«Երեւան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 4.
Երեւանը հիմնադրուած է Վանի թագաւորութեան արքայ՝ Արգիշտի Ա.-ը Ք.Ա. 8-րդ դարուն։ Քաղաքի տեղանուան ծագման հետ կապուած կան շատ վարկածներ, մասնաւորապէս, ըստ ժողովրդական աւանդութեան, Երեւանը կը կապուի Նոյեան անուան հետ, իբրեւ Նոյը այդպէս կոչած է առաջին ջրհեղեղէն յետոյ երեւացող ցամաքը։ Միջնադարուն քաղաքը մտած էր Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի մէջ՝ Կոտայք գաւառի սահմաններուն մէջ։ 2018 թուականին, երբ կը լրանայ Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան 100-ամեակը, Երեւանը կը դառնայ 2800 տարեկան։
=== Պատմութիւն ===
[[Պատկեր:Urartian Fresco02.jpg|մինի|[[Էրեբունի ամրոց]]ի որմնանկարներ]]
[[Պատկեր:Erevan - La forteresse d'Erébouni 04.JPG|մինի|[[Խալդի]] աստուածի պատկեր, Էրեբունի ամրոց, վերակառուցում]]
[[Պատկեր:Urartian Tablet03.jpg|մինի|Էրեբունի ամրոցի հիմնադրման մասին արձանագրութեան սեպագիրի պատճէն]]
[[Պատկեր:Teishebaini Reconstruction 01.jpg|մինի|[[Թեյշեբաինի|Թեյշեբաինիի բերդ]]ը. վերականգնված տեսք]]
Երեւանը աշխարհի ամենահին քաղաքներէն է: Հնագիտական պեղումներով պարզուած է, որ մարդը այստեղ բնակած է տասնեակ հազարաւոր տարիներ առաջ: Քաղաքի տարածքին մէջ տարբեր ժամանակաշրջաններուն յառաջացած եւ զանազան պատճառներով կործանած են բազմաթիւ բնակավայրեր: Ժամանակագրական առումով` քաղաքի տարածքին ամենահին բնակավայրը Երեւանեան կամ [[Հրազդանեան քարայր]]ն է ([[Երեւանեան լիճ]]ին մօտ` [[Հրազդան գետ (արեւմտահայերէն)|Հրազդան գետ ]]ի ձախ ափին), որուն հնագոյն, ստորին շերտը (4-5 մշակութային շերտ) կը թուագրուի մուսդերեան շրջանով (10-3,5 հազարամեակ առաջ): Որպէս հին բնակավայր յայտնի է նաեւ [[Շէնգաւիթ]]ը. այստեղ մարդիկ բնակութիւն հաստատած են 5-6 հազար տարի առաջ:
Հայ [[Մատենագիր (արեւմտահայերէն)|մատենագիր]]ները Երեւանի անուան ծագումը երկար ժամանակ կապած են [[Նոյեան տապան]]ի աստուածաշնչական [[Աւանդութիւն|աւանդութեան]] հետ. իբր, երբ Նոյի տապանը կանգ առաւ [[Արարատ (արեւմտահայերէն)|Արարատ]]ի գագաթին, Նոյը, [[Ջրհեղեղ (արեւմտահայերէն)|ջրհեղեղ]]էն յետոյ տեսնելով առաջին ցամաքը, որ ապագայ Երեւանի կառուցման վայրն էր, գոչած է` երեւա՜ց (այստեղէն ալ` «Երեւան» անուանումը):
Առաւել տարածուած է այն տեսակէտը, որ «Երեւան» անունը կապուած է [[Էրեբունի (արեւմտահայերէն)|Էրեբունի]] բերդաքաղաքի անուան հետ: Սակայն կան նաեւ այլ տեսակէտներ. անոնցմէ մէկուն համաձայն` հիմնադրուած նոր բնակավայրի անուանակոչման համար [[Արգիշտի Ա.]]-ը կամ օգտագործած է տարածքին մէջ եղած ու իրեն յայտնի հնագոյն այլ բնակավայրի անուն, կամ կոչած է «երի» կամ «[[Արի (արեւմտահայերէն)|արի]]» ցեղի (երկրի) անունով: [[Հայկական լեռնաշխարհ (արեւմտահայերէն)|Հայկական լեռնաշխարհ]]էն ու շրջակայ տարածքներէն հեռացած [[Հնդեւրոպացիներ|հնդեւրոպացիներ]]ու նախնիները` [[Արիական ցեղ (արեւմտահայերէն)|արիական ցեղ]]երը, կը յիշեն իրենց` արի ցեղին պատկանելու փաստը եւ գրաւոր աղբիւրներու մէջ կը նշեն այդ մասին (հնդկական [[վետա]]ներ, իրանական «[[Աւեստա]]», պարսիկներու շահ [[Դարեհ Ա.]] Աքեմենեանի [[Պեհիսթուն]]ի արձանագրութիւն): Երեւանը կոչուած է նաեւ Այրիւան, Էրիւան, Րեւան եւ այլ անուններով:
Երեւանը կը յիշատակուի 3-րդ դարու սոտտիական-մանիքէական գրաւոր արձանագրութեան մէջ, ուր կը նշուի, որ քրիստոնէական համայնքի կողքին [[Մանի]]ի (պարսիկ նկարիչ, մանիքէութեան հիմնադիրը) աշակերտներէն մէկը Երեւանի մէջ հիմնած է մանիքէական համայնք:
Վանի թագաւորութեան անկումէն յետոյ Երեւանի շուրջ 1000-ամեայ պատմութեան մասին հայ մատենագրական աղբիւրները կը լռեն: Երեւանը կրկին կը յիշատակուի 7-րդ դարուն` «[[Գիրք թղթոց (արեւմտահայերէն)|Գիրք թղթոց]]»ի մէջ: Պատմիչ [[Սեբէոս]]ը կը վկայէ, որ [[արաբական արշաւանքներ]]ուն ժամանակ Երեւանը վաճառաշահ ու այգեշատ քաղաք էր:
[[Կատեգորիա:Հայաստանի քաղաքներ (արւմտ․)]]
| |||