«Սուրբ Ծնունդ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 4.
 
== Պատմութիւն ==
[[Պատկեր:Garofalo - Adoration of the Sheperds - Google Art Project.jpg|մինի|ձախից|ՀովիւներուՀովիւներուն այցելութիւնայցելութիւնը]]
[[ՀայՀայաստանեայց Առաքելական Ս. Եկեղեցի|Հայ Առաքելական Եկեղեցին]]ն [[Յիսուս Քրիստոս]]ի Ս. Ծննդեան տօնը կը նշէ 6 [[Յունուար]]ին<ref name="Ծնունդ">{{cite web | url=http://www.aztagdaily.com/archives/274774 | title=Ս. Ծննդեան Տօնը` Իր Համընդհանուր Խորհուրդներով}}</ref>։ Կաթողիկէ եկեղեցին այս տօնը կը նշէ 25 [[Դեկտեմբեր]]ինԴեկտեմբերին<ref name="Ծնունդ"/>։
 
Մինչեւ Դ. դար, բոլոր քրիստոնեաները Ս. Ծնունդը նշած են 6 Յունուարին։ Սակայն քրիստոնէութեան ընդունումէն անմիջապէս ետք, հռովմէացիներըհռոմէացիները կը շարունակէին հեթանոսական տօներ նշել։ Բանն այն է, որ 25 ‎Դեկտեմբերին մեծ շուքով կը նշուէր արեւի դիցդից՝ ՄիհրիՄիհրին (Միթրա, Մհեր), պաշտամունքին նուիրուած տօնը։ Հեթանոսական աւանդութիւնները խափանելու համար, 336-ին Հռոմի եկեղեցին 25 Դեկտեմբերը պաշտօնապէս կը հռչակէ [[Յիսուս Քրիստոս]]իՔրիստոսի ծննդեան օրը։ Հետագային Ասորիքի եւ գրեթէ ամբողջ արեւելքի մէջ [[Յիսուս Քրիստոս|Քրիստոսի]] Ծննդեան տօնիտօնին օրը կը փոխադրուի 25 Դեկտեմբերին, իսկ 6 Յունուարը կը մնայ որպէսիբրեւ Տիրոջ Աստուածայայտնութեան եւ Մկրտութեան օրը։
 
Հնագոյն աւանդութեան եւ աւետարանական հաշուարկներուն հաւատարիմ կը մնայ միայն Հայ Առաքելական Ս.եկեղեցին՝ 6 Յունուարին միասնաբար նշելով Քրիստոսի Ծննդեան եւ Աստուածայայտնութեան տօները։
Տող 14.
Ըստ Հայ եկեղեցւոյ՝ Ս. Ծննդեան նախորդող մէկ շաբաթը պահոց շրջան է։ 30 Դեկտեմբերէն մինչեւ 5 Յունուարի գիշերը մարդիկ պահք կը պահեն։ Այդ ընթացքին կ'օգտագործուի բացառապէս բուսական ծագում ունեցող սնունդ։
 
Հայոց հին տոմարին համաձայն՝ Նոր տարինՏարին կը նշուէր 1 Նաւասարդին, այսինքն 11 Օգոստոսին, որ չէր զուգադիպեր պահքին։ Հետագային՝ տոմարական նոր հաշուարկի ներմուծմամբ, Նոր տարինՏարին կը սկսին տօնել 31 Դեկտեմբերին, որ կը զուգադիպի քրիստոնէական մեծագոյն տօնի՝ Ս. Ծննդեան նախընթաց պահքին։ Պահեցողները պահոց շրջանէն դուրս կու գան 5 Յունուարի երեկոյեան, երբ եկեղեցւոյ մէջ կը մատուցուի Ս. Ծննդեան Ճրագալոյցի Ս. Պատարագ եւ կը տրուի Ս. Ծննդեան աւետիսը։ Մարդիկ միմեանցզիրար կ'ողջունեն «Քրիստոս Ծնաւ եւ Յայտնեցաւ, ձեզիՁեզի մեզիՄեզի մեծՄեծ Աւետիս» ըսելով։
 
====== Ճրագալոյցի Ս. ՊատարագՊատարագը ======
Յատկանշական է, որ Յիսուս Քրիստոսի Ս. Ծննդեան տօնը կը սկսի 5 Յունուարի երեկոյեան, որովհետեւ եկեղեցական օրը կը փոխուի երեկոյեան ժամերգութենէն ետք՝ ժամը 175:00-ին։ Ս.5 ԾնունդըՅունուարի կըերեկոյեան սկսինքբոլոր տօնելեկեղեցիներուն 5մէջ Յունուարիկը երեկոյեանմատուցուի եւՃրագալոյցի 6Ս. Յունուարին։Պատարագը։
 
