«Գառնիի Հեթանոսական Տաճար» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ oգտվելով ԱՎԲ |
Չ մաքրվեց, փոխարինվեց: ։ → : (168) oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Գառնիի հեթանոսական տաճար}}
[[Պատկեր:Garni Temple 02.JPG|350px|մինի|աջից|'''Գառնիի հեթանոսական տաճարը 2014 թուականին''']]
'''Գառնիի հեթանոսական տաճար''', հին հայ հեթանոսական տաճար [[Կոտայքի մարզ (արեւմտահայերէն)|Կոտայքի մարզի]] համանուն գիւղին մէջ, [[Ազատ գետ (արեւմտահայերէն)|Ազատ գետի]] աջ
Առաջին անգամ կը յիշուի [[Տակիտոս (արեւմտահայերէն)|Տակիտոսը]]՝ «Gornea»
Աւանդութիւններէն մեկնած՝ [[Մովսէս Խորենացի]] Գառնիի հիմնադրումը կը վերագրէ [[Հայկ Նահապետ (արեւմտահայերէն)|Հայկ նահապետի]] ծոռան՝ [[Գեղամ (արեւմտահայերէն)|Գեղամին]], որու թոռնիկին՝ Գառնիկի անունով ալ, կոչուած է
{{քաղվածք|․․․ կը շինուի դաստակերտ մը եւ անունը կը դնէ Գեղամի, որ յետոյ անոր թոռնիկին՝ Գառնիկի անունով կոչուեցաւ
== Պատմութիւն ==
Միջնադարեան մեր մատենագիտութեան մէջ Մովսէս Խորենացիի յօրինած աւանդութիւնը ճանչցուած է իբրեւ ճշմարիտ -
[[Պատկեր:Tiridates.jpg|350px|մինի|'''[[Տրդատ Ա. (արեւմտահայերէն)|Տրդատ Ա.]]''']]
Գառնիի դերը մեծ է յատկապէս [[հելլենիստական շրջան (արեւմտահայերէն)|հելլենիստական շրջանի]] (Ք․Ա․) Գ.-Ա. դարերուն եւ անոր յաջորդած դարերու հայկական մշակոյթի էական գիծերը վեր առնելու
{{քաղվածք|Հին Հայաստանի ճարտարապետական առանձին յուշարձաններու մնացորդները, հայրենի եւ օտարերկրեայ մատենագիտական տեղեկութիւնները աներկբայօրէն ցոյց կու տան նախաքրիստոնէական Հայաստանի մէջ զարգացման նշանակալից աստիճանի հասած ճարտարապետական մշակոյթի գոյութիւնը:<ref>{{cite book | title=Գառնիի անտիկ կառույցների ճարտարապետությունը | author=Ալեքսանդր Սահինյան | year=1983 | location=Երևան | pages=
[[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստանի]] մէջ քրիստոնէութիւնը պետական կրօն հռչակուելէ ետք, նոր կրօնի քարոզիչները զօրքերու միջոցով ամենամոլի կրքոտութեամբ կ'ոչնչացնեն երկրի նախաքրիստոնէական շրջանին ստեղծուած [[հեթանոսական պաշտամունք (արեւմտահայերէն)|հեթանոսական պաշտամունքի]] գրեթէ բոլոր յուշարձանները<ref>{{cite book | title=Հայոց պատմություն | author=Ագանթագեղոս | year=1983 | location=Երևան | pages=
Արդէն պարզուած է, որ ամրոցի այժմու կիսաւեր պարիսպները, կառուցուած են Ք․Ա․ Գ.–Բ.
Գառնիի ամրոցը աւելի քան կէս հազարամեակ եղած է հայ արքաներու ամառնային
=== Կառուցում ===
[[Տրդատ Ա (արեւմտահայերէն)|Տրդատ Ա.]]-ը Ք․Ե․ [[65]]-ին կը մեկնի [[Հռոմ (արեւմտահայերէն)|Հռոմ]] [[Ներոն (արեւմտահայերէն)|Ներոնի]] կայսեր մօտ՝
[[Հռոմէական զօրքեր|Հռովմէական զօրքերը]] [[59]]-ին գրաւած, աւերած ու հրկիզած են Հայաստանի մայրաքաղաք [[Արտաշատ (արեւմտահայերէն)|Արտաշատը]]
Ներոն կայսրը Տրդատը կ՝ընդունի
{{քաղվածք|Ես, ո՛վ վեհապետ, Արսակէսի հետնորդն եմ, Վոլոգեսոս եւ Պակորոս թագաւորներու եղբայրը, իսկ քու՝
Իսկ Ներոն անոր կը պատասխանէ.
