«Հայկական Լեռնաշխարհ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
HoMen (քննարկել | Ներդրումներ) No edit summary |
Չ ուղղագրութիւն, replaced: և → եւ using AWB |
||
Տող 3.
Հայկական բարձրաւանդակը նկատելիօրէն կը տարբերի շրջակայ տարածքներէն. այն ունի 1 500 - 1 800 մեթր միջին բարձրութիւն, իսկ առանձին գագաթները ունին աւելի քան 3 000 - 4 000 մեթր բացարձակ բարձրութիւն։ [[Գերմանիա|Գերմանացի]] աշխարհագէտ Քարլ Ռիթթերը (Carl Ritter) Հայկական լեռնաշխարհը անուանած է օդով եւ ջուրով հարուստ «լեռնային կղզի»։ Հայկական լեռնաշխարհի ամենաբարձր կէտը [[Մեծ Մասիս]]ն է (Արարատ, 5 165 մ)։ Բարձրութեամբ լեռնաշխարհի երկրորդն է [[Սաւալան]]ը (Հայկական կամ Ղարատաղի լեռները, Իրան, բարձրութիւնը՝ 4 811 մեթր), երրորդը՝ [[Սիփան]]ը ([[Վանայ լիճ]]ի հիւսիսը, բարձրութիւնը՝ 4 434 մ), չորրորդը՝ Ճիլոն ([[Կորդուաց Լեռներ|Կորդուաց լեռներ]], 4 168 մ), հինգերորդը՝ [[Արագած]]ը (Հայաստանի Հանրապետութիւն, 4 090 մ)։
Լեռնաշխարհի տարածքը մօտ 400 000 քառակուսի քիլոմեթր է։ Այդ տարածքին մէկ մասին գոյութիւն ունին հայկական երկու պետութիւններ՝ [[Հայաստան]]<nowiki/>ի եւ [[Արցախի Հանրապետութիւն|Արցախի]] հանրապետութիւնները<ref group="Ն">Համաձայն Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության [http://www.president.nkr.am/am/constitution/fullText/#chapter1 Գլուխ 1–ի հոդված 1. կետ 2.–ի՝] «Արցախի Հանրապետություն
== Լեռնագրութիւն ==
Տող 11.
Հայկական լեռնաշխարհը երկրաշարժի գօտի է։ Այստեղ յաճախակի են ցնցումները։ [[1988 թուական|1988]] թուականի [[Դեկտեմբեր 7]]-ին՝ առաւօտեան ժամը 11։41, տեղի ունեցաւ ամենացնցիչ՝ [[Սպիտակ]]ի երկրաշարժը, որուն պաճառաւ ՀԽՍՀ–ն ունեցաւ մարդկային եւ նիւթական մեծ կորուստ։
Կան նաեւ բազմաթիւ մարած հրաբուխներ։ Այստեղ կը գտնուի Միջին Արեւելքի միակ գործող հրաբուխը՝ [[Թոնդրակ]]ը կամ Թոնդուրեկը՝ [[Ծաղկանց լեռներ
Երկրի լեռնային ելեւէջի տեղագրութեան (relief and topography) եւ արտաքին ազդակներու հետեւանքով Հայկական լեռնաշխարհի բնական պայմանները՝ կլիման, [[հող]]երը, բոյսերը, [[Կենդանիներ|կենդանի]]ները, բազմազան են։ Այդ բոլորը ենթարկուած են ուղղաձիգ գօտեւորման օրէնքին։ Այստեղ առկայ են կիսաանապատներէն մինչեւ լեռնային բաց դաշտ (ռուս.՝ թունտրէ այսինքն բաց դաշտ) եւ նոյնիսկ լեռնային-բեւեռային բնական բոլոր գօտիները։ Եւ այդ բոլորը իրարու յաջորդած են ընդամէնը 75—200 մեթրի վրայ։ Բնական պայմաններուն այդպիսի խառնաշփոթութիւնն ալ պայմանաւորուած է երկրի առանձին շրջաններուն տարբեր զբաղմունքներու առաջացմանն ու զարգացման։
|