Ուիքիփետիա

«Արածանի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
Չ oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{Արևելահայերեն|Արածանի}}
{{Տեղեկաքարտ Գետ (արեւմտահայերէն)
[[Պատկեր:Murat 06.jpg|350px|մինի|աջից|Արածանի Գետը]]
|Անուանում = Արածանի
[[Պատկեր:ISS011-E-10824 Murat.jpg|350px|մինի|ձախից]]
|Բնագիր անուանում = {{Լեզու tr|Murat Nehri}}
'''Արածանի''', գետ Հայկական լեռնաշխարհին մէջ։ Հին յունա-հռոմէական աղբուրներուն մէջ՝ կոչուած է «''Արսանիաս''» (լատ.՝ Arsanias), ներկայիս թուրքերը կը կոչեն՝ [[Մուրատ Գետ (արեւմտահայերէն)|Մուրատ]] (թուրք.՝ Murat Nehri): Կոչուած է նաեւ՝ [[Արեւելեան Եփրատ]], [[Արզանիա]](ս), [[Արսինէս]] եւ այլն<ref>{{Գիրք:ՏԲ|385}}</ref>։ Միանալով [[Արեւմտեան Եփրատին]]՝ կ'առաջացնէ Եփրատ գետը։ Երկարութիւնը 722 քմ. է, աւազանը՝ 40000 քմ2։ Հին ժամանակներուն՝ գետը ամբողջութեամբ հոսած է [[Մեծ Հայք]]ի թագաւորութեան տարածքով։ Ներկայիս՝ կը հոսի Թուրքիոյ տարածքով։▼
|Պատկեր = Murat 06.jpg
|Պատկերի չափ = 280
|Նկարագրում = Արածանի գետ
|Քարտես = ISS011-E-10824 Murat.jpg
|Քարտեսի լայնութիւն = 280
|Քարտեսի նկարագրում = Արածանին տիեզերքէն
|Երկայնք = 722
|Աւազանի տարածք = 40 000
|Աւազան =
|Ջուրի ծախս =
|Չափման վայր =
|Ակունք =
|Ակունքի տեղակայում =
|Ակունքի բարձրութիւն =
|s_lat_dir = |s_lat_deg = |s_lat_min = |s_lat_sec =
|s_lon_dir = |s_lon_deg = |s_lon_min = |s_lon_sec =
|Գետաբերան = [[Եփրատ գետ (արեւմտահայերէն)|Եւփրատ]]
|Գետաբերանի տեղակայում =
|Գետաբերանի բարձրութիւն =
|m_lat_dir = |m_lat_deg = |m_lat_min = |m_lat_sec =
|m_lon_dir = |m_lon_deg = |m_lon_min = |m_lon_sec =
|Գետի թեքութիւն =
|Երկիր = [[Պատկեր:Flag of Turkey.svg|24px]] [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիա]]
|Երկրամաս =
|Վիքիպահեստ = River Murat
}}
▲'''Արածանի''', գետ Հայկական լեռնաշխարհին մէջ։ Հին յունա-հռոմէական աղբուրներուն մէջ՝ կոչուած է «''Արսանիաս''» (լատ.՝{{Լեզու la|Arsanias}}), ներկայիս թուրքերը կը կոչեն՝ [[Մուրատ'''Մուրաթ Գետգետ''' (արեւմտահայերէն){{Լեզու tr|Մուրատ]] (թուրք.՝ Murat Nehri}}): Կոչուած է նաեւ՝ [['''Արեւելեան Եփրատ]]Եւփրատ''', [[Արզանիա]](ս), [[Արսինէս]] եւ այլն<ref>{{Գիրք:ՏԲ|385}}</ref>։ Միանալով [[Արեւմտեան Եփրատին]]՝Եւփրատին՝ կ'առաջացնէ [[Եփրատ գետը։գետ (արեւմտահայերէն)|Եւփրատ գետը]]։ Երկարութիւնը 722 քմ. է, աւազանը՝ 40000 քմ2։քմ<sup>2</sup>։ Հին ժամանակներուն՝ գետը ամբողջութեամբ հոսած է [[Մեծ Հայք (արեւմտահայերէն)|Մեծ Հայք]]ի թագաւորութեան տարածքով։ Ներկայիս՝ կը հոսի [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիոյ]] տարածքով։
 
