«Ֆրետերիք Թէյլըր» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Ֆրետերիք Ուինսլու Թէյլըր ծնած է իրաւաբան ընտանիքի մը մէջ։ Կրթութիւնը ստացած է [[Գերմանիա|Գերմանիոյ]], [[Ֆրանսա]]<nowiki/>յի, ապա՝ [[Նիւ Հէմփշըր|Նիւ Հէմփշըրի]]<nowiki/>ի մէջ գտնուող Ֆ. Էքստերի ակադեմիայիկաճառին մէջ։ [[1876 թուական]]<nowiki/>-ին աւարտած է [[Հարվըրտի համալսարան|Հարվըրտի իրաւաբանական քոլէճը]], բայց տեսողական խնդիրներու պաճառաւպաճառով չէ կրցած շարունակել կրթութիւնըուսումը եւ աշխատանքի անցած է [[Ֆիլադելֆիայի հիդրոտեխնիկական սարքավորումներու գործարանՖիլատելֆիա|ՖիլադելֆիոյՖիլատելֆիոյ]] հիտրոթեքնիկական սարքաւորումներու գործարան]]<nowiki/>իգործարանի արտադրական արհեստանոցին մէջ։ [[1878 թուական]]<nowiki/>-ին՝ տնտեսական ճգնաժամի գագաթնակէտին հասնելու ժամանակատեն, աշխատանքի կ'անցնի ՄիդվելեանՄիտվելեան պողպատի գործարանին մէջ։

[[1882 թուական|1882]]-[[1883 թուական]]<nowiki/>ներունթուականներուն որպէսիբրեւ ղեկավար աշխատած է մեքենաշինութեան արհեստանոցին մէջ։ Զուգահեռաբար ստացած է գիտական կրթութիւն (ճարտարագէտ-մեխանիկի աստիճան, Սթիվենսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, [[1883 թուական|1883]])։ [[1884 թուական]]<nowiki/>-ին Թէյլըր դարձած է ճարտարագէտ, նոյն թուականին ալ ան առաջին անգամ կազմած է աշխատանքի արտադրողականութեան համար տրուող տիֆերենցիալ վճարման համակարգը։

[[1890]]-[[1893]] թուականներուն Թէյլըր եղած է [[Ֆիլադելֆիա|Ֆիլատելֆիա]]<nowiki/>յիՖիլատելֆիոյ մէջ գտնուող Արտադրողական ներդրումներու կազմակերպութեան գլխաւոր ղեկավար, [[Մեն]]<nowiki/>ի եւ [[Ուիսքոնսըն]]<nowiki/>ի թղթիթուղթի արտադրութեան հաստոցներու սեփականատէր, կազմակերպած է կառավարչական խորհրդիխորհուրդի ոլորտիոլորտին սեփական գործը՝ առաջինը կառավարութեան պատմութեան մէջ։

[[1906]] թուականին-ին Թէյլըր դարձած է ճարտարագէտ-մեխանիկներու ամերիկեան ընկերութեան նախագահ, իսկ [[1911]] թուականին-ին հիմնած է գիտական կառավարաբանութեան աջակցութեան ընկերութիւնը։

[[1895]] թուականէն-էն Թէյլըր կը սկսի իր հանրայայտ հետազօտութիւնները աշխատանքի գիտական կազմակերպման։ Կազմած է մօտաւորապէս իր հարիւր յայտնագործութիւններու արտօնագրերը։

Թէյլըր մահացած է [[մարտի 21|21 Մարտ]] [[1915]] թուականին-ին թոքերու բորբոքումէն [[Ֆիլադելֆիայ|Ֆիլատելֆիա]]<nowiki/>յիՖիլատելֆիոյ մէջ։

Թէյլըր ժամանակին [[ԱՄՆ]]-ի մէջ ենթարկուած է բազմաթիւ քննադատութիւններու։ «Համընդհանուր արհամարհանքի» քարոզարշաւը, որ բարձրացուած էր արհիմիութենական ղեկավարութեան կողմէ՝ ընդդէմ Թէյլըրի, որ կը համարուի ամենադաժաններէն մէկը Ամերիկայի պատմութեան մէջ։ Թէյլըրի համաձայն՝ իւրաքանչիւր որակաւորուած եւ չորակաւորուած աշխատանք կարող է վերլուծութեան ենթարկուիլ, համակարգուիլ եւ ուսուցման գործի ընթացքին փոխանցուիլ։ Անոր գաղափարներու հետեւանքով առաջացաւ ժամանակաւոր մասնագիտական տեխնիկականարհեստագիտական ուսուցման համակարգը։ Այդ ժամանակուանօրերու արհիմիութիւններն ալ հիմնականին մէջ խաւային կրթութիւն ստացածներն էին, որոնք սրբօրէն կը պահպանէին իրենց «վարպետութեան գաղտնիքները», չէին համակարգէրհամակարգեր իրենց գիտելիքները եւ տուեալ պահուն չունէին անոնց գրաւոր ապացոյցը։ Թէյլըրի գաղափարները այնքան կը շօշափէին անոնց հետաքրքութիւնները, որ արհիմիութենական առաջնորդները հասանկը հասնին [[Քոնկրէսի]] այն որոշման, որ արգիլուեցանկ'արգիլուին «աշխատանքային գործընթացներու հետազօտութիւնները» զէնքի պետական գործարաններուն եւ նաւերուն մէջ։ Ժողովրդավարական Ամերիկայի պատմութեան մեջ այսպիսի նախադէպերու առջեւնախադէպեր չափազանց հազուադէպ էին։ Այս արգելքները կը գործուէին նոյնիսկ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի աւարտէն ետք։ ՔաբիդալիստներըԴրամատէրերը կը քննադատէին ԹէյլըրինԹէյլըրը, որ «կառավարման գիտական մեթոտներու» ներդրումէն գոյացած եկամուտներուեկամուտերու հսկայ բաժինը կը հասնի ոչ թէ աշխատողներուն, այլ կազմակերպութեան ղեկավարներուն<ref>[http://www.gutenberg.org/browse/authors/t#a2055 ՖրեդերիկՖրետերիք ԹեյլորիԹեյլըրի աշխատություններըաշխատութիւնները]</ref>։

