Ուիքիփետիա

«Արտեմ Փաթափութեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
No edit summary
Յօդուածը ենթարկուած է լեզուական խմբագրութեան եւ զանազան սրբագրութիւններու։
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ}}
 
'''Արտեմ Փաթափութեան''' ({{ԱԾ}}), ամերիկահայ գիտնական։ Հոկտեմբեր 2021ին արժանացած է Նոպէլեան մրցանակին բժշկութեան բնագաւառին մէջ։
'''Արտեմ Փաթափութեան''' ({{ԱԾ}}), Ամերիկահայ յայտնի գիտնական Փրոֆ. Դոկտոր Արտեմ Փաթափութեան 27 Մայիս 2020-ին, Նիւ Եորքի մէջ, Գիտութեան Համաշխարհային փառատօնին ընթացքին արժանացաւ գիտութեան բնագաւառի հեղինակաւոր «ՔԱՎԼԻ» մրցանակին, տրուած՝ Նորվեկ Արքայական Գիտութեանց Ակադեմիայի կողմէ, անոր, ջղային դրութեանց, մարդկային մարմիններու ճշման եւ շփումներու զգացողութեան, ազդեցութիւնը սրտի եւ այլ մարդկային գործարաններու բջիջներուն վրայ իր նորայայտ տեսութիւններու գիւտարարութեան առ ի գնահատական:
 
== Կենսագրութիւն եւ Ուսումուսում ==
Դոկտոր Արտեմ Փաթափութեան զաւակն է մտաւորականգրագէտ, հաճընցի արմատներով [[Սարգիս Վահագն]]ին եւ Դաստիարակդաստիարակ, Տնօրէնուհիտնօրէնուհի Հայկուհի Աճէմեան-Փաթափութեանին:
 
[[Լիբանան]]ի ներքաղաքացիականքաղաքացիական կռիւներուն պատճառով, ընտանիքին հետ փոխադրուած է [[Լոս Անճելըս]], ուր իր պսակաւորի աստիճանը ստացած է ՀարաւայինԳալիֆորնիոյ Գալիֆորնիայիհամալսարանի ՀամալսարանէնԼոս Անճելըսի մասնաճիւղէն (Եու. Սի. Էլ. ԷԷյ.), 1990ին, իսկ կենսաբանութեան դոկտորականը՝ հռչակաւոր ՔԱԼԹԷՔ համալսարանէն, 1996-ին: 2000 թուականէն կ՚աշխատի Սքրիբս (SCRIPPS) գիտական մեծ հաստատութեան մէջ իբրեւ հետազօտող եւ ջղագիտութեան բաժանմունքի դասախօս<ref>[http://www.nasonline.org/member-directory/members/20041844.html#:~:text=Ardem%20Patapoutian%20is%20a%20molecular,force%2C%20and%20increased%20cell%20volume.The National Academy of Sciences (NAS)]</ref><ref>[https://www.scripps.edu/faculty/patapoutian/ Scripps Research Department of Neuroscience]</ref>։ Ամուսնացած է եւ ունի մանչ զաւակ մը:
*1982-էն ի վեր կը ղեկավարէ Սքրիբս (SCRIPPS) գիտական մեծ հաստատութեան «Փաթափութեան փորձագիտական Տարրալուծարան»ը<ref>[http://www.nasonline.org/member-directory/members/20041844.html#:~:text=Ardem%20Patapoutian%20is%20a%20molecular,force%2C%20and%20increased%20cell%20volume.The National Academy of Sciences (NAS)]</ref><ref>[https://www.scripps.edu/faculty/patapoutian/ Scripps Research Department of Neuroscience]</ref>։
*Ան կենսաբանութեան դոկտորականը ստացած է 1996-ին, Քալիֆորնիոյ մէջ:
*Ամուսնացած է եւ ունի մանչ զաւակ մը:
 
*2 Յունիս 2017, գիտնական դոկտ. Արտեմ Փաթափութեան վերջերս ընտրուած է Միացեալ Նահանգներու հեղինակաւոր Գիտութիւններու ազգայինԱզգային ակադեմիոյԱկադեմիայի անդամ, իր հետազօտութեանց մէջ շօշափելի եւ շարունակական իրագործումներուն շնորհիւշնորհիւ։ Ակադեմիայի 84 նոր անդամներէն մէկը հանդիսացած է<ref>[http://asbarez.com/arm/285318/%D5%93%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D4%B8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AE-%D4%B7-%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%A1%D5%AC-%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6/ Փաթափութեան Ընտրուած Է Միացեալ Նահանգներու Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիոյ Անդամ]</ref>։ ▼
== Միացեալ Նահանգներու հեղինակաւոր Գիտութիւններու ազգային ակադեմիոյ անդամ ==
▲*2 Յունիս 2017, գիտնական դոկտ. Արտեմ Փաթափութեան վերջերս ընտրուած է Միացեալ Նահանգներու հեղինակաւոր Գիտութիւններու ազգային ակադեմիոյ անդամ, իր հետազօտութեանց մէջ շօշափելի եւ շարունակական իրագործումներուն շնորհիւ<ref>[http://asbarez.com/arm/285318/%D5%93%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D4%B8%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AE-%D4%B7-%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%A1%D5%AC-%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6/ Փաթափութեան Ընտրուած Է Միացեալ Նահանգներու Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիոյ Անդամ]</ref>։
*Ան «Սքրիփս» հետազօտական հիմնարկի ուսումնասիրողներէն է եւ ջղագիտութեան բաժանմունքի դասախօսներէն մէկն է. նաեւ, 2017-ին, ան նշեալ ակադեմիոյ 84 նոր անդամներէն մէկը հանդիսացաւ։
 
