«Գաբրիէլ Երանեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ +{{անաղբյուր}}
Կենսագրական բաժնին առաջին կէսը լեզուական եւ բովանդակային խմբագրութեան ենթարկուած է։
Տող 2.
{{ԱՀ}}
{{Արևելահայերեն|Գաբրիել Երանյան}}
'''Գաբրիէլ Երանեան''' ([[1827]]-[[1862]] թթ.), հայ երաժշտագէտ, երգահան։
 
ԵրանեանԾնած է 1827-ին, Կ. Պոլիս։ Օհան անունԵրանուն անունով գաւառացի որմնադիրի մը որդին։որդին Գաբրէլ Երանեան ծնած է [[1827]]–ին։էր։ Աշակերտած է Մայր-վարժարանի մէջ Տիրացուտիրացու [[Արիստակէս Յովհաննիսեան|ԱրիստակէսիԱրիստակէս Յովհաննէսեանի]]ն,ն։ որուն ուսմանՈւսման անընդունակ ըլլալուն, ծնողքը ստիպուած են 13-14 տարեկանին գործի դնել ստիպուեցան զինք։ Բայց ինք երաժշտականԵրաժշտական ուսման փափաքող ըլլալով, Գաբրիէլ շուտով նորէն դպրոց վերադարձաւվերադարղած է եւ նոյն Արիստակէսի խնամքին տակ լաւ կերպարովսորված սովրեցաւէ հայ ձայնագրութիւնը, զորիսկ յետոյհետագային՝ անբաւականզայն անբաւարար համարելով եւրոպականն ալ սովեցաւ ինքնազարգացմամբ։ Ուստի նոր դրութեան մը կամ դպրոցի մը հեղինակ հանդիսացաւ, որինքնազարգացումով [[եւրոպա]]կանեւրոպական ձայնագրութիւնըձայնագրութիւն կ՛ընդունէրսորված իբրէ։ կատաեալ։ ԴասախօսածԴասաւանդած է [[Օրթագիւղ|Օրթագիւղի]], ԳուղկունճուգԳուզկունճուգ Կէտիկ-ՓաշաՓաշայի եւ [[Խասգիւղ]]ի վարժականներունվարժարաններուն մէջ։ ՄանաւանդԽասգիւղի Խասգիւղմէջ, իրոր գլխաւոր գործունէութեան ասպարէզը եղած է, ուր իրենանոր նեցուկ եղածկանգնած են [[Աղաթօն]], Թորոս Նազարեան, Փափազեան եւ ուրիշներ։
 
[[1854]] թուականին-ին, ուսուցիչ կարգուած է Ազգ․ ՀիւանդանոցինՀիւանդանոցի սրբանոցինորբանոցին մէջ բացուած երկրագործական դասարանին ուսուցիչ կարգուած է։դասարանին։
 
Իր վարպետինուսուցիչին հետ, [[1857]]-[[1858]] թուականներուն, «Քնար Արեւելեան»ը հրատարակած է։ Արիս Յովհաննէսեան միայն եկեղեցական մասը մշակած էր, թէեւ ի՞նչ-ի՞նչ կատարելագործութիւններ ալ ըրած էր, բայց իր աշակերտը աւելի եւրոպականին յարում ցոյց կու տար։ [[1857]]–ինԵրանեան «Քնար Արեւելեանարեւելեան»ի ամսաթերթը հրատարակութեամբ, հրատարակած որ ամիսը անգամ մը կ՛երեւարէ, նպատակ ունէին ունենալով արեւելեան եւ մասնաւորապէս ազգային երգերը եւրոպական ձայնագրութեան առնելով առնելով՝ արեւմտեաններուն հաղորդել։ Այս թերթերը տարիի մը չափ շարունակուելէ ետք կը դադրի։
 
