«Դեղաբոյսեր» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Նոր էջ «{{ԱՀ}} Դեղաբոյսեր, մարդկանց և կենդանիներու տարբեր հիւանդութիւններու բուժման ու կանխարգելման համա...»:
 
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
'''Դեղաբոյսեր''', մարդկանց ևեւ կենդանիներու տարբեր հիւանդութիւններու բուժման ու կանխարգելման համար օգտագործուող բոյսերու խումբ։ Համաշխարհային բուսական աշխարհի մօտ 21000 տեսակ կ'օգտագործուի բուժիչ նպատակներով։ Հայաստանի մէջ բուժիչ յատկութիւններով օժտուած է մօտ 1500 տեսակ:
 
== Դեղաբոյսերու բուժիչ յատկութիւնները ==
[[Պատկեր:Thymian.jpg|350px|մինի|աջից]]
Դեղաբոյսերու բուժիչ յատկութիւնները պայմանաւորուած են անոնց անդամներունգործարանական ներկայ քիմիական տարբեր բաղադրութեան անդամական նիւթերով, որոնք ֆիզիոլոգականբնախօսական ներգործութիւն կ'ունենան մարդկանցմարդոց կամ կենդանիներու անդամներուն վրայ։ Բույսերուն մէջ առաջացող կենսաբանական աշխուժ նիւթերը կենդանի անդամի նիւթափոխանակութեան արդիւնք են, ուստի աւելի բնական ձևովձեւով կը մասնակցին մարդու անդամի կեևսաքիմիականկեեւսաքիմիական ևեւ այլ կենսաբանական շարժերուն։ Բույսերուն մէջ պարունակուող որոշ նիւթեր կ'ազդեն սպիտակուցներու կենսահամադրէոյթ վրայ, պայմաններ կը ստեղծեն իմունային մարմիններու համադրոյթի համար, կը բարձրացնեն անդամներու պաշտպանական հակազդեցութիւնները, ներխմորներու աշխուժութեանը ևեւ այլն։
 
== Հայաստանի դեղաբոյսերը ==
[[Պատկեր:Մատենադարան դեղաբույսեր1.jpg|350px|մինի|ձախից|Դեղաբւյսերը նկարագրող հայերէն մագաղաթ։ Կը պահուի Մատենադարանին մէջ:]]
Դեղաբոյսերու բուժիչ յատկութիւններու մասին հայ մատենագրութեան մեջ առաջին գրաւոր վկայութիւնը ձգած է [[Եզնիկ ԿողբացինԿողբացի]]ն, իսկ որպէս դեղամիջոցներ օգտագործած են [[Մխիթար ՀերացինՀերացի]]ն ևեւ [[Ամիրդովլաթ Ամասիացին։Ամասիացի]]ն։
 
== Դեղաբոյսերու տեսակները ==
ՀՀ ֆլորայի մէջ տարածուած դեղաբոյսերը կարելի է խմբաւորել մարդու կազմութեան վրայ ունեցած առաւելագոյն ներգործութեամբ. սիրտանոթային համակարգի հիւանդութիւններու դեպքին մէջ գործածուող դեղաբոյսերէն են կուժկոտրուկը, ծխաբոյսը, եղեսպակը, մատնոցուկը, գազը, նեարդային համակարգի հիւանդութիւններու դեպքին մէջ՝ շիկատակը, սևսեւ բանգին, կատվախոտը, դաղձը ևեւ այլն։ Արեան բարձր ճնշումն իջեցնող միջոց են սխտորը, հովվամաղախը, մորենին, ընկուզենին ևեւ այլն։ Միզամուղ յատկութիւն ունին կուժկոտրուկը, կռատուկը, ճարճատուկը, դաշտային ձիաձետը, գիհին, եգիպտացորէնը ևեւ այլն։ Լեղամուղ են մասրենին, կանթեղախոտը, անթառամը, գաղձը ևեւ այլն։ Ստամոքսի հիւանդութիւններու դէպքին մէջ կ'օգտագործուին տուղտը, նշենին, հորթալեզուն, ոսկեհազարուկը, հոնը, մատուտակը, եզան լեզուն, խատուտիկը, շնչառական ուղիներու հիvանդութիւններու դէպքին մէջ՝ տուղտը, խուլեղինջը, դաղձը, ուրցը, տատրակը ևեւ այլն։ Քրտնաբեր յատկութիւններ ունին ազնուամորին, թանթրվենին, լորենին ևեւ այլն։ Ցավամոքիչ են ընձախոտը, շիկատակը, սևսեւ բանգին, կակաչը, արջընկոյզը ևեւ այլն։
 
== Դեղաբոյսերու կիրառութիւնը ==
 
Հաւաքած դեղաբոյսեր դեղաբոյսերը սովորաբար կը ջորացնեն յատուկ չորանոցներուն կամ ստուերներուն մէջ։ Չորացած դեղաբոյսերը կ'օգտագործուին թուրմեր, եփուկներ պատրաստելու համար, քիմիադեղագործական արդիւնաբերութեան մեջ:
Դեղաբոյսերէց ստացուած ևեւ քիմիաբուժական պատրաստուկներուն ներկայացուող պահանջները նոյնն են։ Կարելի չէ միասին հակադրել դեղաբոյսերը ևեւ բաղադրական դեղամիջոցները կամ բնական հումքէն ստացուած միացութիւնները։ Հմուտ օգտագործման դեպքին մէջ բոլոր դեղամիջոցները կ'ամբողջացնեն զիրար<ref name=vulgaris>Thymus Vulgaris. PDR for Herbal Medicine. Mon%-tvale, NJ: Medical Economics Company. p. 1184.</ref><ref>Pierce, Andrea. 1999. American Pharmaceutical Association Practical Guide to Natural Medicines. New York: [[Paul Fargis|Stonesong Press]]. P. 338-340.</ref><ref name=Maud>{{cite book|author=Grieve, Maud|chapter=Thyme|title=A Modern Herbal|year=1931|url=http://botanical.com/botanical/mgmh/t/thygar16.html}} -- Hypertext version of the 1931 edition</ref><ref>{{Cite journal | last1 = Ramsewak | first1 = Russel S. | last2 = Nair | first2 = Muraleedharan G. | last3 = Stommel | first3 = Manfred| last4 = Selanders | first4 = Louise| title = In vitro antagonistic activity of monoterpenes and their mixtures against 'toe nail fungus' pathogens | doi = 10.1002/ptr.1164 | journal = Phytotherapy Research | volume = 17 | issue = 4 | pages = 376–379 | date = April 2003 | pmid = 12722144}}</ref>:
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}