|
== Աշխարհագրութիւն ==
Հայկական Տաւրոսին մակերեւոյթը մասնատուած է [[Եփրատ գետ|Եփրատի]], [[Տիգրիս (գետ)|Տիգրիսի]] եւ իրենց վտակներուն հովիտներով։ իրենցմէԻրենցմէ քանի մը հատը միջանցիկ կիրճեր են, որոնցովորոնցմով Հայկական Տաւրոսը կը բաժնուի 3 մասերու. Կիլիկիոյ եւ Եփրատի կիրճերուն միջեւ, միջին՝ մինչեւ [[Պիթլիս|Պիթլիսի]] կիրճը եւ արեւելեան՝ մինչեւ Բոհտանի կիրճը։
Հայկական Տաւրոսին արեւելեան մասին առանձին լեռնաճիւղերը կը տարածուին դէպի [[Վանայ լիճ]], հասնելով [[Վարագասար]]՝ կը տրոհուի առանձին լեռնազանգուածներու եւ կը ձուլուի Հայոց ձորի հովիտին բլուրային տարածքին։
Հայկական Տաւրոսին բուռն ծալքաւորուած պալեոզոեանփալիոզոյեան (Paleozoic) եւ մեզոզոեանմեսոզոյեան (Mesozoic) կրաքարերու եւ թերթաքարերու դէպի հարաւայինհարաւ շրջուած թեփուկներով եւ վրաշարժային կառուցուածքիկառուցուածքով լեռնային համակարգ մըն է, բարդացած նորագոյննոր կերտուածականկերտուած կամարաձեւ բարձրացումներով եւ բարձրակողմանի խզումներով։ Պիթլիսի շրջանին մէջ նստուածքային շերտերը ճեղքուած են եւ ներարկուած օձաքարային հզօր զանգուածներով։ Հիւսիսային լանջը ենթարկուած է հզօր խորքային բեկուածքի, որորուն ուղղութեամբ կը ձգուիկ'երկարի [[Խարբերդի դաշտԽարբերդ|Խարբերդի]], [[ԲալուիԲալու դաշտ(քաղաք)|Բալուի]], [[Մշոյ դաշտՄուշ|Մուշի]], եւ Վանայ լիճիլիճին իջուածքային գոգաւորութիւններու գօտին։ Յաճախակի են բարձրաքանդակային ձեւերը, բնորոշ կառային դաշտերով։ Կան ստորերկրեայ քարանձաւներ։
Արեւելեան Տիգրիսի մեծ թիւով վտակներ կը սնուինսնանին կարստային հզօր աղբիւրներէ։ Օգտակար հանածոներէն կան նաւթ, պղինձ եւ բազմամետաղներ, քրոմիտ, եւ ծծումբ,. առատ են շինանիւթեր։շինանիւթերը։ Լեռնահամակարգին գլխաւոր լանջերուն յառաջացած էեն կլիմայական եւ լադշաֆտայինորոշ առանձնայատկութիւններ։ Հիւսիսային լանջին կլիման ցամաքային է՝է, ամառը՝ տաք, ամառներով եւիսկ ցուրտձմեռը՝ ձմեռներով։ցուրտ։
Տարեկան տեղումները կ'աճին 300 մմ-էն մինչեւ 1000 մմ։ Ստորոտներուն վրայ մոխրագոյն հողերու վրայ տարածուած են կիսանապատային, միջին մասերու մէջ, շագանակագոյն հողերու վրայ՝ չոր տափաստաններ, լեռնակատարներուն՝ ենթալպեան բարձրախոտ մարգագետիններ եւ քարացրոններ։քարացումներ։ Հարաւային լանջին կլիման բնորոշ է տաք ամառներովամառով եւ մեղմ ձմեռներովձմեռով, տեղումները 400-500 մմ-էն 1000-1500 մմ։ Միջին բարձրութիւններուն վրայ, գորշ անտառային եւ սրճագոյն հողերուն վրայ կ'աճին [[սոճի]], [[Լիբանանեան Մայրի|լիբանանեան մայրի]], [[կաղնի]], մշտադալար մերձարեւադարձային անտառներ, որոնք դէպի ստորոտ տեղի կու տան ֆրիգանայի, կիսանապատային եւ անապատային խմբակցութիւններու։
== Ծանօթագրութիւններ ==
|
