեմբեր]][[2010]]-ին։ Ան սկսաւ [[Թունիսեան յեղափոխութիւն (2010-2011)|Թունիսի]]<ref>[http://www.aljazeera.com/news/africa/2011/01/20111153616298850.html ալ-Ջազիրա. Թունիսի նախագահ Բեն Ալին դարձել է միանձնյա իշխան]</ref>, [[Եգիպտական յեղափոխութիւն (2011)|Եգիպտոսի]]<ref>[http://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2011/0211/Egypt-s-revolution-redefines-what-s-possible-in-the-Arab-world Եգիպտական հեղափոխությունը ցույց է տալիս, թե ինչ է հնարավոր արաբական աշխարհում]</ref> եւ [[Եմենի յեղափոխութիւն (2010-2011)|Եմենի մէջ]]<ref>[http://www.nytimes.com/2011/01/28/world/middleeast/28yemen.html ՀազարավորՀազարաոր եմենցիներ դեմդէմ են իշխանություններինիշխանութիւններուն]</ref> տեղի ունեցած [[հեղափոխությունյեղափոխութիւն]]ներիցներէն ուեւ շարունակվեցշարունակուեցաւ [[ԼիբիայիԼիպիոյ քաղաքացիական պատերազմ (2011)|ԼիբիայումԼիպիոյ մէջ]]<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/libya/8344034/Libya-civil-war-breaks-out-as-Gaddafi-mounts-rearguard-fight.html ԼիբիայիԼիպիոյ քաղաքացիական պատերազմը ցնցեց ԿադդաֆիիՔատտաֆիի հիմքերը]</ref> ու [[ՍիրիականՍուրեական ճգնաժամ|ՍիրիայումՍուրիոյ մէջ]]<ref>[http://www.spiegel.de/international/world/it-will-not-stop-syrian-uprising-continues-despite-crackdown-a-753517.html Սիրիայում շարունակվում է քաղաքացիական պատերազմը]</ref>՝ քաղաքացիական պատերազմի տեսքով։ Վերջինս շարունակվումկը էշարունակուի մինչ այժմ, իսկ ԼիբիայումԼիպիոյ մէջ ավարտվեցաւարտեցաւ 2012 թվականին՝թուականին՝ իշխանափոպությամբ։իշխանափոխութեամբ։
 
ԴրանԱնոր հաջորդեցինյաջորդեցին [[ԲահրեյնիՊահրէյնի քաղաքացիական ապստամբությունապստամբութիւն (2011)|քաղաքացիական ապստամբությունըապստամբութիւնը ԲահրեյնումՊահրէյնի մէջ]], զանգվածայինզանգուածային բողոքի ցույցերըցոյցերը [[ԱլժիրիԱլճերիոյ քաղաքացիական ապստամբությունապստամբութիւն (2010-2011)|ԱլժիրումԱլճերիոյ]]<ref>[http://www.cbc.ca/news/world/algeria-protest-draws-thousands-1.1065078 Հազարավոր ալժիրցիներալճերիացիներ դուրսելած են եկել փողոց]</ref>։ Բողոքի ցույցեր ենցոյցեր տեղի ունեցելունեցած են նաևնաեւ [[Իրաքի ժողովրդական հուզումներ (2011)|ԻրաքումԻրաքի]]<ref>[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/02/24/AR2011022403117.html ԲաղդադումՊաղտատի ցույցիմէջ ընթացքումցոյցի սպանվելընթացքին էսպաննուած են 13 մարդքաղաքացիներ]</ref>, [[ՀորդանանիՅորդանանի ժողովրդական հուզումներ (2011)|ՀորդանանումՅորդանանի մէջ]]<ref>[http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2011/01/2011128125157509196.html ՀազարավորՀազարաւոր մարդիկ դուրսելած են եկել բողոքի]</ref>, [[ՄարոկկոյիՄարոքի ժողովրդական հուզումներ (2011)|ՄարոկկոյումՄարոքի մէջ]]<ref>[http://www.afrol.com/articles/37175 ՄարոկկոյիՄարոքի թագավորըթագաւորը արձակուրդումարձակուրդի էր, երբ սկսվեցինսկսան ցույցերցույցերը]</ref> ևեւ [[Օմանի ժողովրդական հուզումներ (2011)|ՕմանումՕմանի մէջ]]<ref>[http://gulfnews.com/news/gulf/oman/one-dead-dozen-injured-as-oman-protest-turns-ugly-1.768789 ՄեկՄէկ զոհ ևեւ 12 վիրավորվիրաւոր Օմանի ցույցերումցոյցերուն մէջ]</ref>։ Ինչ վերաբերումկը էվերաբերի ՔուվեյթումՔուէյթի, ԼիբանանումԼիբանանի, ՄավրիտանիայումՄորիթանիոյ, ՍաուդյանՍէուտական ԱրաբիայումԱրաբիոյ, ՍուդանումՍուտանի ևեւ ԱրևմտյանԱրեւմտեան ՍահարայումՍահարայի մէջ տեղի ունեցած սակավաթիվսակաւաթիւ հանրահավաքներինհանրահաւաքներուն, ապա դրանքանոնք էական նշանակություննշանակութիւն չեն ունեցելունեցած ևեւ ոչնչովոչինչով չեն ավարտվել։աւարտած։
 
