«Թիֆլիս» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

| պատկերի նկարագրում = ԹբիլիսիիԹիֆլիսի տարբեր տեսարաններ

'''Թիֆլիս'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=54}}</ref> ({{lang-ka|თბილისი}}, հին հայկական անուանումը՝ '''Տփղիս''', [[Ցարական Ռուսաստան|ռուսական]] եւ [[ԽՍՀՄ|խորհրդային]] իրականութեան մեջ ծանօթ է եղել իբրեւ '''Թիֆլիս'''), [[Վրաստան]]ի մայրաքաղաքը, ինչպէս նաեւ՝ պետութեան մեծագոյն քաղաքը<ref name=":0">{{Cite web|url=https://tonkosti.ru/%D0%A2%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%B8|title=ԹբիլիսինԹիֆլիսը 2017-ին` տոներտօներ, տուրերզբօսաշրջիկութիւն, թանգարաններ, գնումներ ևտեսարժանեւ տեսարժան վայրեր|last=|first=|date=|website=Тонкости туризма|publisher=|language=ru-RU|accessdate=2017-08-09}}</ref>։ Կը գտնուի երկիրին կեդրոնական մասին մէջ՝ [[Կուր գետ]]ի երկու ափերուն<ref name=":0" />։ Կը համարուի աշխարհի հնագոյն քաղաքներէն մէկը<ref>{{Cite news|url=http://www.routesonline.com/news/29/breaking-news/249808/inside-tbilisi-one-of-the-worlds-oldest-cities/|title=Inside Tbilisi - One Of The World's Oldest Cities|last=2017|first=UBM (UK) Ltd.|newspaper=Routesonline|language=en-GB|access-date=2017-08-09}}</ref>, որ հիմնուած է Ե. դարուն՝ [[Վիրք|Վիրքի թագաւոր]] [[Վախթանգ Գորգասալ]]ի կողմէն<ref>{{Cite web|url=http://www.advantour.com/georgia/tbilisi/history.htm|title=Վրաստանի մայրաքաղաքի՝մայրաքաղաքին՝ ԹբիլիսիիԹիֆլիսի պատմությունըպատմութիւնը|last=|first=|date=|website=www.advantour.com|publisher=|language=en|accessdate=2017-08-09}}</ref>։ Դարավերջին, Վախթանգի որդին եւ յաջորդը՝ Տաչի արքան, մայրաքաղաքը Մցխեթէն կը տեղափոխէ Թիֆլիս։ [[Վրաստանը Ռուսական կայսրության կազմում|Ռուսական տիրապետութեան տարիներուն]] Թիֆլիս եղած է Կովկասեան տարածաշրջանի [[Քաղաքականություն|քաղաքական]] եւ [[Մշակույթ|մշակութային]] կեդրոնը։ Դարեր շարունակ [[հայեր]]ը եղած են Թիֆլիսի քաղաքային կեանքին անբաժանելի մէկ մասը։ Մինչեւ այսօր Հավլաբար թաղամասին բնակչութեան մեծ մասը հայեր են։ Խորհրդանշական է, որ ԺԲ. դարէն [[Հոկտեմբերյան Հեղափոխություն|մինչեւ Հոկտեմբերեան յեղափոխութիւն]] Թիֆլիսի թիւով 47 քաղաքապետներէն 45-ը եղած են ազգությամբ [[հայեր]]<ref name="ՍԿԹՔԳ">[[Սամվել Կարապետյան (հուշարձանագետ)|Սամվել Կարապետյան]], «Թիֆլիսի քաղաքագլուխները», գիրք Ե։ ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, Երևան 2003թ. ISBN 5-8080-0520-5. [http://www.raa-am.com/TiflisMayors/Mayors_arm.amboxg.poqr.pdf {{ref-hy}}] [http://www.raa.am/TiflisMayors/Mayors_rus.amboxg.poqr.%20pdf..pdf {{ref-ru}}]</ref>։ Մինչեւ ԽՍՀՄ կազմաւորման սկզբնական շրջան, հայերը կազմած են նաեւ Թիֆլիսի բնակչութեան մեծամասնութիւնը՝ թիւով գերազանցելով [[վրացիներ|վրացիներուն]] եւ միւս ցեղախումբերուն։ [[Եւրոպա|Եւրոպայի]] եւ [[Ասիա|Ասիոյ]] խաչմերուկներուն՝ պատմական տարբեր ժամանակահատուածներուն Թիֆլիս դարձած է առեւտրային կարեւոր հանգոյց մը։ Թիֆլիսի հազարամեայ պատմութիւնը կ'արտացոլայ<nowiki/>[[Վրացական ճարտարապետություն|ճարտարապետութեան]] մեջ<ref>{{Cite web|url=https://www.kensingtontours.com/details/locale/5252|title=Թբիլիսի՝Թիֆլիսի պատմությունպատմութիւն ևեւ ճարտարապետությունճարտարապետութիւն|last=|first=|date=օգոստոսի 10, 2017|website=|publisher=kensingtontours.com|accessdate=}}</ref>։ Անիկա դասական, մերձաւորարեւելեանմերձաւոր արեւելեան, ռուսական եւ ժամանակակից ճարտարապետութիւններու համադրութիւն մըն է<ref>{{Cite web|url=https://www.budget.com.ge/tbilisi|title=Թբիլիսի՝Թիֆլիսի՝ Վրաստանի մայրաքաղաքըմայրաքաղաքին, ընդհանուր տեղեկատվություն․ աշխարհագրությունտեղեկատուութիւն,․աշխարհագրութիւն, պատմությունպատմութիւն ևեւ ճարտարապետությունճարտարապետութիւն|last=|first=|date=|website=www.budget.com.ge|publisher=|accessdate=2017-08-09}}</ref>։ Պատմականօրէն Թիֆլիս եղած է տարբեր մշակութային, ժողովրդական եւ կրօնական ծագում ունեցող մարդոց գործունէութեան հարթակ մը։

