«Հայկական Տաւրոս» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Հայկական Տաւրոս''' ({{lang-tr|Toros Dağları}}), լեռնային համակարգ [[Հայկական լեռնաշխարհԼեռնաշխարհ|Հայկական լեռնաշխարհին]]ին<ref>[http://encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=425 Հայկական լեռնաշխարհ, Հայկական հանրագիտարան։]</ref>, ներկայիս [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]]ի մէջ։ Ձգուած էԿ'երկարի Կիլիկեան Դրունք կիրճէն մինչեւ Բոհտան գետը։ ԵրկարութիւնըԵրկայնքը՝ 650 քմ է, լայնութիւնը՝լայնքը՝ 35-100 քմ, միջին բարձրութիւնը՝ 1800-2300 մ։ [[Իշխանասար]], [[Սիմսար]], [[Մարութա լեռ]]սար գագաթները ունին 3000 մ բարձրութիւն։

Հայկական ՏաւրոսիՏաւրոսին մակերեւոյթը մասնատուած է [[Եփրատ գետ|Եփրատի]]ի, [[Տիգրիս (գետ)|Տիգրիսի]]ի եւ իրենց վտակներուվտակներուն հովիտներով։ իրենցմէ մի քանի մը հատը միջանցիկ կիրճեր են, որոնցով Հայկական Տաւրոսը կը բաժնուի 3 մասիմասերու. [[Կիլիկիա]]յիԿիլիկիոյ եւ [[Եփրատ]]իԵփրատի կիրճերուկիրճերուն միջեւ, միջին՝ մինչեւ [[ԲիթլիսՊիթլիս|Պիթլիսի]]ի կիրճը եւ արեւելեան՝ մինչեւ Բոհտանի կիրճը։

Հայկական ՏաւրոսիՏաւրոսին արեւելեան մասիմասին առանձին լեռնաճիւղերլեռնաճիւղերը կը տարածուին դէպի [[ՎանաՎանայ լիճ]], հասնելով [[Վարագասար]]՝ կը տրոհուի առանձին լեռնազանգուածներու եւ կը ձուլուի Հայոց ձորի հովիտիհովիտին բլուրային լանդշաֆտին։տարածքին։

Հայկական ՏաւրոսիՏաւրոսին բուռն ծալքաւորուած պալեոզոեան եւ մեզոզոեան կրաքարերու եւ թերթաքարերու դէպի հարաւային շրջուած թեփուկներով եւ վրաշարժայիվրաշարժային կառուցուածքի լեռնային համակարգ է, բարդացած նորագոյն կերտուածական կամարաձեւ բարձրացումներով եւ բարձրակողմանի խզումներով։ ԲիթլիսիՊիթլիսի շրջանիշրջանին մէջ նստուածքային շերտերը ձեղքուածճեղքուած են եւ ներարկվածներարկուած օձաքարային հզորհզօր ինտրուզիվ զանգվածներով։զանգուածներով։ Հիւսիսային լանջը ենթարկուած է հզորհզօր խորքային բեկուածքի, որ ուղղութեամբ կը ձգուի [[Խարբերդի դաշտ|Խարբերդի]], [[Բալուի դաշտ|Բալուի]], [[Մշոյ դաշտ|Մուշի]], ՎանաՎանայ լիճի իջուածքային գոգաւորութիւններու գոտին։գօտին։ ՀաճախակիՅաճախակի են [[ռելիեֆ]]ի կարստայինբարձրաքանդակային ձեւերը, բնորոշ կառային դաշտերով։ Կան ստորերկրեայ քարանձաւներ։

[[Արեւելեան Տիգրիս]]իՏիգրիսի շատմեծ թիւով վտակներ կը սնուին կարստային հզորհզօր աղբիւրներէն։աղբիւրներէ։ Օգտակար հանածոներէն կան նաւթ, պղինձ եւ բազմամետաղներ, քրոմիտ, ծծումբ, առատ են շինանիւթեր։ ԼեռնահամակարգիԼեռնահամակարգին գլխաւոր լանջերու դիրքադրութիւննլանջերուն առաջացածյառաջացած է կլիմայական եւ լադշաֆտային առանձնահատկութիւններ։առանձնայատկութիւններ։ Հիւսիսային լանջիլանջին կլիման ցամաքային է՝ տաք ամառներով եւ ցուրտ ձմեռներով։

Տարեկան տեղումները կ՛աճինկ'աճին 300 մմ-էն մինչեւ 1000 մմ։ Ստորոտներուն վրայ մոխրագոյն հողերու վրայ տարածուած են կիսաանապատայինկիսանապատային, միջին մասերու մէջ, շագանակագոյն հողերու վրայ՝ չոր տափաստաններ, լեռնակատարներուն՝ ենթալպեան բարձրախոտ մարգագետիններ եւ քարացրոններ։ Հարաւային լանջի կլիման բնորոշ է շոգ ամառներով եւ մեղմ ձմեռներով, տեղումները 400-500 մմ-էն 1000-1500 մմ։ Միջին բարձրութիւններուն վրայ, գորշ անտառային եւ դարչնագոյնսրճագոյն հողերուհողերուն վրայ կ՛աճինկ'աճին [[սոճի]], [[Լիբանանեան Մայրի|լիբանանեան մայրի]], [[կաղնի]], մշտադալար մերձարեւադարձային անտառներ, որոնք դէպի ստորոտ տեղի կու տան ֆրիգանայի, կիսաանապատայինկիսանապատային եւ անապատային խմբակցութիւններու։