5 Յունուարի երեկոյեան բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ճրագալոյցի Ս. Պատարագը։ Հետաքրքրական է, որ Ճրագալոյցի Ս. Պատարագ տարին ընդամէնը երկու անգամ կը մատուցուի՝ Ս. Ծննդեան եւ Ս. Յարութեան տօներուն։ Ճրագալոյց կը նշանակէ ճրագ (մոմ) լուցանել, այսինքն՝ վառել։ Այդ օրը երեկոյեան մարդիկ եկեղեցւոյ մէջ վառած ճրագները իրենց հետ տուն կը տանին, որ կը խորհրդանշէ աստուածային լոյս, եկեղեցւոյ օրհնութիւն։
Ճրագալոյցը կը խորհրդանշէ բեթղեհեմեան աստղի լոյսը, որ առաջնորդեց մոգերը դէպի [[Յիսուս Քրիստոս|Յիսուս]] Մանուկը։
 
Ճրագալոյցը կը խորհրդանշէ բեթղեհեմեան աստղին լոյսը, որ առաջնորդեց մոգերը դէպի Յիսուս Մանուկը<ref name="տօն">{{cite web | url=http://www.qahana.am/am/holidays | title=Տօներ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/4134 | title=Սուրբ Ծնունդ}}</ref>։։
[[Պատկեր:Etchmiadzin cathedral.jpg|250px|աջից|Սուրբ Էջմիածին]]
 
== Ս. Ծննդեան այլ արարողութիւններ ==
[[Պատկեր:Antelias - Armeni.jpg|մինի|Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Մայր Տաճար|ձախից]]
* 6 Յունուարին, Ս. Ծննդեան Ս. Պատարագէն ետք, կը կատարուի Ջրօրհնէքը, որ կը խորհրդանշէ [[Յորդանան]] գետիգետին մէջ Քրիստոսի մկրտութիւնը։ Խաչով եւ Սրբալոյս Միւռոնով օրհնուած հրաշագործ ջուրը կը բաժնէբաժնուի ժողովուրդին՝ իբրեւ բժշկութիւն հոգեւոր եւ մարմնաւոր հիւանդութիւններէ։հիւանդութիւններէ<ref name="տօն"/>։
[[Պատկեր:Early life of Christ in the Bowyer Bible print 16 of 21. temptation of Jesus by Satan. Rubens.png|մինի|աջից|Յիսուս Քրիստոսի Մկրտութիւնը]]
 
Ս. Ծննդեան տօնակատարութիւններու շարքին կը կատարուի նաեւ Տնօրհնէքի արարողութիւնը։ Ս. Ծննդեան եւ Ս. Յարութեան տօներէն ետք, մարդիկ հոգեւորականներ կը հրաւիրեն իրենց տուները կամ աշխատավայրերը՝ տօնիտօնին կենարար աւետիսը եւ աստուածային օրհնութիւնը ստանալու նպատակով։ Տնօրհնէք կը կատարուի նաեւ, երբ տան մէջ խաղաղութիւնը կը խախտի կամ կը զգացուի գերբնական ուժերու ներկայութիւնը։
* 7 Յունուարին, ինչպէս եւ բոլոր տաղավար (մեծ, գլխաւոր) տօներուն յաջորդող օրերը, հանգուցեալներու յիշատակութեան օրն է՝ Մեռելոցը։ 7 Յունուարին՝ Ս. Պատարագէն ետք, բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը կատարուի հոգեհանգստեան արարողութիւն, որմէ ետք մարդիկ կ'այցելեն հարազատներու շիրիմները։
* Ս. Ծննդեան տօնի հանդիսութիւնները կ'աւարտին 13 Յունուարին՝ Տիրոջ Անուանակոչութեամբ, որ նուիրուած է [[Յիսուս Քրիստոս|Յիսուս]] Մանուկի տաճար ընծայելուն, 8-րդ օրը թլփատելու եւ անուանակոչելու յիշատակին։
 