Հին մատենագիրները՝ Արածանին կը յիշեն իբրեւ ինքնուրոյն գետ եւ ո'չ իբրեւ ԵփրատիԵւփրատի վտակ։ Սկիզբ կ'առնէ [[Ծաղկանց լեռներ]]ուլեռներու հիւսիսային մասէն՝ մօտ 3060 մ. բարձրութիւնէն։բարձրութենէն։ Վերին հոսանքին մէջ կ'անցնի խոր կիճովկիրճով դէպի հիւսիս, ապա հիւսիս–արեւմուտք, դուրս կու գայ Ալաշկերտի դաշտ եւ կը հոսի հարաւ–արեւմտեան ուղղութեամբ։ Արածանիի գլխաւոր վտակներն են՝ [[Բագրեւանդ (արեւմտահայերէն)|Բագրեւանդ]]ը, [[Խնուս (արեւմտահայերէն)|Խնուս]]ը, Բիւրակնը (աջէն), Մանազկերտը, Մեղրագետը, Ճապաղջուրը (ձախէն)։ Կը յորդի ապրիլ–մայիսին, դաշտային մասերուն մէջ կ'ողողէ շրջակայ տարածութիւնները. ցածր մակարդակը՝ [[Յուլիս]]–[[Օգոստոս (արեւմտահայերէն)|Օգոստոսին]]ին։։ Ձմրան՝ կը սառցակալէ։ Դեռեւս ուրարտական ժամանակներէն կ'օգտագործուի ոռոգման նպատակներով։
[[Պատկեր:Սուլուխ կամուրջ-1.JPG|մինի|ձախից|240px|Սուլուխի կամուրջը]]
 
Արածանիի աւազանին մէջ կը գտնուին [[Վաղարշակերտ]], [[Մուշ (աեւմտահայերէն)|Մուշ]], [[Բալու (արեւմտահայերէն)|Բալու]], [[Խարբերդ (արեւմտահայերէն)|Խարբերդ]] քաղաքները։ Արածանին, որուն հովիտը հայ ժողովուրդի բնօրրաններէն է՝ Հայաստանի սրբազան պաշտամունքի գետը։ Անոր ակունքներու մօտ կը գտնուէր Հայոց զորքի գլխաւոր բանակատեղին՝ Շահապիւանը, ուր կը գումարուէին աշխարհաժողովներ եւ կը կատարուէին նաւասարդի տօները։ Ք.Ա. 68-ին, ԱրածանիԱրածանիի ափին տեղի ունեցաւ [[Արածանիի ճակատամարտ (արեւմտահայերէն)|Արածանիի ճակատամարտը]]՝ հայոց եւ հռոմէական զորքերուզօրքերու միջեւ։ Հայաստանի մէջ, քրիստոնէութիւնը պաշտօնական կրօէնկրօն հռչակելէն՝ Արածանիի մէջ մկրտուեցան՝ Հայոց թագաւոր՝ [[Տիգրան Գ. (արեւմտահայերէն)|Տիգրան Գ.]] , զորքըզօրքը եւ ժողովուրդը։ ԱրածանիԱրածանիի աւազանի բնակչութիւնը մինչեւ [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Մեծ եղեռնեղեռնը]]ը՝՝ հիմնականին մէջ կը կազմէին հայերը։ Ըստ անոնց մեջ տարածուած աւանդութեան, Արածանիի հովիտին մէջ Է եղած դրախտը։
 
== Ծանոթագրութիւններ ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Արածանի» էջէն