«Արաբական Գարուն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{Արևելահայերեն|Արաբական գարուն}}
'''«Արաբական Գարուն»''' ({{lang-ar|الربيع العربي}}) ինչպէս նաեւ՝ '''«արաբական գարուն եւ ձմեռ»''', '''«արաբական զարթոնք»''', '''«համաարաբական յեղափոխութիւն»''', '''«արաբական ապստամբութիւններ»''', ցոյցերու եւ հանրահաւաքներու յեղափոխական ալիք [[Մերձաւոր Արեւելք]]ի եւ [[Հիւսիսային Ափրիկէ]]ի մէջ, որ սկսած էր արաբական երկիրներուն մէջ [[18 Դեկտեմբեր]][[2010]]-ին։ Ան սկսաւ [[Թունիսեան յեղափոխութիւն (2010-2011)|Թունիսի]]<ref>[http://www.aljazeera.com/news/africa/2011/01/20111153616298850.html ալ-
Անոր յաջորդեցին [[Պահրէյնի քաղաքացիական ապստամբութիւն (2011)|քաղաքացիական ապստամբութիւնը Պահրէյնի մէջ]], զանգուածային բողոքի ցոյցերը [[Ալճերիոյ քաղաքացիական ապստամբութիւն (2010-2011)|Ալճերիոյ]]<ref>[http://www.cbc.ca/news/world/algeria-protest-draws-thousands-1.1065078 Հազարավոր ալճերիացիներ ելած են փողոց]</ref>։ Բողոքի ցոյցեր տեղի ունեցած են նաեւ [[Իրաքի ժողովրդական հուզումներ (2011)|Իրաքի]]<ref>[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/02/24/AR2011022403117.html Պաղտատի մէջ ցոյցի ընթացքին սպաննուած են 13 քաղաքացիներ]</ref>, [[Յորդանանի ժողովրդական հուզումներ (2011)|Յորդանանի մէջ]]<ref>[http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2011/01/2011128125157509196.html Հազարաւոր մարդիկ ելած են բողոքի]</ref>, [[Մարոքի ժողովրդական հուզումներ (2011)|Մարոքի մէջ]]<ref>[http://www.afrol.com/articles/37175 Մարոքի թագաւորը արձակուրդի էր, երբ սկսան ցույցերը]</ref> եւ [[Օմանի ժողովրդական հուզումներ (2011)|Օմանի մէջ]]<ref>[http://gulfnews.com/news/gulf/oman/one-dead-dozen-injured-as-oman-protest-turns-ugly-1.768789 Մէկ զոհ եւ 12 վիրաւոր Օմանի ցոյցերուն մէջ]</ref>։ Ինչ կը վերաբերի Քուէյթի, Լիբանանի, Մորիթանիոյ, Սէուտական Արաբիոյ, Սուտանի եւ Արեւմտեան Սահարայի մէջ տեղի ունեցած սակաւաթիւ հանրահաւաքներուն, ապա անոնք էական նշանակութիւն չեն ունեցած եւ ոչինչով չեն աւարտած։
Բողոքի ցոյցերու ընթացքին կ'օգտագործուէին քաղաքացիական դիմադրութեան քարոզչութեան բոլոր մեթոտները՝ գործադուլներ, ցոյցեր, երթեր եւ հանրահաւաքներ, ինչպէս նաեւ կազմակերպութիւններու համար հասարակական լրատուամիջոցներու օգտագործումը, տեղեկատուութեան փորձերու նկատմամբ պետական հալածանքները եւ համացանցային գրաքննութիւնը։
Շատ ցոյցեր կը հանդիպէին իշխանութեան բռնի արձագանքին։ «Ժողովուրդը կ'ուզէ իշխանութեան անկումը» {{lang-ar|الشعب يريد إسقاط النظام}}՝ այս կարգախոսը ցուցարարներու հիմնական կարգախոսն դարձած էր արաբական աշխարհի մէջ։
Ան սկսաւ Թունիսի մէջ [[18 Դեկտեմբեր]][[2011]]-ի իրադարձութեամբ, երբ Մուհամմատ Պուազիզի անունով երիտասարդ մը ինքնահրկիզուեցաւ՝ ի նշան բողոքի ոստիկանական կաշառակուրծի եւ դաժան վերաբերմունքի դէմ։ Թունիսի ցոյցերու յաջողութեամբ անկարգութիւններու ալիքը տարածուեցաւ Ալճերիոյ, Յորդանանի, Եմենի եւ Եգիպտոսի մէջ, իսկ աւելի ուշ՝ այլ երկիրներու մէջ։ Ամենազանգուածային եւ կազմակերպուած ցոյցերը տեղի կ'ունենային «Զայրոյթի օրը»՝ որպէս կանոն ուրբաթ օրը՝ կեսօրուայ աղօթքէն ետք։ Ցոյցերը առաջացուցին նմանատիպ անկարգութիւններ տարածաշրջանէն դուրս։
[[2012]] թուականի մայիս ամիսի դրութեամբ յեղափոխութիւնները 4 երկիրներու ղեկավարներու տապալման հասցուցին։ [[Թունիս (արեւմտահայերէն)|Թունիս]]ի նախագահ [[Զէյն ալ-Ապիտին պըն Ալի]]ն [[14 Յունուար]][[2011]]-ին յեղափոխութենէն ետք փախավ [[Սէուտական Արաբիա]]։ [[Եգիպտոս]]ի նախագահ [[Հոսնի Մուպարաք]]ը [[11 Փետրուար]][[2011]]-ին՝ 18-օրեայ զանգուածային բողոք-ցոյցերէն ետք հրաժարական տուաւ՝ աւարտելով իր 30-ամեայ նախագահութիւնը։ Եմենի նախագահ [[Ալի Ապտալլահ Սալեհ]]ը [[27 Փետրուար]][[2012]]-ին հեռացաւ իշխանութենէն՝ ցգելով այն նոր նախագահին, որ պէտք է ընտրուէր վաղաժամկէտ ընտրութիւններու արդիւնքով։ Նախկին լիպիական առաջնորդ [[Մուամմար Քատտաֆի]]ն գահընկեց եղաւ [[23 Օգոստոս]][[2011]]-ին, երբ Ազգային Անցումային խորհուրդը իր ձեռքին մէջ կեդրոնացուց Պապ Ալ-Ազիզը։ Ան սպաննուեցաւ [[20 Օգոստոս]][[2011]]-ին իր հայրենի Սիրթ քաղաքին մէջ, երբ Ազգային Անցումային խորհուրդը քաղաքը վերցուց իր հսկողութեան տակ։
Տարածաշրջանին մէջ այդ անկարգութիւններու արդիւնքով որոշ առաջնորդներ յայտարարեցին հրաժարական տալու մտադրութեան մասին՝ իրենց կառավարման ժամկէտն աւարտելէն ետք։
== Ծանօթագրութիւններ ==
| |||