Բողոքի ցույցերի ընթացքում օգտագործվում էին քաղաքացիական դիմադրության քարոզչության բոլոր մեթոդները՝ գործադուլներ, ցույցեր, երթեր և հանրահավաքներ, ինչպես նաև կազմակերպությունների համար հասարակական լրատվամիջոցների օգտագործումը, տեղեկատվության փորձերի նկատմամբ պետական հալածանքները և ինտերնետային գրաքննությունը։
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
Շատ ցույցեր հանդիպում էին իշխանության բռնի արձագանքին։ «Ժողովուրդը ցանկանում է իշխանության անկումը» {{lang-ar|الشعب يريد إسقاط النظام}}՝ այս կարգախոսը ցուցարարների հիմնական կարգախոսն էր դարձել արաբական աշխարհում։
 
Այն սկսվեց Թունիսում [[2011]] թվականի դեկտեմբերի 18-ի իրադարձությամբ, երբ Մուհամեդ Բուազիզի անունով մի երիտասարդ ինքնահրկիզվեց՝ ի նշան բողոքի ոստիկանական կոռուպցիայի և դաժան վերաբերմունքի դեմ։ Թունիսի ցույցերի հաջողությամբ անկարգությունների ալիքը տարածվեց Ալժիրում, Հորդանանում, Եմենում և Եգիպտոսում, իսկ ավելի ուշ՝ այլ երկրներում։ Ամենազանգվածային և կազմակերպված ցույցերը տեղի էին ունենում «Զայրույթի օրը»՝ որպես կանոն ուրբաթ օրը՝ կեսօրվա աղոթքից հետո։ Ցույցերը առաջացրեցին նմանատիպ անկարգություններ տարածաշրջանից դուրս։
 
2012 թվականի մայիս ամսի դրությամբ հեղափոխությունները 4 երկրների ղեկավարների տապալմանը հանգեցրին։ [[Թունիս]]ի նախագահ [[Զեյն ալ-Աբիդին բեն Ալի]]ն 2011 թվականի [[հունվարի 14]]-ի հեղափոխություից հետո փախավ [[Սաուդյան Արաբիա]]։ [[Եգիպտոս]]ի նախագահ [[Հոսնի Մուբարաք]]ը 2011 թվականի [[փետրվարի 11]]-ին՝ 18-օրյա զանգվածային բողոք-ցույցերից հետո հրաժարական տվեց՝ ավարտելով դրանով իր 30-ամյա նախագահությունը։ Եմենի նախագահ [[Ալի Աբդալլահ Սալեհ]]ը 2012 թվականի [[փետրվարի 27]]-ին հեռացավ իշխանությունից՝ թողնելով այն նոր նախագահին, որը պետք է ընտրվեր վաղաժամկետ ընտրությունների արդյունքում։ Նախկին լիբիական առաջնորդ [[Մուամմար Կադդաֆի]]ն գահընկեց արվեց 2011 թվականի [[օգոստոսի 23]]-ին, երբ Ազգային Անցումային խորհուրդը իր ձեռքում կենտրոնացրեց Բաբ Ալ-Ազիզը։ Նա սպանվեց 2011 թվականի [[օգոստոսի 20]]-ին իր հայրենի Սիրթ քաղաքում, երբ Ազգային Անցումային խորհուրդը քաղաքը վերցրեց իր հսկողության տակ։
 
Տարածաշրջանում այդ անկարգությունների արդյունքում որոշ առաջնորդներ հայտարարեցին հրաժարական տալու մտադրության մասին՝ իրենց կառավարման ժամկետն ավարտվելուց հետո։ Սուդանի նախագահ Օմար ալ-Բաշիրը հայտարարեց, որ 2015 թվականին այլևս չի վերընտրվի, նույնը արեց Իրաքի վարչապետ Նուրի ալ-Մալիքին, որի կառավարման ժամկետը լրացել էր 2014 թվականին։
 
Այդ ցույցերի արդյունքում արաբական աշխարհը հայտնվեց հանրության ուշադրության կենտրոնում։ Այդ թվում ի հայտ եկան ենթադրություններ, որ ցուցարարներից ոմանք կարող են դառնալ [[Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ (1901-2000)|Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր]]։ Եմենից Թավաքյուլ Քարմանը 2011 թվականին դարձավ Նոբելյան 3 մրցանակակիրներից 1-ը՝ որպես արաբական գարնան ակնառու առաջնորդ։
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ|2}}
 
[[Կատեգորիա:ՀեղափոխություններՅեղափոխութիւններ]]
[[Կատեգորիա:Արաբական երկրներիերկիրներու պատմությունպատմութիւն]]