«Սահարա Անապատ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Սահարան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=53}}</ref> ([[արաբերէն]]՝ الصحراء الكبرى, ''աս-սահրա ալ-քուպրա'', «Մեծն անապատը», ({{Audio|ar-Sahara.ogg|صحراء}}) տարածքովտարածութեամբ՝ աշխարհի երկրորդ ամէնէն մեծ [[անապատն]] է, [[Անթարքթիքա|Անթարքթիքայէն]] ետք։ Անիկա կը գտնուի հիւսիսային [[Ափրիկէ]]ի մէջ, [[Կարմիր ծովԾով|Կարմիր ծովէն]]էն մինչեւ [[Ատլանտեան ովկիանոս|Ատլանտեան]] [[ովկիանոս]] եւ Աթլասի լեռներու հարաւային լանջերէն ու [[Միջերկրական ծովէնԾով|Միջերկրական ծով]]<nowiki/>էն մինչեւ Սուտան։[[Սուտան]]։ Արեւմուտքէն արեւելք Սահարան կը տարածուի շուրջ 5500 Քմ., իսկ հիւսիսէն հարաւ՝ 2000 Քմ.։ Սահարայի տարածքը 8,5 միլիոն Քմ.² է։ Սահարան գրեթէ [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու]] կամ Չինաստանի[[Չինաստան]]<nowiki/>ի չափ է եւ [[Աւստրալիա]]յէն աւելի լայնընդարձակ է։

Սահարան աշխարհի ամենամեծամէնէն մեծ անապատն է ոչ բեւեռային գօտիին մէջ։ Արեւմուտքէն անիկա Ատլանտեան ովկիանոսէն կը տարածուի Հիւսիսային Ափրիկէէն դէպի արեւելք՝ Կարմիր ծով՝ ընդգրկելով մօտաւորապէս 9,100,000 Քմ.²։ Անոր մէջ կարելի է 70 անգամ տեղաւորել [[Անգլիա|Անգլիան]] կամ ամբողջ [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|ԱՄՆ]]-ը՝ առանց [[Թեքսաս]] նահանգին։

Սահարայի մակերեսին 25 տոկոսէն աւելին պատուած է աւազէ սաւաններով ու աւազաբլուրներով։ Լայնատարած են լեռնային աւազաթումբերը, որոնք կրնան հասնիլ մինչեւ 333 Մ. բարձրութեան։ Հակառակ ընդունուած պատկերացումներուն՝ աւազաբլուրները կը կազմեն անապատին շուրջ քառորդ մասը միայն։ Անիկա մեծ մասամբ կազմուած է քարքարոտ բարձրաւանդակներէ, չոր դաշտավայրերէ եւ Աղահանք պարունակող հարթ տարածութիւններէ։ Առաջին նայուածքով կը թուի, թէ մեծ թիւով մարդոց կամ անասուններու ապրելու համար պայմանները բաւարար չեն՝ յատկապէս ջերմաստիճանի տատանումները հաշուինկատի առնելու պարագային (գիշերային ջերմաստիճանը ըստ Ֆերընհայթի՝ 21°(-6&nbsp;°C), ցերեկները որոշկարգ մը տեղեր կը հասնի ըստ Ֆերընհայթի՝ 136°(58&nbsp;°C)։ Այնուամենայնիւ, մօտաւորապէս երկուքուկէս միլիոն հոգի (ինչպէս նաեւ մեծ թիւով շնագայլեր, ճագարամուկեր, եղջիւրաւոր իժեր եւ այծքաղներ) այս անապատը հաճոյքով կը համարեն իրենց տունը։ Սահարային տարածքը օրէ օր կ'ընդարձակի: Վերջին հարիւրամեակին ընթացքին անոր չափերը աւելցած են 10 տոկոսով:Անապատին ընդարձակումը հետազօտած են արբանեակային տուեալներու օգնութեամբ, որոնք հաւաքագրուած են ամբողջ Ափրիկէէն, 1920-2013 թուականներուն ընթացքին:Գիտական խումբը կը նշէ, թէ եթէ կլիմայի փոփոխութիւնները շարունակուին, ապա Սահարայի դանդաղ ընդարձակումը կը շարունակուի:<ref>[https://www.panorama.am/am/news/2018/03/31/%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1-%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%BF/1927159 Տարածքին ընդարձակումը]</ref>

Սահարան աչքի կը զարնէ արեւադարձային օդի ծայրահեղ չորութեամբ։ Սահարան աշխարհի ամենատաքամէնէն տաք վայրերէն մէկն է։ Յուլիսին հոս տիրապետող կը դառնայ +30° իզոթերմը։ Այդ նոյն ժամանակաշրջանին արեւմուտքի անապատի զգալի մասը կը գտնուի 35° իզորթերմի տակ։ Սահարան կ'առանձնանայ նաեւ անձրեւազուրկ եղանակով։ Տեղումները բացառիկ քիչ են, կեդրոնական մասին մէջ՝ շուրջ 3 միլիոն Քմ. տարածութեան վրայ տարեկան կը թափին 25 մ.մ. ոչ աւելի անձրեւներ։

Տեղումներու սակաւութեան հետեւանքով Սահարայի մէջ կը տեսնուի աշխարհի ամենամեծամէնէն մեծ գոլորշիացումը։

Կենդանական աշխարհը կը հաշուէ շուրջ 4000 տեսակ։ Տիպիկ սահարականՍահարական տեսակները 10—1210-12% են։ ԿենդանիներիցԱնասուններէն բնորոշ են վիթը (այծեամ), մուֆլոնը եւ կճղակաւորներու խումբին պատկանող անասուններ։ Շատ են կրծողները։ Կայ [[այծքաղ]], [[վայրի ոչխար]], [[Աղուէսներ|աղուէս]], [[վագրակատու]], [[շնագայլ]], [[բորենի]], [[աւազամուկ]], [[ճագարամուկ]], [[նապաստակ]] եւ այլն։ Ամէն տեղ տարածուած են [[սողուններ]]ը։ Ահագգարի մնացորդային ջրաւազաններուն մէջ կան ոչ մեծ [[Կոկորդիլոս|կոկորդիլոսներ]]։ Սահարայի [[անասուն]]ներուն մեծ մասը գիշերային կեանք կ'ապրին։