{{քաղվածք|Եւ դուն լաւ ըրիր անձամբ այստեղ գալով, որպէսզի իմ ներկայութիւնս վայելես. եւ այն ամէնը, ինչ որ քու հայրդ քեզի ժառանգութիւն ձգեց, քու եղբայրներդ չպահպանեցին, ես բոլորը քեզի կը պարգեւեմ եւ քեզ կը դարձնեմ Հայաստանի թագաւոր, որպէսզի թէ՛ դուն եւ թէ՛ անոնք հասկնան, թէ ես կրնամ թագաւորութիւններ եւ՛ վերացնել, եւ՛ պարգեւել <ref name="Դոն Կասիոս">{{cite book | title=Դիոն Կասիոս.– Հին հունական աղբյուրներ | author=Հովսեպոս Փլավիոս | year=1976 | location=Երևան | pages=
Կորպուլոնի աւերած [[Արտաշատ (արեւմտահայերէն)|Արտաշատը]] վերաշինելու համար, Ներոն Տրդատի կը նուիրէ 50 միլիոն տինար-տրաքմէ, այսինքն՝ մօտ 40 միլիոն ռուպլի, ինչպէս նաեւ Արտաշատը վերականգնելու համար՝ հռովմէացի բազմաթիւ
=== Պաշտամունք ===
Կ՝ ենթադրուի, որ տաճարը նուիրուած է արեւի աստուած [[Արեգ-Միհր (արեւմտահայերէն)|Արեգ-Միհրին]]<ref>{{cite book | title=Очерки по истории культуры древней Армении | author=К. В. Тревер | year=1953 | location=Москва | pages=77–95}}</ref>: Հայ արքաները, յատկապէս Տրդատ, իրենց աստուած-հովանաւորը կը համարէին [[Միթրա (արեւմտահայերէն)|Միթրան]], եւ բնական է թիւին մէջ այն ենթադրութիւնը, որ հզօր Հռոմի դէմ յաղթանակէն ու անոր իսկ կողմէն թագադրուելէ ետք, վերադառնալով հայրենիք, իր գահանիստ վայրին մէջ կը կառուցուի Գառնին, տաճար՝ նուիրուած իր հովանաւոր-աստուած Միհրին<ref>{{cite book | title=Հայոց պատմություն | author=Մովսես Խորենացի | pages=
Ա. Կ. Տեւերը կը գրէ.․
Տող 43.
=== Բարենորոգումներ ===
[[Պատկեր:Garni Fortress, Ruins of Surb Sion Church.jpg|300px|մինի|աջից|'''7-րդ դարու Սուրբ Սիոն եկեղեցւոյ
[[4-րդ դար|Դ. դարու]] առաջին տարիներուն տաճարին ներսը եւ դուրսը կատարուած են բարենորոգման աշխատանքներ. անիկա կը վերափոխուէր իբրեւ «[[տուն հովանոց (արեւմտահայերէն)|տուն հովանոց]]»
Գառնիի պեղումներու ընթացքին յայտնաբերուած որոշ բեկորներու ուսումնասիրութիւնը այն եզրակացութեան կը հանգին, որ [[քրիստոնէական կրօն]]ի ընդունումէն ետք, հեթանոսական տաճարը վերակառուցուած է եւ անոր մէջ ստեղծուած է
=== Երկրաշարժ ===
[[Պատկեր:Ruined temple of Garni, early 20th century.jpg|350px|մինի|աջից|Տաճարի փլատակները 20-րդ դարու սկզբը (հրատարակուած 1918 թուականին)<ref>{{cite book | url=https://archive.org/stream/diebaukunstderar01strz#page/12/mode/2up 13 | title=Die Baukunst der Armenier und Europa [The Architecture of the Armenians and of Europe] Volume 1 | publisher=Kunstverlag Anton Schroll & Co. | author=Josef Strzygowski}}</ref>
[[1679]]-ին Գառնիի տաճարը կը քանդուի ուժեղ երկրաշարժի մը
Գառնիի տաճարի հետազօտութեամբ գրաւուած են [[Նիկողայոս Բունիաթեան]]ը<ref>{{cite book | title=Հեթանոսական տաճար Տրդատի պալատին կից Գառնի ամրոցում | author=[[Նիկողայոս Բունիաթյան]] | year=1933 | location=Երևան}}</ref>, [[Բաբգեն Առաքելեան|Բաբգէն Առաքելեանը]]<ref>{{cite book | title=Гарни | author=Б. Аракелян | year=1952 | location=Ереван}}</ref>, Ն. Տոկարսկին եւ այլ հեղինակներ<ref>{{cite book | title=Архитектура Армении IV–XIV вв | author=Н. М. Токарский | year=1961 | location=Ереван}}</ref>
