«Ընկեր Փանջունի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Սկիզբէն ի վեր այս վէպին շուրջ եղած են սխալ մեկնաբանութիւններ, յատկապէս հերոսին ինքնութեան հարցով։ Իւրաքանչիւր ազգային կուսակցութիւն Փանջունիին տիպարին մէջ ուզած է տեսնել ո՛չ ինքզինք, այլ հակառակ կողմը։ Դաշնակցութեան ներկայացուցիչներ զայն նկատած են համայնավար, մինչ համայնավարները կամկա՛մ ընդհանրապէս մերժած են գիրքը, կամ քննադատելու պարագայինկա՛մ Փանջունին նկատած են դաշնակցական։ Օտեան ինք, որ այս վէպը կըհամարած նկատէէ իր յաջողածյաջող գործերէն մին,մէկը եւ չիչէ ժխտերժխտած, թէոր տիպարը առնուած է հայ կեանքէն, սակայն ինչպէս սխալ կարծած են, որոշակի անձ նկատի չէ առնուած,

«Ընկեր Փանջունի» վէպինվէպի շարունակականյաջորդական երեք մասերուն մէջ, Օտեան կը պատկերէ ԺԹ. դարավերջինդարավերջի ու Ի. դարասկիզբինդարասկիզբի հայոց պատմութեան բախտորոշ ժամանակաշրջանը։ Իրադարձութիւններ, որոնք հայութիւնը մերթ խանդավառելէ, մերթ յուսախաբ ընելէ ետք հայ ժողովուրդը, ի վերջոյ կը յանգին ահաւոր ողբերգութեան՝ ազգին մեծ մասին բնաջնջումինմասինբնաջնջումին ու պատմական հայրենիքինհայրենիքի կորուստին։ Օտեան այդ իրադարձութիւնները կը ներկայացնէ երգիծաբանի գրիչով, ուր մռայլ անցեալին ու ողբերգական ներկային ան կը նայի ծիծաղով ու հեգնանքով, հազիւ զսպելով արցունքը, դարձնելով գործը երգիծականի ու ողբերգականի համաձուլուածք։

Նոյն ձեւով ալ ան կը գործէ եւ [[Վասպուրական]]ի մէջ, եւ տարագրութեան մէջ, իբրեւ արտասահմանի գործիչ, որ կրակոտ ճառերով երիտասարդութեան մէջ հայրենիքի ազատութեան համար կռուելու ոգին կ'արթնցնէ երիտասարդութեան մէջ, սակայն ինք երբեք իր անձը վտանգի տակ չ'ենթարկեր։

Երրորդ մասը՝ «Ընկ. Փանջունին տարագրութեան մէջ», նախորդներուն պէս նամակագրութեան ձեւով չէ, այլ հեղինակըպատմողական։ Հեղինակը կը պատմէ։ Կը ներկայացնէ մեր հերոսըՓանջունին ջարդէն հրաշքով փրկուած ու Յունաստանի գաղթաւանին մէջ։ Օտեան յաջողած է մեր ժողովուրդին ապրած անչափելի ողբերգութիւնը նկարագրել երգիծանքով, որ այս պարագային ծանրագոյն քննադատութիւն է։ Փանջունին ա՛լ «ազգը փրկելու» գործին վրայ չէ, այլ միայն ինքզինք փրկելու, առանց ուրիշներուն մասին խորհելու։ Գաղթաւանին մէջ ան նպաստ տուողներուն դէմ բողոքի ցոյցի կը հանէ իրեն պէս քանի մը յիմարներ։ Կը ծրագրէ դրամներըդրամը առնել ու [[Կիպրոս]] փախչիլ, սակայն, քանի որ իր ընկերներն ալ իր խմորէն են, իւրաքանչիւրը իրեն վստահուած դրամը կ'առնէ ու կ'անհետանայ, ձգելովՓանջունին Փանջունին։լքելով։ Տարագրութեան թոհ ու բոհին մէջ զինք շրջան մը կորսնցնելէ ետք, իրեն կը հանդիինքհանդիպինք [[Հալէպ]]ի մէջ, ուր առաւել անվտանգ պայմաններու մէջ կը սկսի իր «փրոփականտի գործը», ինք ինչ-որ կեդրոնէ նպաստաւորուելով։ Ի վերջոյ կ՛անցնիկ՚անցնի Կովկաս, ուր համայնավար բուռն կերպով համայնավար քարոզչութեան կը լծուի<ref>[http://www.tarntercum.ru/2015/12/ervand-otyan-ynk-b-panjuni.html Ե. Օտեանի Ընկեր Փանջունին]</ref>։