{{քաղվածք|Կազմակերպութեան կառավարման գլխաւոր խնդիրը պիտի ազդէ առաւելագոյն շահոյթի ստացումը արտադրողին համար՝ աւելցնելով տուեալ կազմակերպութեան աշխատող իւրաքանչիւր աշխատակցիաշխատակիցի առաւելագոյն բարեկեցութիւնը։|}}

Թէյլըր նաեւ կը համարէր, որ կազմակերպութեան իշխանութիւնը պէտք չէ պատկանի միայն սեփական տիրոջ՝ հիմնելով մեքենաշինութեան իրաւունքիիրաւունքին վրայ։ Պիտի կառավարեն յատուկ պատրաստուած մարդիկ, որոնք ժամանակին եզրաբանութեան մէջ կը կոչուէին [[կառաւարիչներ|կառավարիչներ]] (մենեճըրներ)։ Այդ ժամանակուան գաբիդալիստներուդրամատէրերուն համար ան [[հերետիկոսութիւն]] կ'ընէր։ Թերթերը՝ անոր ակնարկով «սոցիալիստընկերվարական» եւ «խռովարար» էին։ Ամերիկայի այդ ժամանակուան կազմակերպութիւնները, որոնք հերթականօրէն կը ներդրէին Թէյլըրի գիտական օրէնքները, չէր արձանագրուած եւ ոչ մէկ գործադուլ կամ որեւէ այլ ընկերային հակասութիւն՝ հակառակ բոլոր այն բարդութիւններուն, որոնց կը հանդիպէին նորարարութիւններու ներմուծման ժամանակ<ref>[http://www.ibiblio.org/eldritch/fwt/ti.html «Գիտական կառավարաբանությանկառավարաբանութեան սկզբունքները» ՖրեդերիկՖրետերիք Ուինսլոու ԹեյլորԹէյլըր]</ref>։ Ինչքան ալ, որ անոր տեսութիւնը կ'ազդէ թերութիւններով, այնուամենայնիւ, համագործակցութեան ոգին աշխատողիաշխատողին եւ ղեկավարիղեկավարին միջեւ դարձած է աշխատանքի մարդասիրական հիմք։ Անոր կառավարաբանութեան տեսութիւնները, արտադրական կառավարման կեդրոնական գործօնը դարձած է մարդկային գործօնը։ Թէյլըր նկատի ունենալով, որպէսիբրեւ գիտելիքներու աղբիւր՝ կառավարաբանութիւնը, կը գրէր.

{{քաղվածքքաղուածք|Չկան երկրիներ՝ աղքատ ու հարուստ, կան երկիրներ՝ կիրթ ու անկիրթ։|}}

== Յիշատակը գրականութեանԳրականութեան մէջ ==

* Եւկենի Զամյատինի «Մենք», որ տեղի կ՝ունենայկ'ունենայ ապագային, Ֆրետերիք Ուինսլու Թէյլըրը կը համարէ հին ժամանակներու մեծագոյն անձնաւորութիւնը։ Ան անցաւ նոյնիսկ իր ազգանաւանակցին՝ [[Բ. Թէյլըր]]<nowiki/>ին իր ճանչցուածութեամբ։

* «Թէյլըրը ամերիկեան ճարտարագետ էր եւ վառ, անհաւասարակշռուած մարդ։ [[1915]] թուականին-ին իր մահուան պահուն ան նուաճած էր «աշխատաւորներու գլխաւոր թշնամի»ին հեղինակութիւնը, այն բանէն յետոյետք, երբ [[1911]] թուականին-ին անորզինք հրաւիրած էին պաշտպանելու իր կառավարման համակարգը ԱՄՆ-ի Պալատի ներկայացուցիչներու դիմաց։ Երթալով ամենաքննադատուող կազմակերպման տեսաբաններէն մէկը՝ ան դարձաւ նաեւ ամենաազդեցիկներէն մէկը։ Գիտական կառավարաբանութեան անոր սկզբունքները անկիւնքար էին աշխատանքի կազմակերպման գործին 20-րդ դարու առաջին կէսին, իսկ շատ եւ շատ իրավիճակներուն մէջ այն կը գերիշխէ մինչեւ օրս»:// Մորկան, Գերեթ. Կազմակերպական ձեւեր. Մ., 2008-էջ 42

*[http://www.stevens.edu/library/collections/fwtaylor.html ''Յատուկ հաւաքածուներհաւաքածոներ. Ֆ. Ու. ԹեյլըրիԹէյլըրի հաւաքածուհաւաքածոյ'']