Ըստ 2017-ի մարդահամարի տուեալներուն՝ Թիֆլիսի բնակչութեան թիւը կը հասնի 1,108, 717-ի։ Բնակչութեան ճնշող մեծամասնութիւնը քրիստոնեայ է<ref>{{Cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-europe-23072361|title=10 things you might not know about Georgia|date=2013-07-04|newspaper=BBC News|language=en-GB|access-date=2017-08-09}}</ref>․ գլխաւորաբար անոնք [[Վրաց ուղղափառ եկեղեցի|վրաց ուղղափառ եկեղեցւոյ]] հետեւորդներ են։ Թիֆլիսի ամէնէն մեծ ազգային փոքրամասնութիւնները [[Հայերը Թբիլիսիում|հայերն]] են, որոնք կը կազմեն ամբողջ քաղաքին բնակչութեան 4.8 %-ը (աւելի քան 53 հազար հոգի)։ Կան նաեւ [[ռուսներ|ռուսեր]], ազերիներ, եզիտիներ, ուքրանացիներ եւ այլ ազգութիւններ<ref>{{Cite web|url=https://synnergy.wordpress.com/2010/10/19/ethnic-minorities-in-georgia/|title=Ethnic Minorities in Georgia: Problems and Resolutions|last=12|first=Basa, October|last2=Reply|first2=2013|date=2010-10-19|website=Synergy-Press|publisher=|accessdate=2017-08-09}}</ref>։

Թիֆլիսի հիմնական տեսարժան վայրերն են [[Սուրբ Երրորդության մայր տաճար (Թբիլիսի)|Ս. Երրորդութեան մայր տաճարը]]<ref>{{Cite web|url=http://www.orthodoxy.ge/tsnobarebi/tadzrebi/sameba_elia.htm|title=თბილისის ტაძრები - წმიდა სამების საკათედრო ტაძარი|website=www.orthodoxy.ge|accessdate=2017-08-09}}</ref>, [[Սիոնի|Սիոնի տաճարը]]<ref>{{Cite news|url=http://www.ambioni.ge/tbilisis-sionis-sakatedro-tazari|title=თბილისის სიონის საკათედრო ტაძარი|date=2012-03-31|newspaper=ამბიონი|language=en-US|access-date=2017-08-09}}</ref>, [[Ազատության հրապարակ (Թբիլիսի)|Ազատութեան հրապարակը]]<ref>{{Cite news|url=http://www.tbilisiarchitecture.net/ka/freedom-square/|title=ԱզատությանԱզատութեան հրապարակ|last=|first=|date=2013-03-13|work=|newspaper=Tbilisi Architecture Network|language=անգլերեն|access-date=2017-08-09|via=}}</ref>, [[Ռուսթավելու պողոտա|Ռուսթավելի պողոտա]]ն<ref>{{Cite web|url=http://speakingstones.jumpstart.ge/ka?pairing=21|title=გოლოვინის ქუჩა რუსთაველის გამზირი (წელი უცნობია - 2013)|website=ქვათა ღაღადი|accessdate=2017-08-09}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>, [[Դավիթ Աղմաշենեբլու պողոտա|Դաւիթ Աղմաշենեբլիի պողոտա]]ն<ref>{{Cite web|url=https://www.rutraveller.ru/place/11517|title=Проспект Агмашенебели: описание, фото, контакты, гиды, экскурсии|website=www.rutraveller.ru|language=ru|accessdate=2017-08-09}}</ref>, [[Նարիղալա]]ն<ref>{{Cite web|url=http://visitarm.com/hy/georgia/places/tbilisi/narikala-amrotse|title=Նարիկալա ամրոցը // VisitArm.com|last=|first=|date=|website=visitarm.com|publisher=|language=hy|accessdate=2017-08-09}}</ref>, [[Թբիլիսիի օպերայի և բալետի թատրոն|Թիֆլիսի օփերայի եւ պալէի թատրոն]]ը եւ [[Վրաստանի ազգային թանգարան]]ը։