=== Ուսումնասիրութիւններ ===
Մինչ այդ՝ [[1909]]-[[1911]] թուականներուն, [[Նիկողայոս Մառ (արեւմտահայերէն)|Նիկողայոս Մառի]] արշաւախումբը առաջինը եղած է որ պեղած ու բացած է Գառնիի հեթանոսական տաճարը, այնուհետեւ [[ՀՀ Գիտութիւններու ակադեմիա|ՀՀ Գիտութիւններու ակադեմիոյ]] մէջ [[1948]]-էն գործող արշաւախումբը (ղեկ. Բաբգէն Առաքելեան)՝ ամրոցին ճարտարապետական ամբողջ համալիրին (ամրաշինական ու քաղաքաշինական կառոյցներու)
[[1949]]-ին, [[ԳԱ հնագիտական արշաւախումբ (արեւմտահայերէն)|ԳԱ հնագիտական արշաւախումբը]] ձեռնարկեց Գառնիի կանոնաւոր պեղումները Բաբգէն Առաքելեանի
Գառնիի տաճարի վերականգնման նախագիծը կառավարութիւնը կը հաստատէ 10 Դեկտեմբեր, [[1968]]-
== Ճարտարապետութիւն ==
[[Պատկեր:Garni temple 1.gif|300px|մինի|ձախից|'''Տաճարի հատակագիծը''']]
[[Պատկեր:Garni, Pagan Temple & Fortress02.jpg|300px|մինի|աջից|'''Գառնիի տաճարի քիւէնվից հատուած''']]
Տաճարը [[հելլենիստական շրջան (արեւմտահայերէն)|հելլենիստական շրջանի]] ճարտարապետութեան բնորոշ պերիպտեր տիպի կառոյց է (պերիպտեր՝ չորս կողմէն սիւնաշարերով եզերուած աղօթասրահ)
Մասնագէտներու մեծագոյն մասը տաճարը կը համարէ «հռոմէական», «յունահռովմէական» յուշարձան կամ անոր ճարտարապետութիւնը կը կապէ հելլենիստական ընդհանուր արուեստի հետ՝ գրեթէ միշտ ընդգծելով (աւելի կամ պակաս չափով) յուշարձանի ճարտարապետական-կառուցողական արուեստին մէջ դրսեւորուող տեսակի առանձնայատկութիւնները<ref>{{cite book | title=Գառնիի անտիկ կառույցների ճարտարապետությունը | author=Ալեքսանդր Սահինյան | year=1983 | location=Երևան | pages=
Մէկ մասը, յուշարձանը կը դիտէ իբրեւ հայկական-հելլենիստական կառուցուածք, իսկ որոշ հեղինակներ, ճիշդ հակառակը, զայն կը համարեն «պատահական», «օտար մարմին» մը հայկական հողին
{{քաղվածք|… այլ ժողովուրդներէն կրած ազդեցութիւններն ալ այնպէս իւրացուած է, որ այդ ստացածին վրայ դրոշմած է իր սեփական ազգային
[[Ալեքսանտր Սահինեան]] այն կարծիքին է, որ Գառնիի տաճարը յունահռովմէական, ընդհանուր հելլենիստական ու տեղին գոյութիւն ունեցող ճարտարապետական-կառուցողական արուեստի իւրայատուկ համադրում մըն է, որ հայկական-հելլենիստական մշակոյթի յուշարձան
=== Շինութիւններ ===
[[Պատկեր:...Garni.JPG|250px|մինի|աջից|'''Գառնիի հեթանոսական տաճարը երեկոյեան, 2014
Գառնիի ամրոցը [[Արարատեան դաշտավայր]]ի հիւսիսարեւելեան մատոյցներու պաշտպանական համակարգի յենակէտն
Ամրոցին պաշտպանական համակարգին արեւելեան հատուածներուն մէջ, ուր տեղանքի պատճառով հակառակորդը դժուարութեամբ կրնար մօտենալ պարսպապատին, մօտենալու դէպքին մէջ ալ հակառակորդին յարձակումը հնարաւոր էր աւելի նուազ ուժերով ետ մղել, կառուցուած են աւելի քիչ թիւով աշտարակներ, այսինքն՝ իրարմէ ունին շուրջ՝ 25–32 մ.
