«Գերմանիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

 

[[Պատկեր:Map Europe alliances 1914-en.svg|մինի|աջից|270px|Գերմանական Կայսրութիւնը Առաջին Համաշխարհային Պատերազմի սկզբին]]

[[1914]] [[Օգոստոս 1]]-ին Գերմանիան պատերազմ յայտարարեց Ռուսիոյ, [[Օգոստոս 3]]-ին՝ [[Ֆրանսա]]յին, [[Օգոստոս 4]]-ին՝ [[Անգլիա]]ն պատերազմ յայտարարեց Գերմանիոյ։ Պատերազմի սկզբէն Գերմանիոյ աջ ընկերա-դեմոկրատները սոցիալ-շովինիստական դիրք գրաւեցին, ըստ Էութեան անոնց հարեց նաեւ ցենտրիստական խմբաւորումը Քարլ Քաուզքիի գլխաւորութեամբ։ Միայն ձախ ընկերա-դեմոկրատները հաւատարիմ մնացին պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմին։ [[1915]]-ի գարնան, անոնք ստեղծեցին «Ինտերնացիոնալ» խումբը, որ [[1916]]-ին վերանուանուեցաւ «Սպարտակ», իսկ աւելի ուշ վերածուեցաւ «Սպարտակ միութեան»։ [[1918]]-ին Գերմանիոյ մէջ, ստեղծուեցաւ յեղափոխական իրադրութիւն։ Տեղափոխութեան սկիզբ ծառայեց գերմանական ծովայիններու ապստամբութիւնը Քիլի մէջ։ Շատ քաղաքներու մէջ, ստեղծուեցան սովետներ։ Նոյեմբեր 9-ին, ապստամբութիւն բռնկուեցաւ Պերլինի մէջ։ Միապետական կարգը վերացուեցաւ։ Սակայն իշխանութիւնը անցաւ աջ ընկերա-դեմոկրատներու ղեկավարներու եւ «Անկախ ընկերա-դեմոկրատական կուսակցութեան» ղեկավարներու ձեռքը, որոնք կապ հաստատեցին բանակի գերագոյն հրամանատարութեան հետ եւ կնքեցին յեղափոխութիւնը ճնշելու գաղտնի համաձայնագիր։ [[1918]]-ի [[Նոյեմբեր 11]]-ին Կոմպիենի մէջ, Գերմանիան զինադադար կնքեց Անտանտի հետ։ [[1919]]-ի [[Յունիս 28]]-ին Վերսալի մէջ, ստորագրուեցաւ հաշտութեան պայմանագիր՝ յաղթող տերութիւններու թելադրած պայմաններով։

 

=== Հետպատերազմեան Շրջան ===

Մայիս 8-ին, Պերլինի մէջ, ստորագրուեցաւ ֆաշիստական Գերմանիոյ անվերապահ կապիտուլյացիոյը ակտը։ Գերմանիան բաժանուեցաւ չորս օկուպացիոն գօտիներու՝ սովետական, անգլիական, ամերիկեան եւ ֆրանսիական, Պերլինը՝ համապատասխանաբար չորս հատուածի։ Գերմանիոյ մէջ, Գերագոյն իշխանութիւնը իրենց վրայ վերցուցին ԽՍՀՄ-ի, Անգլիոյ, ԱՄՆ-ի, Ֆրանսայի կառավարութիւնները։ Պեռրինի կոնֆերանսի մէջ, ԽՍՀՄ, ԱՄՆ եւ Մեծ Բրիտանիան պարտաւորուեցան Գերմանիոյ արմատախիլ ընել միլիտարիզմն ու նացիզմը։ Որոշվուեցաւ հաստատել լեհ-գերմանական նոր սահման։ Ստեղծուեցաւ նոր, դեմոկրատական պետական ապարատ։ 1945—1946-ին վերացուեցաւ մեծ կալվածատիրական հողատիրութիւնը։ Հողը անցաւ աշխատաւոր գիւղացիի ձեռքը։ Հողի ընդերքը, առաւել մեծ արդիւնաբերական ձեռնարկութիւնները, բանկերը դարձան ժողովուրդի սեփականութիւն։ 1946-ի Պպրիլին Արեւելեան Գերմանիոյ մէջ, կոմունիստական եւ ընկերա-դեմոկրատական կուսակցութիւնները միաւորուեցան Գերմանիոյ ընկերային միասնական կուսակցութեան (ԳՍՄԿ) մէջ։ Արեւմտեան Գերմանիոյ մէջ, դեմոկրատական վերափոխումներ չիրագործուեցան։ 1946-ի Դեկտեմբեր 2-ին Անգլիան եւ ԱՄՆ համաձայնագիր կնքեցին օկուպացիոն գօտիները միաւորելու մասին, ետքը անոնց միացաւ նաեւ տնտեսական օկուպացիոն գօտին։ 1948-ին ԱՄՆ, Անգլիան եւ Ֆրանսան արեւմտեան գօտիներուն մէջ, անցկացրին անջատ դրամական ռեֆորմ։ Գերմանիոյ պառակտման այս միջոցառումները աւարտեցան 1949-ի Սեպտեմբերին Արեւմտա-գերմանական պետութեան՝ Գերմանիոյ Ֆեդերատիւ Հանրապետութեան (ԳՖՏ) ստեղծումով։ Նախագահ ընտրուեցաւ Թ․ Յոյսը, կանցլեր դարձաւ քրիստոնեա-դեմոկրատական միութեան ղեկավար Կ․ Ադենաուերը։ Գերմանիոյ դեմոկրատական ոյժերու համախըմբման եւ վճռական գործողութիւններ ձեռնարկելու նպատակով կազմուեցաւ Դեմոկրատական Գերմանիոյ ազգային ճակատը (ԴԳԱ&)։ 1949-ի Հոկտեմբեր 7-ին ժողովրդական խորհուրդը, որ ընտրուած էր գերմանիոյ ժողովրդական կոնգրեսի կողմէն, հռչակեց Գերմանական Դեմոկրատական Հանրապետութեան (ԳԴՀ) ստեղծումը։ Գործողութեան մէջ մտաւ նաեւ դեմոկրատական սահմանադրութիւնը։ ԳԴՀ-ի նախագահ ընտրուեցաւ Վ․ Պիկը, պրեմիեր֊մինիստր դարձաւ Գ․ Գրոտեւոլը։ Սովետական կառավարութիւնը ԳԴՀ-ի կառավարութեան հանձնեց սովետական զինուորական վարչութեան ֆունկցիաները։

=== Գերմանիոյ Ֆեդերատիւ Հանրապետութիւն ===

Երկու գերմանական պետութիւններէն մէկն է, որ [[20-րդ դար]]ուն [[երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]էն ետք կը գտնուի ժամանակակէն Գերմանիոյ տարածքին մէջ։ Տարածուած ոչ պաշտօնական անուանումը՝ '''Արեւմտեան Գերմանիա''' էր։