«Անթարքթիքա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Antarctica-Region.png|աջից|մինի|200x200փքս|Հարաւային կիսագունդը եւ Անթարքթիքան]]
'''Անթարքթիքա''', [[Երկիր]] մոլորակին հարաւային բեւեռային շրջանն էշրջանը, որուն մէջ կը մտնեններառուին Անթարքթիքան եւ Ատլանտեան, [[Հնդկական Ովկիանոս|Հնդկական]] եւ [[Խաղաղական ովկիանոսներու]]<nowiki/>ն հարաւային մասերը (երբեմն այդ ովկիանոսներուն հարաւային հատուածները կը միաւորուին մէկ միասնական՝ Հարաւային ովկիանոսին մէջ)։
 
Անիկա կըԿը գտնուի Հարաւային կիսագունդին Անթարքթիք շրջանին, յատկապէս՝ Անթարքթիք շրջանակին հարաւային մասին մէջ: Շրջապատուած է Հարաւային սառուցեալ ովկիանոսով։ Տարածութիւնը կը կազմէ 14,0 քառակուսի քիլոմեթր (5,4 միլիոն քառակուսի մղոն), ուստի անիկա կը համարուի Երկիրին մակերեսին հինգերորդ ամէնէն մեծ ցամաքամասը [[Ասիա|Ասիայէն]]յ<nowiki/>էն, [[Ափրիկէ|Ափրիկէէն]], [[Հիւսիսային Ամերիկա|Հիւսիսային Ամերիկայէն]] եւ [[Հարաւային Ամերիկա|Հարաւային Ամերիկայէն]] ետք։ Համեմատութեան համար նշենք, որ

Համեմատութեամբ՝ Անթարքթիքան Աւստրալիայէն երկու անգամ մեծ է։ Անթարքթիքայի տարածութեան 98% ծածկուած է սառոյցէ շերտով, որուն հաստութիւնը կը կազմէ առնուազն 1 մղոն (1.6 քիլոմեթր)։
 
Անթարքթիքան կը համարուի ամէնէն ցուրտ եւ ամէնէն չոր ցամաքամասը՝ ամէնէն ուժեղ քամիներով. համեմատաբար բարձրադիր է։ Անթարքթիքան անապատ կը համարուի, որովհետեւ առափնեայ խորութիւնը տարեկան ընդամէնը 200 միլիմեթրով կ'աւելնայ (8 ինչ), որ տարածութեան համեմատ շատ քիչ է։
Տող 10 ⟶ 12՝
Հոն կը գոյատեւեն բազմաթիւ բոյսեր, սունկեր եւ անասուններու տեսակներ (թեւատներ, ծովահորթեր եւ այլն)։
 
Հակառակ անոր, որ մարդիկ վաղուց բազմաթիւ առասպելներ եւ կարծիքներ յայտնած են Terra Australis («Հարաւային ցամաքամաս»ին) մասին, առաջին ընդունուած վարկածը ապացուցուած է Ֆապիան ԿոտլիեպԿոթլիեպ վոն ՊելինսհաուզենիՊելինկսհաուզենի (''Fabian Gottlieb von Bellingshausen''), եւ [[Միխայիլ Փեթրովիչ Լազարեւ|Միխայիլ Փեթրովիչ Լազարեւի]]ի Վոստոկ(''Mikhail Petrovich Lazarev'') եւ Միրնի ռուսական հետազօտութեան կողմէ 1820-ին։ Սակայն, ԺԹ. դարու երկրորդ կիսուն, ցամաքամասը բոլորովին անտեսուած էր անտանելի միջավայրին, միջոցներու պակասին եւ տարածքին մեկուսացման պատճառով։ 1959-ին 12 երկիրներու կողմէ Անթարքթիքայի դաշինքը կը ստորագրուի (Antarctic Treaty). այսօր երկիրներու քանակը կը կազմէ 49։ Դաշինքը կ'արգիլէ բոլոր տեսակի ռազմական գործողութիւններու եւ հանքագործութեան իրականացումը։ Արգիլուած է նաեւ այն ամէնը, որ կը վերաբերի միջուկային ռումբերու պատրաստման եւ պայթեցման գործընթացներուն՝ նպատակ ունենալով պահպանել ցամաքամասին օզոնային շերտը եւ քաջալերել միայն գիտական հետազօտութիւնները։ Այսօր հետազօտութիւններ կ'իրականացուին բազմաթիւ երկիրներէ աւելի քան 4000 գիտնականներու կողմէ։
 
== Հետաքրքրական տեղեկութիւններ ==
* Անթարքթիքայի ամբողջ ջուրը հալած սառ է: