«Բժշկութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ փոխարինվեց: [[File: → [[Պատկեր: |
|||
Տող 34.
750-ական թուականներուն մուսուլմանական աշխարհին մէջ, բժշկութիւնը զարթոնք կ'ապրի։ Հիպոկրատի եւ Գալենի աշխատութիւններու արաբերէն թարգմանութիւններու հիման վրայ մուսուլման բժիշկները կը կատարեն նշանակալի բժշկագիտական ուսումնասիրութիւններ։ Յատկապէս նշանավոր է հանճարեղ պարսիկ բժիշկ, փիլիսոփայ Իբն Սինայի (Ավիցեննա) հինգ մասերէն կազմուած ‹‹Բժշկութեանյն կանոն›› աշխատութիւնը։
Եւրոպայի մէջ, Գարլոս Մեծի հրամանով եկեղեցիներուն ու վանքերուն կից կը ստեղծուին հիւանդանոցներ։ Եկեղեցւոյ հիմնադրած կրօնական դպրոցներուն մէջ, կ'ուսուցանուէր բժշկութիւն։
Եւրոպական լաւագոյն համալսարաններու բժշկութեան դպրոցները վաղ 1500-ականներուն կը կատարեն արմատական բարեփոխումներ անատոմիայի` որպէս ինտեգրացուած բժշկագիտական ուսումնառութեան անբաժանելի մաս, ուսուցման ոլորտին մէջ։ Ի յայտ կու գայ, որ գալենեան անատոմիայի մէջ առկայ են բազմաթիւ կոպիտ սխալներ, որովհետեւ Գալենի անատոմիական գիտելիքները հիմնուած էին շներու, խոզերու ու կապիկներու դիահերձումներու վրայ։ Անդրեաս Վեզալիուսի(1514-1564) աշխատանքներու շնորհիւ Գալենի սխալները սկսան երեւան գալ։ Վեզալիուսը Իտալիոյ Պադուայի համալսարանի անատոմիայի եւ վիրաբուժութեան պրոֆեսոր էր։ Իտալացի բժիշկը իր ամբողջ կեանքը կը նուիրէ մարդու անատոմիայի ուսումնասիրութիւններուն։ Վեզալիուսը կ'իրականացնէ շարք մը աննախադէպ մանրակրկիտ դիահերձումներ եւ իր աշխատանքները կ'անմահացնէ De Humani Corporis Fabrica (‹‹Մարդու մարմնի կառուցուածքի մասին››) աշխատութեան մէջ։[[
Պատմականօրէն նշանակալի յայտնագործութիւններէն մէկը կատարած է Ուիլյամ Հարվեյը (1578-1657),անգլիացի բժիշկ եւ ֆիզիոլոգ։ Ան կը հաստատոէ, որ արիւնը կը շրջանառէ փակ համակարգին մէջ եւ մեխանիկօրէն կը մղուի «պոմպանման» սրտի միջոցով։ Ան նաեւ չափին մէջ, կը շրջի արեան ծաւալը ժամանակի ցանկացած միաւորին մէջ։ Հարվեյը իր ուսումնասիրութիւնները կը հրատարակուի «Կենդանինեուի սրտի եւ արեան շարժման մասին»(On the motion of the Heart and Blood in Animals) (1628)։
Անտոն վան Լևենհուկը(1632-1723), որ ոսպնեակներ պատրաստող էր, կը կատարելագործէ մանրադիտակը։ Ատորմով հիմք կը դրուի բջջային կենսաբանութեան դարաշրջանին։ Իսկ անգիացի գիտնական Ռոբերտ Հուկը (1635-1703), կը գրէ «Micrographia» աշխատութիւնը 1655 թ-ին, ուր ան մանրամասն կը նկարագրէ բուսական բջիջը եւ միջատներու անատոմիայի մասին իր ուսումնասիրութիւնները։ Անոր գիրքը կը ներկայացնէ մանրադիտակի` կենսաբանական հետազոտութիւններ իրագործելու մեծ պոտենցիալը։ Ան հիմք կը դնէ բջիջ (անգլ.` cell) բառի կիրառութեան կենսաբանութեան մէջ։
| |||