«Կիրակոս Գանձակեցի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Կիրակոս Գանձակեցի''' ([[1203]] թ.,[[Գանձակ|Գանձակի]]ի շրջան - [[1271]]), հայ պատմիչ եւ եկեղեցական գործիչ։

Ծնած է «յաշխարհն Գանձակայ», ոչ թէ բուն [[Գանձակ|Գանձակին]]ին մէջ. «աշխարհն Գանձակայ» տարածքային-վարչական շատ ընդարձակ բաժանում մըն էր, որ իր մէջ կ'ընդգրկ էր նաեւ [[Արցախ|Արցախի]]ի մի քանի գավառներ։

Մանուկ հասակէն, [[1209]]-[[1212]]-ին հաւանաբար, ուսումնառութիւնը սկսած է [[Մխիթար Գոշի դատաստանագիրք|Մխիթար Գոշի՝]] [[Նոր Գետիկ վանք|Նոր Գետիկի]] դպրոցին մէջ։ Կիրակօս Գանձակեցին այնտեղ մնացած է, ըստ երեւույթին, մինչեւ [[1215]]-[[1216]]թուականները.։ Այնուհետեւ մեկնած է [[Խորանաշատ]] վանքի դպրոցը, որը հիմնադրած է Գոշի աշակերտ [[Հովհաննես Վանական|Հովհաննես Վանականը]]։ը։

[[1225]]-ին [[Խորեզմ|Խորեզմի]]ի [[սուլթան]] [[Ջալալէդդինը]] կ'ասպատակ է նաեւ [[Տաւուշի Բերդ|Տաւուշը]], որտեղ կը գտնուէր [[Խորանաշատ|Խորանաշատ վանքը]]։ Այս մէկէն յետոյ հնարաւոր չ'ըլլար այնտեղ շարունակել կրթութեան գործը։ [[Հովհաննես Վանական|Հովհաննես Վանականը]]ը իր աշակերտներուն հետ կը տեղափոխուի [[Լորուտ]] գիւղի մօտ փորել տուած քարայրը եւ կը շարունակ է ուսուցանել աշակերտները։ Սակայն [[1236]]-ին [[Մոնղոլներ|մոնղոլ]] [[Մոլար Նուինի]] հրոսակները կը հասնին մինչեւ [[Տավուշի մարզ|Տաւուշ]], կը գրաւեն այն եւ կը կողոպտեն քարայր-դպրոցն ու այնտեղ ապաստանած ժողովրդը։ Անոնք ուսուցչապետ [[Հովհաննես Վանական|Հովհաննես Վանականին]]ին եւ անոր աշակերտներէն մի քանի հոգին, այդ ժամանակ եւ Կիրակօսին,կը փռնուին ։փռնուին։ Մի քանի ամիս ետք [[Հովհաննես Վանական|Հովհաննես Վանականը]]ը կ'ազատուի, իսկ [[Գանձակ|Գանձակեցին]]եցին անմիջապէս կը դիմ է փախուստի։ Գերեւարութեան ժամանակ ան կը ծանօթանայ [[մոնղոլն|մոնղոլ]]-[[Թաթարներ|թաթարական]] սովորոյթներուն, նաեւ անոնց լեզուն, որոնց վերաբերեալ, ետքը իր կեանքին մէջ բաւական նիւթ կը հաղորդէ «Պատմութիւն Հայոց» աշխատութեան մէջ։

Կիրակոս Գանձակեցիի անունով մեզ հասած են երեք գործեր, որոնց մէջ կարեւորագոյնը «Պատմութիւն Հայոց»-ն է<ref>[http://www.digilib.am/digilib/?menu=5&wrk=202&captn=3643&wrpg=0&aupg=0 Կիրակոս Գանձակեցի, Պատմութիւն Հայոց, աշխատասիրութեամբ Կ. Մելիք-Օհանջանեանի, Երեւան, 1961]</ref>։ «Պատմութիւնն» ունի [[Ռուսերեն|Ռուսերէն]]<ref>[http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Gandzakeci/framevved.htm Киракос Гандзакеци. История Армении. Пер. Ханларян Л. А., М., Наука, 1976]</ref>, [[Անգլերէն|անգլերէն]]<ref>[http://rbedrosian.com/kgtoc.html Kirakos Ganjakets'i's History of the Armenians. Translated from Classical Armenian by Robert Bedrosian]</ref>, [[Վրացերեն|Վրացերէն]] թարգմանութիւններ։ Միւս գործերն են «Վարք Պօղոս եպիսկոպոսի» եւ «Տօնացոյց»։

ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅՈՑ.-Կը սկսի [[Գրիգոր Լուսաւորիչ|Գրիգոր Լուսաւորիչէն]]։էն։ Իր գործը սկզբնական շրջանին կը ծանրանայ եկեղեցական դէմքերու եւ դէպքերու վրայ ապա կը սկսի գրել քաղաքական դէպքերու մասին։ Իր պատմութեան կարեւորագոյն մասը կը սկսի գրել իրեն ժամանակակին անձերու մասին, որոնք կ'ինան [[1195]]-[[1265]] թուականներու միջեւ։ Այս շրջանի պատմութեան աղբիւրներն են ժամանակակէն կարեւոր անձեր ինչպէս [[Հեթում Ա]]. թագաւոր, [[Պռօշ իշխան|Պռօշ իշխանը]]ը, եւայլն։ Գանձակեցիի պատմութիւնը մեզի շատ կարեւոր տեղեկութուններ կու տայ յատկապէս [[Զաքարեաններ|Զաքարեան]] եղբայրներու, [[Կիլիկիա|Կիլիկիոյ]] հաեօց թագաւորութեան առաջին շրջանի եւ [[Թաթարներ|թաթարներութաթարներ]]ու մասին։ Գանձակեցիի գործին մէջ կան նաեւ կարեւոր թիւով եւ արժէքով գիրեր, թուղթեր, նախորդ հեղինակներու կողմէ գրուած՝ ինչպէս [[Ներսես Շնորհալի|Ներսէս Շնորհալիի]] խոստովանութեան գիրը։(----)