== Պարգեւատրումներ ==
== Պարգեւատրուած ==
*ԴոկտորՅունիս 2020ին, Արտեմ Փաթափութեան յայտնաբերածպարգեւատրուած է Նորվեկիոյ Գիտութիւններու Ակադեմիայի «ՔԱՎԼԻ» մրցանակով՝ յայտնաբերած ըլլալով ճնշման նկատմամբ զգայուն սպիտակուցներ (protein)` PIEZO1 եւ PIEZO2, որոնք հնարաւորութիւն կու տան շօշափելու զգացում ունենալու եւ հիմք հանդիսանալու բազմաթիւ այլ հիւսոււածքներու եւ բջիջներու տեսակներու գործառոյթներուն<ref>[http://www.araraddaily.com/DailyNews-%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%af%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6-%d5%ac%d5%b8%d6%82%d6%80%d5%a5%d6%80-Lebanese-Political-News/8950/misc/29/Lebanese-Armenian-News/ ՏՈՔԹ. ԱՐՏԵՄ ՓԱԹԱՓՈՒԹԵԱՆ ՊԱՐԳԵՒԱՏՐՈՒԱԾ Է ՆՈՐՎԵԿԻՈՅ ԳԻՏՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ԱԿԱԴԵՄԻՈՅ «ՔԱՎԼԻ» ՄՐՑԱՆԱԿՈՎ]</ref>։ Թէեւ այսօր ամենէն ազդեցիկ կիրառումները կը վերաբերին մարդու առողջութեան, Ա. Փաթափութեանի յայտնաբերած սպիտակուցները գոյութիւն ունին անասնական թագաւորութեան ամբողջ տարածքին եւ անհրաժեշտութիւն են բոլոր կաթնասուններու (mammals) ճնշման զգայնութեան համար:▼
Դոկտոր Արտեմ Փաթափութեան Պարգեւատրուած է Նորվեկիոյ Գիտութիւններու Ակադեմիոյ «ՔԱՎԼԻ» Մրցանակով։
 
▲*Դոկտոր Փաթափութեան յայտնաբերած է ճնշման նկատմամբ զգայուն սպիտակուցներ (protein)` PIEZO1 եւ PIEZO2, որոնք հնարաւորութիւն կու տան շօշափելու զգացում ունենալու եւ հիմք հանդիսանալու բազմաթիւ այլ հիւսոււածքներու եւ բջիջներու տեսակներու գործառոյթներուն<ref>[http://www.araraddaily.com/DailyNews-%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%af%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6-%d5%ac%d5%b8%d6%82%d6%80%d5%a5%d6%80-Lebanese-Political-News/8950/misc/29/Lebanese-Armenian-News/ ՏՈՔԹ. ԱՐՏԵՄ ՓԱԹԱՓՈՒԹԵԱՆ ՊԱՐԳԵՒԱՏՐՈՒԱԾ Է ՆՈՐՎԵԿԻՈՅ ԳԻՏՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ԱԿԱԴԵՄԻՈՅ «ՔԱՎԼԻ» ՄՐՑԱՆԱԿՈՎ]</ref>։
4 Հոկտեմբեր, 2021-ին դոկտոր Արտեմ, Փաթափութեան արժանացաւարժանացած է ՆոբելեանՆոպէլեան Մրցանակիմրցանակի ֆիզիոլոգիայիբնախօսութեան եւ բժշկութեան բնագաւառումբնագաւառին Տեյվիտմէջ, Տէյվիտ ՋուլիուսիՃուլիըսի հետ՝ ջերմաստիճանի եւ հպման ընկալիչներիընկալիչներու յայտնաբերման համար<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2021/summary/|title=The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021|website=NobelPrize.org|language=en-US|accessdate=2021-10-04}}</ref>: ՆաԱյդ առաջինբարձրագոյն հայնգիտական է,պարգեւին որարժանացած արժանացելառաջին է այդ բարձրագոյն գիտականհայն պարգեւին։է։▼
*Թէեւ այսօր ամենաազդեցիկ կիրառում ները կը վերաբերին մարդու առողջութեան, դոկտոր Արտեմ Փաթափութեանի յայտնաբերած սպիտակուցները խիստ պահպանուած են անասնական թագաւորութեան ամբողջ տարածքին եւ անհրաժեշտութիւն են բոլոր կաթնասուններու (mammals) մօտ ճնշման զգայնութեան:
*Պսակաձեւ ժահրի «Քովիտ 19» համաճարակին պատճառով, այս տարուան մրցանակաբաշխութիւնը յետաձգուած է եւ տեղի պիտի ունենայ 2022 թուականին կայանալիք մրցանակաբաշխութեան հետ, Սեպտեմբեր 2022-ին:
▲2021-ին դոկտոր Արտեմ Փաթափութեան արժանացաւ Նոբելեան Մրցանակի ֆիզիոլոգիայի եւ բժշկութեան բնագաւառում Տեյվիտ Ջուլիուսի հետ՝ ջերմաստիճանի եւ հպման ընկալիչների յայտնաբերման համար<ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2021/summary/|title=The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021|website=NobelPrize.org|language=en-US|accessdate=2021-10-04}}</ref>: Նա առաջին հայն է, որ արժանացել է այդ բարձրագոյն գիտական պարգեւին։
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Արտեմ_Փաթափութեան» էջէն