ԲայցՀայ հայձայնանիշերու ձայնանիշներու կիրարութեանկիրառութեան այս փորձը, ինչպէս նաեւ եւրոպականին մերձեցման ջանքերը՝ջանքերը, որոնք Երանեանի գլխաւոր սկզբունքներն էին, պատճառ կ՝ըլլան «ՔնարիՔնար»ի վերերեւման։ ԻնքԵրանեան եւու իր աշակերտըաշակերտ [[Նիկողոս Թաշճեան]]|Նիկողոս [[1861Թաշճեանը]] [[Սեպտեմբեր 1]]–ին1861-ին կը ձեռնարկեն «Քնար Հայկականհայկական» անունկիսամսեայի ամսաթերթըհրատարակութեան։ հրատարակելու։Տիրացու Այս ձեռնարկինԱրիստակէս նիւթապէս օգնած է տիրացուայս Արիստակէսը։ձեռնարկին։ Հանդէսը երկու թերթէ կը բաղկանար եւ կիսամսեայ էր, կը բովանդակէր ազգային երգեր, պարերգներ՝պարերգեր՝ եւրոպական նօթայովնոթայով, որուն հմուտ էին երկու հեղինակներն ալ։ Խմբագիրները նոյնիսկ առաջին թիւով կը ծանուցանեն հասարակութեան, թէ՛թէ զանազան տեղեր ձրի դասախօսութիւններ հաստատած են, ինչպէս՝ [[Սկիւտար]]ի ճեմարանին, Իճատիյէի, ՄիջագիւղիՕրթագիւղի, ՊէշիքթաշիՊէշիկթաշի, [[Բերա]]յի, Խասգիւղի, Քարակէօմրուկի, [[Սամաթիա|Սամաթիոյ]], [[ԵէնիԵնի Գաբու]]իԳաբուի վարժարաններուն մէջմէջ։ կիրակի օրերը դասախօս ունենոլով, երկուԵրկու խմբագիրներէն զատ, ՍիմէօնՍիմէոն Մինէճեան, Ռէթէոս Փափազեան, Եղիա Տնտեսեան, [[Ստեփան Գալֆայեան]], եւ Համբարձում Չէրչեան։Չէրչեան Ասոնք կիրակիԿիրակի օրերը պիտի դասախօսէին «Քնար հայկական»-ի բաժանորդներուն, կը դասախօսէին թէ՛ եւրոպական եւ թէ՛ հայ երաժշտութեան համառօտ սկզբունքները, զորս արդէն երկու քնարիխմբագիրները մէջեւ մաս–մասՀամբարձում բացատրել սկասածԶէրչեանը սկսած էին երկու խմբագիրները եւ Համբարձումբացատրել «Քնար»-ի Զէրչեանը։մէջ։
 
Երանեանի քով աւելի դէպի եւրոպականը միտում մը կը տեսնուի, որուն ապացոյցն է՝է [[Տիգրան Չուխաճեան]]ի,ի՝ [[1862]] [[Յունուար 1]]–էն, «Քնար»-ի խմբագրութեան մասնակցիլը։ Բայց «քնար»թերթը հազիւ թէ բոլորած էր իր Ա․առաջին վեցամսեան, երբ կը դադրէր կը դադարի [[1862]] [[Փետրուար 15]]–ին, 12–րդ թիւը հրատարակուելէ ետքը։ետք։
 
Երաժշտութեան փափաքը երթալովհետզհետէ կը տարածուէր ժողովուրդին մէջ։մէջ, Մանաւանդմանաւանդ՝ Սահմանադրութեան հաստատումըհաստատումէն անմիջական կերպով զարգացուցած էր՝ երգը։ետք։ Ամէն կողմէ երգեր կը պատրաստուէին եւ Պէյքօղի տարեդարձի հանդէսներուն փայլը կ՛աւելցնէին։ Եւրոպական գաղափարներ հետզհետէ մուտք կը գործէին ազգաինին մէջ ու [[Եվրոպա|Եւրոպա]] գացող եւ վերադարձող սերունդը կը զգար երաժշտութեան կարեւորութիւնը։ Դաշնակը մուտք գործած էր հայ սալօններու մէջ եւ ահա [[1862]]-ի [[Մարտ]]ին Երանեանի թերթին օգնելու համար երաժշտական ընկերութիւն մը կը կազմուի, նպատակ ունենալով երաժշտութեան ճաշակը մեր մէջ տարածել, նուագածուներ յառաջ բերել, ինչպէս նաեւ «Քնար Հանդէս»ը կանոնաւոր կերպով եւ ժամանակին հրատարակել։ Այդ ընկերութեան հիմնադիրները ժամանակին ամէնէն երեւելի անձնաւորութիւններն էին՝ Աղաթօն, [[Երուանդ Օտեան|Օտեան]], Միւհենտիսեան, Քէօչէեան, Նեւրուղեան, [[Նահապետ Ռուսինեան|Ռուսինեան]] եւ ուրիշ անձնաւորութիւններ։ Ասոնք ուսումանկան յանձնաժողով մը ունէին իբր իրենց օժանդակ, որուն մաս կը կազմէին՝ [[Թորոս Նազարեան]], Մ․ Մարուեան, [[Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան|Մ․ Պէշիկթաշլեան]], [[Յակոբ Ոսկան]], Սրապիոն Հէքիմեան, Ս․ Փափազեան, Նոյպէս զանազան թաղերու մէջ մասնաժողովներ ունէր, որոնք ձրի դասախօսութիւններ կ՛ընէին։ Այս ընկերութիւնը թերթին երկրորդ շրջանի առաջին թիւը կը հրատարակէ [[1862]] [[Ապրիլ 30]]–ին։
 
Տարաժամ մահը՝ Գաբրիել Երանեանի, ընտիր դասատու երաժշտութեան, Հոկտեմբերի 13–րդ օրը վերածեց՝ սգոյ օրի մեր երաժշտաց դասուն համար։