Պարսպապատը ունի աւելի քան երկու մեթր
{{քաղվածք|Ըստ ինծի, պատի … հաստութիւնը պէտք է այնպիսի ձեւով մը ընել, որպէսզի անոր վրայէն իրարու դէմ յանդիման քալող երկու զինուորներ կարողանան իրարու քովէն անարգել,
[[Պատկեր:Garni Robert Ker Porter.png|300px|մինի|աջից|'''Ռոպերթ Կեր Փոթերի նկար, Գառնիի կիրճ (հրատարակուած է 1821 թուականին)<ref>{{cite book | title=Travels in Georgia, Persia, Armenia, ancient Babylonia, &c. &c. Volume 1 | publisher=Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown | author=Robert Ker Porter | location=London | pages=[https://archive.org/stream/travelsingeorgia02port#page/624/mode/2up 624]}}</ref>
Պարսպապատերը կազմուած են կապտաւուն որձաքարի հսկայ (3–5 թոն) [[սրբատաշ քար (արեւմտահայերէն)|սրբատաշ քարէ]], չոր, առանց [[շաղախ (արեւմտահայերէն)|շաղախի]], որոնք հորիզոնական ուղղութեամբ իրարու միացած են, երկաթէ գամերով, եւ ասոնք ալ քարի փոսերուն մէջ ամրացուած են
Դէպի վար լայնցող փոսին մէջ կ՝ագուցուէր մետաղական երկճիւղանի սեպ մը, որու ճիւղերուն արանքին մէջ տեղադրուող կազմածին միջոցով սեպին ճիւղերը վարիի մասին մէջ կը հեռանան իրարմէ եւ ուժեղ կը հպին փոսին շեղ կտրուածքի
Աշտարակները կառուցուած են երկու եղանակով. պաշտպանողական մասը կարեւոր հատուածին մէջ` մուտքին քով, ամբողջ մակերեսը շարուած է համատարած մեծ քարերով, իսկ միւս աշտարակներու արտաքինը պարագիծով կառուցուած են 1,15–1,50 մ. հաստութեամբ քարէ շրջանակներ, եւ անոնց մէջ լեցուած են բուտաբետուն` կազմուած [[կրի (արեւմտահայերէն)|կիրէ]], [[աւազ]]է, ճեղքուած [[որձաքար (արեւմտահայերէն)|որձաքարէ]] եւ [[գետաքար (արեւմտահայերէն)|գետաքարէ]]
=== Պալատական շէնք ===
Պալատական համալիրը բաղկացած է քանի մը
=== Սենեակներ ===
[[Նկուղ]]ային յարկի հարաւարեւելեան կիսուն մէջ 20 x 12,5 մ. մակերեսով կամարակապ դահլիճն է, իսկ միւս կիսուն՝ տնտեսական նպատակներու համար ծառայող բազմաթիւ սենեակներ
=== Բաղնիք ===
[[Պատկեր:Ancient royal bathroom in Garni 02.JPG|300px|մինի|ձախից|'''Բաղնիքի յատակի
Ամրոցի այդ հատուածին մէջ կը գտնուի արքունական բաղնիքը՝ հին տաճարէն մօտ 50 մ. դէպի հիւսիս-արեւմուտք՝ բաղկացած միեւնոյն ուղղութեամբ, իրարու յաջորդող չորս
Երկրորդ եւ երրորդ սենեակները, ունենալով յատակագծային միեւնոյն ձեւը եւ չափերը, եղած են [[լոգարան (արեւմտահայերէն)|լոգարաններ]], երկրորդը՝ սառ ջուրի համար, երրորդը՝
Հիւսիսարեւմտեան հատուածին մէջ գտնուած է ջրամբարը, հարաւարեւմտեան մասի յատակին տակ՝ կրակարանը` ջուր տաքցնելու
Բոլոր լոգարանները իրենց գլխաւոր ճակատներով ուղղուած են դէպի հարաւ-արեւելք, իսկ տաք ջուրով լողարանը, գլխաւոր ճակատով ուղղուած ըլլալով դէպի հարաւ-արեւելք, իր ամբողջ տարածական ծաւալային յօրինուածքով կը գտնուի բաղնիքին ամբողջ կառուցուածքին հարաւարեւմտեան հատուածին
