«Ղեւոնդ (պատմիչ)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ →‎Ղեւոնդ երեց եւ [[Մովսէս Խորենացի|Խորենացի]]: clean up, replaced: [[Կատեգորիա: → [[Ստորոգութիւն: (3) using AWB
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Անձ}}
'''Ղեւոնդ''' ({{ԱԾ}}), [[8-րդ դար]]ու հայ պատմիչ։
 
== Կենսագրութիւն ==
Ղեւոնդ Պատմիչի մասին կենսագրական քիչ տեղեկութիւններ կան։ Ծննդեան եւ մահուան թուականները անյայտ են։ Ուսումը առած է [[Դուին]]ի հայրապետանոցին մէջ։ Եղած է եկեղեցական՝ հաւանաբար [[քահանա]]յ, որովհետեւ կարգ մը ձեռագիրներու մէջ իրեն տրուած է ՂԵՒՈՆԴ ԵՐԵՑ յորջորջումը։ Իր պատմութիւնը գրած է [[Շապուհ Բագրատունի]]ի խնդրանքով։ Ուրեմն համակիր էր Բագրատունի տան ընդդէմ Մամիկոնեանց, որոնք մասնաւորաբար Ը. դարուն մրցակից էին եւ իրարու հակոտնեայ քաղաքականութիւն կը վարէին։ [[Մամիկոնյան|Մամիկոնեան]]ներըՄամիկոնեանները արաբատեաց եւ աւելի [[Յոյներ|յուն]]ասէրյունասէր էին, իսկ Բագրատունիք աւելի արաբասէր։
 
== Գործեր ==
Ղեւոնդ Պատմիչ կը շարունակէ [[Սեբէոս պատմիչ|Սեբէոս]]ի գործը։ Ան շարադրած է Հայաստանի պատմութիւնը [[640]] թուականէն [[788]]։788։ Անոր պատմագրութիւնը կը սկսի Մուհամմէտի մահով այսինքն՝ [[632]] թուականով եւ կը հասնի մինչեւ [[788]] թուականը։ Ուրեմն մէկ ու կէս դարու պատմիչ մըն է Ղեւոնդ։ Լայնօրէն կը պատմագրէ Մուավեաններու եւ Ապպասեաններու շրջաններու դէպքերը ([[664]]–[[-750]]) եւ ([[750]]-[[1258]]
 
== Պատմութեան բովանդակութիւնը ==
Տող 28.
 
Արաբներու արշաւանքը Հայաստանի վրայ [[640]] թուին, Դուինի գրաւումը [[642]]-ին։
Սահակ կաթողիկոս եւ Մուհամմէտ։ [[Նախիջևան|Նախիջեւան (քաղաք)|Նախիջեւանի]]ի եկեղեցիին մէջ ժողովուրդին կոտորածը։
 
Արաբական հալածանքները իրենց գագաթնակէտին կը հասնին սակայն Ապպասներու տիրապետութեան տակ, որոնք չափազանցեալ ձեւով կը ձեռնարկեն հարկահանութեան։
Տող 34.
2.- Հայաստանի քաղաքական կուսակցութիւնները եւ անոնց արտայայտութիւնները Ղեւոնդի մօտ·– Մամիկոնեանները ի գին ամէն զոհողութեանց կ'ուզէին կռուիլ [[արաբ]]ներու դէմ, իսկ Բագրատունիք խոհական դիւանագիտութեամբ կ'ուզէին յարաբերութիւն մշակել արաբներու հետ։
 
3.- Հայկական խիզախ ապստամբութիւնները անոնց տնտեսական, [[կրօն]]ականկրօնական, քաղաքական շարժառիթները, այդ ապստամբութեանց եզակի եւ օրինակելի գիծերը եւ անոնց հետեւանքները, ասոնց բոլորին նկարագրութիւնը կայ Ղեւոնդի մօտ։ Թէոթորոս Ռշտունիի ապստամբութիւնը, [[Վարդանակերտ]]ի կռիւը։ [[ԱրճեշԱրճէշ|ԱրճէշԱրճէշի]]ի եւ [[Բագրեւանդ]]ի մեծ ապստամբութիւնները [[772]] թուին։
 
== Ղեւոնդի արժէքը ==
Տող 50.
6.- Ղեւոնդի գործը հայոց պատմութեան կարեւորագոյն մէկ շրջանը կառուցանելու տեսակէն անհրաժեշտ գործ մըն է։ Առանց իրեն առնուազն մէկ դարու պատմութիւնը մենք պիտի չունենայինք։ Իր գործը առաջին անգամ հրատարակուած է [[ֆրանսերէն]]ով [[1856]]-ին, ապա տպագրուած է [[հայերէն]] բնագրով [[1857]]-ին եւ [[ռուսերէն]]ով [[1862]]-ին։
 
== Ղեւոնդ երեց եւ [[Մովսէս Խորենացի|Խորենացի]] ==
[[1930]]-ին [[Ներսէս Ակինեան|Հայր Ներսէս Ակինեան]] բաւական ընդարձակ ուսումնասիրութիւն մը գրեց [[1930]]-ինգրած եւ փորձեցփորձած է նոյնացնել Ղեւոնդ Պատմիչն ու [[Մովսէս Խորենացի|Խորենացին]] իբրեւ միեւնոյն անձը։ Ղեւոնդի անունով ծանօթ գործը ըստ Ակինեանի գրուած է նոյն այդ անձի երիտասարդութեան շրջանին։ Իսկ Խորենացիի անունով ծանօթ պատմութիւնը միեւնոյն այդ հեղինակի կամ անձի ծերութեան շրջանին։ Նախքան Ակինեանը՝ [[Խալաթյանց Գրիգոր|Խալաթեանց]] նմանութիւններ տեսած էր Ղեւոնդի եւ Խորենացիի միջեւ եւ զանոնք փաստ կը համարէր Խորենացիի Ղեւոնդէն օգտուած ըլլալու իրողութեան։ Ակինեան ըսաւ Խալաթեանցի համար, թէ նշմարած է ճշմարտութիւնը միայն, զայն չէ կրցած տեսնել աղէկ։ Ակինեանի փաստերը շատ թոյլ են եւ ծիծաղելի։ Ոչ մէկ հայ բանասէր համամիտ գտնուեցաւ Ակինեանի այս տեսակէտին։ Բոլորն ալ անվարան վրիպած նկատեցին զայն։ [[Չոպանյան Արշակ|Չոպանեան]] սրամիտ դիտողութիւն մը ըրաւ ըսելով. «Խորենացիի մեծութիւնը չի կարելի սեղմեցնել Ղեւոնդի շրջանակին մէջ»։
 
== Աղբիւրներ ==
Աղբիւրներ՝ Գրկ. Ակինեան Ն., Ղեւոնդ Երեց պատմագիր, Մատենագրական հետազօտութիւններ, հատոր 3, Վնն., 1930։ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 7 էջ 38։
 
Աղբիւրներ՝* Գրկ. Ակինեան Ն., Ղեւոնդ Երեց պատմագիր, Մատենագրական հետազօտութիւններ, հատոր 3, Վնն., 1930։ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 7 էջ 38։
 
{{Արտաքին յղումներ}}