== Ս. Ծննդեան Արարողութիւններու Ժամանակացոյց ==
 
Տնօրհնէք կը կատարուի նաեւ, երբ տան մէջ խաղաղութիւնը կը խախտի կամ կը զգացուի գերբնական ուժերու ներկայութիւնը<ref name="տօն"/>։
* 5 Յունուարին՝ ժամը 17:30-ին, բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի ճրագալոյցի տօնական Ս. Պատարագը՝ ազդարարելով Ս. Ծննդեան աւետիսը։ Այդ օրը երեկոյեան մարդիկ եկեղեցւոյ վառած մոմերը իրենց հետ տուն կը տանին եւ կը սկսին տօնել Ս. Ծնունդը<ref name="տօն">{{cite web | url=http://www.qahana.am/am/holidays | title=Տօներ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/4134 | title=Սուրբ Ծնունդ}}</ref>։
* 7 Յունուարին, ինչպէս եւ բոլոր տաղավարտաղաւար (մեծ, գլխաւոր) տօներուն յաջորդող օրերը, հանգուցեալներու յիշատակութեան օրն է՝ Մեռելոցը։ 7 Յունուարին՝ Ս. Պատարագէն ետք, բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը կատարուի հոգեհանգստեան արարողութիւն, որմէ ետք մարդիկ կ'այցելեն հարազատներուիրենց հարազատներուն շիրիմները<ref շիրիմները։name="տօն"/>։
* 6 Յունուարին՝ ժամը 11:00-ին, բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ս. Ծննդեան տօնական Ս. Պատարագը։ Ս. Պատարագէն ետք կը կատարուի Ջրօրհնէքի արարողութիւնը։ Օրհնուած ջուրը կը բաժնուի ներկաներուն<ref name="տօն"/>։
* Ս. Ծննդեան տօնիտօնին հանդիսութիւնները կ'աւարտին 13 Յունուարին՝ Տիրոջ Անուանակոչութեամբ, որ նուիրուած է [[Յիսուս Քրիստոս|Յիսուս]] ՄանուկիՄանուկին տաճար ընծայելուն,ընծայուելուն 8-րդ օրը, թլփատելու եւ անուանակոչելու յիշատակին։
* 7 Յունուարին հանգուցեալներու յիշատակութեան օրն է՝ Մեռելոցը։ Այդ օրը բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ս. Պատարագ, որմէ ետք կը կատարուի հոգեհանգստեան կարգը։ Առաւօտեան՝ Ս. Պատարագէն եւ հոգեհանգստեան կարգէն ետք, մարդիկ կ'այցելեն հարազատներու շիրիմները<ref name="տօն"/>։
* 13 Յունուարին՝ Տիրոջ Անուանակոչութեան օրն է։ Այդ օրը եւս բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ս. Պատարագը։
* Ս. Ծննդեան տօնի կարեւոր արարողութիւններէն է Տնօրհնէքը։ Տարուան ընթացքին նուազագոյնը երկու անգամ կարեւոր է հոգեւորական մը հրաւիրել՝ Տնօրհնէքի<ref name="տօն"/>։
 
== Ս. Ծնունդի Աւանդական Ուտելիքները ==
Տօնական սեղանին վրայ պարտադիր [[Ձուկեր|ձուկ]] պէտք է ըլլար` խաշած, տապկուած կամ խմորի մէջ փաթթուած ու եփած:
 
Ս. Ծնունդի կերակուրներունկերակուրներու ցանկին մէջ մեծ կարեւորութիւն ունէին նաեւ չոր միրգերով եւ [[ԸնկոյզԸնկուզենի|ընկուզեղէնով]] պատրաստուած կերակուրները, [[բրինձ]]ով եւ չամիչով եղինձը: Բրինձը կը խորհրդանշէր մարդկութիւնը, իսկ չամիչներըչամիչը` այն ընտրեալները` անոնք, զորս Աստուած ընտրեց իր գործը շարունակելու համար:
 
Հայկական Ծնունդի սեղանը կը ճոխանար նաեւ [[կաղամբ]]ով պատրաստուած լիցքով (տոլմայով), չոր [[բանջարեղէն]]ներով պատրաստուած ապուրով, որ «մայրամաճաշ» կը կոչուէր, ինչպէս նաեւ այդ օրուան համար խնամուած եւ տօնին նախօրեակին մորթուած խոյի, [[Ոչխար (արեւմտհայերէն)|ոչխարի]] կամ հորթի [[միս]]ով<ref>{{cite web | url=http://www.aztagdaily.com/archives/330919 | title=Տօներ – Աւանդութիւններ. Սուրբ Ծնունդ}}</ref>:
 
Ծնունդի ուտելիքներէն ամէնէն տարածուածը «տարի» կոչուած քաղցր գաթան էր, որ կը բաժնուէր 12 մասերու` ըստ տարուան 12 ամիսներուն:
 
Ս. Ծնունդի սեղանին ոգելից ըմպելիներ չկային, սակայն կարմիր [[գինի]]ն արտօնուած էր, քանի որ անիկա Քրիստոսի արիւնը կը խորհրդանշէր: Իսկ [[Եւրոպա]]ցիք, յատկապէս [[ֆրանսա]]ցիներն ու [[Իտալիա|իտալացիները]] Նոր տարուան եւ Ս. Ծնունդի սեղաններէն անպակաս կ՛ընենկ'ընեն տաք գինին<ref>{{cite web | url=http://www.aztagdaily.com/archives/274253 | title=Շնորհաւոր Նոր Տարի եւ Ս. Ծնունդ}}</ref>:
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
Տող 55 ⟶ 51՝
== Արտաքին յղումներ ==
* [http://philotheus.blogspot.com/2013/01/blog-post.html Գարլ Ռանըր - Սբ. Ծննդեան խոհեր]
{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}