{{քաղվածք|Սենեակներու նման դասաւորումը, ինչպէս կ՝երեւի, եղած է միանգամայն
== Բաղնիքին յատակի խճանկարը ==
[[Պատկեր:Thetis garni.jpg|350px|մինի|աջից|'''Հանդերձարանի խճանկարէ հատուած''']]
Գիտական-գեղարուեստական մեծ հետաքրքրութիւն կը ներկայացնէ հանդերձարանի [[խճանկար (արեւմտահայերէն)|խճանկարը]]
Բազմերանգ խճանկարին վրայ պատկերուած է ծով. ներկայացուած են տարբեր աստուածութիւններ, [[ջրահարս (արեւմտահայերէն)|ջրահարսներ]] (ներեիդներ), ձիու իրանով ձկան վերջաւորութեամբ մարդ, [[Ձկնորսություն|ձկնորսութիւն]], մեծ ու փոքր բազմատեսակ ձուկեր եւ
Խճանկարի առանձին պատկերները, մասնաւորապէս ձուկերու, կատարուած
Վարդագոյն շրջանակի մէջ ծով պատկերուած է, ուր նուրբ մշակուած գունային (տոնալ) փոխանցումները կը ստեղծեն ջուրի ալիքներու շարժման պատրանք, նկարին տարբեր հատուածներուն մէջ ծովու ջուրերու տարբեր վիճակ.
Խճանկարի որոշ հատուածներ ոչնչացուած են, հարաւ արեւելեան մասին մէջ կ՝երեւին կրակի հետքեր<ref>{{cite book | title=Երբ Արևն աստված էր | author=Զ. Կասեդովսկի | year=1987 | location=Երևան | pages=232}}</ref>
=== Շրջակայք ===
Տաճարէն մօտ 20 մ. դէպի հիւսիս գտնուած է սպիտակ մարմարէ մեծ վարպետութեամբ քանդակուած ցուլի
Հայ եւ օտար սկզբնաղբիւրներէն յայտնի է, որ հայկական հեթանոսական տաճարներուն մէջ եղած են [[մարմար (արեւմտահայերէն)|մարմարէ]], փղոսկրէ, [[ոսկի (արեւմտահայերէն)|ոսկիէ]], [[արծաթ (արեւմտահայերէն)|արծաթէ]], [[պրոնզ (արեւմտահայերէն)|պրոնզէ]], [[պղինձ (արեւմտահայերէն)|պղինձէ]] եւ այլ նիւթերէ շինուած աստուածներու ու կուռքերու
{{քաղվածք|Նոր ուսումնասիրուած նիւթերը ցոյց տուին, որ պաշտուող կուռքի արձանը կանգնած է նաեւ Գառնիի տաճարին
Այնպէս էր ամէն ինչ, որ շէնքէն դուրս՝ հրապարակի ուխտաւորները կարողանային զայն
=== Արտաքին յարդարանք ===
[[Պատկեր:2014 Prowincja Kotajk, Garni, Świątynia Garni (10).jpg|250px|մինի|աջից|'''Տաճարի խոյակներ''']]
Մեծ ուշադրութիւն դարձուած է տաճարի
Ն. Տոկարսկ բարձր կը գնահատէ կառոյցին մէջ որձաքարի տաշի եւ քանդակման նուրբ գիտարուեստը, որուն, ըստ անոր, ի վիճակի հասած էին միայն տեղական վարպետները, քան դիւրամշակ մարմարի հետ գործ ունեցող դուրսէն եկած
=== Դահլիճ ===
Դահլիճին փոքր չափերը ենթադրել կու տան, որ ներսը դրուած է աստուծոյ արձանը, իսկ ծիսակատարութիւնը տեղի ունեցած է
== Յիշատակութիւններ ==
[[Պատկեր:Garni temple -11.JPG|250px|մինի|աջից|'''Տաճարի Սիւներ''']]
Գառնիի ամրոցի պաշտպանական անառիկ համակարգը, մասնաւորապէս հին շրջանի տաճարի կառուցուածքը՝ «[[թախտն Տրդատայ (արեւմտահայերէն)|թախտն Տրդատայ]]», դարերէ ի վեր կը յիշուի հայ մատենագրութեան մէջ (Մովսէս Խորենացի, [[Եղիշէ]], [[Փաւստոս Բիւզանդ]], [[Ստեփանոս Տարօնեցի Ասողիկ (արեւմտահայերէն)|Ստեփանոս Տարոնեցի Ասողիկ]], [[Կիրակոս Գանձակեցի (արեւմտահայերէն)|Կիրակոս Գանձակեցի]], [[Վարդան Աշխարհագիր (արեւմտահայերէն)|Վարդան Աշխարհագիր]], [[Միքայէլ Ասորի]], [[Գրիգոր Դարանաղց (արեւմտահայերէն)|Գրիգոր Դարանաղցի]] եւ այլն)
Բանաստեղծ [[Սիմոն Ապարանցի (արեւմտահայերէն)|Սիմոն Ապարանցի]], [[1593]]-ին այցելելով Գառնի, ի դէմս այնտեղ դեռ կանգուն մնացած տաճարիկը վերապրի հայ ժողովուրդի անցած ճամբան, կորսնցուցած պետականութիւնը, [[մշակոյթ]]ը եւ կը գրէ յուշարձանին նուիրուած իր «Ողբանք ի վերայ թախտին Տրդատայ թագաւորին» նշանաւոր պոեմը<ref>{{cite book | title=Այրարատ բնաշխարհի Հայաստանյայց | author=Ղևոնդ Ալիշան | year=1890 | location=Վենետիկ, Սբ․ Ղազար կղզի | pages=
== Սրճարանի կառուցում ==
[[Դեկտեմբեր]] [[2013]]-ին ՀՀ Մշակոյթի նախարարութեան «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարաններու եւ պատմական միջավայրի պահպանութեան ծառայութիւն» [[ՊՈԱԿ (արեւմտահայերէն)|ՊՈԱԿ]]-ի տնօրէն [[Վլատիմիր Պօղոսեան]] կը յայտարարէ, որ իրենք են Գառնիի ամրոցին մէջ՝ Գառնիի տաճարի հարեւանութեամբ սրճարան կառուցելու թոյլատուութիւն տուողները, եւ շինարարութիւնը կ՝ աւարտի [[2014]]-ի գարնանը<ref>[http://civilnet.am/2013/12/06/cafe-in-garni-temple/ Գառնիի տաճարի տարածքում սրճարան կը բացվի. մշակույթի նախարարություն]</ref><ref>[http://www.a1plus.am/80006.html Գառնու տաճարի մոտ սրճարան է կառուցվելու]</ref>
Յայտարարութենէն ետք հասարակութեան տարբեր շրջանակներ՝ [[գիտնական (արեւմտահայերէն)|գիտնականներ]], [[ճարտարապետութիւն|ճարտարապետներ]], [[յուշարձանագետ|յուշարձանագէտներ]],աշխոյժ քաղաքացիներ կը դատապարտեն [[ՀՀ Կառավարութիւն|ՀՀ Կառավարութեան]] այդ
Հասարակական աճող բողոքը կանխելու նպատակով, այնուամենայնիւ, ՀՀ Մշակոյթի նախարարութիւնը կը նահանջէ եւ [[8 Մարտ]] [[2014]]-ին,կը յայտարարէ, որ կը հրաժարի սրճարան կառուցելու որոշումէն<ref>[http://civilnet.am/garni-cafe-construction-canceled/ Գառնու տաճարի հարևանությամբ սրճարան չի կառուցվի]</ref>
== ԻւՆԵՍՔՕ-ի մրցանակ ==
[[28 Ապրիլ]] [[2011]]-ին յայտնի կը դառնայ, որ Գառնիի պատմամշակութային համալիրը արժանացած է [[Մելինա Մերքուրի]]ի անուան [[ԻւՆԵՍՔՕ]]-[[Յունաստան]] 2011 մրցանակին<ref>{{cite web | url=http://www.panorama.am/am/culture/2011/04/28/garni/?sw | title=Գառնի տաճարին շնորհվել է Մելինա Մերկուրի միջազգային մրցանակը | publisher=Panorama.am | date=ապրիլի 28, 2011 | accessdate=Սեպտեմբեր 11, 2015}}</ref>
== Համայնապատկեր ==
[[Պատկեր:Garni, Memorial dedicated to the restoration of the temple.jpg|799x799px|մինի|'''Յուշակոթող` նուիրուած տաճարի վերականգնման եւ ճարտարապետ [[Ալեքսանտր Սահինեան]]ին [[1978]] թուականին տաճարի հիւսիսարեւելեան կողմին մէջ'''
== Տես նաեւ ==
|