«Զմիւռնիոյ Աղէտը (1922)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 3.
[[Պատկեր:Karatas IzmirTurkey 1900s.jpg|280px|մինի|Զմիւռնիան՝ [[20-րդ դար]]ու սկիզբը]]
 
'''Զմիւռնիոյ աղետաղէտ''', [[Զմիւռնիա|Զմիւռնիոյ]] ([[Իզմիր (արեւմտահայերէն)|Իզմիր]]) [[Յոյներ|յոյն]] եւ [[Հայեր|հայ]] խաղաղ բնակչութեան կոտորածը՝ թուրքական զօրքերու կողմէ [[1919]]-22 թուականներու յոյն-թուրքական պատերազմի ժամանակ։ [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիոյ]] քեմալական կառավարութեան զօրքերը, ստանալով մեծ տէրութիւններուեւ յատկապէս [[խորհրդային Ռուսաստան]]ի նիւթական, ռազմական, քաղաքական եւ բարոյական օգնութիւնն ու աջակցութիւնը՝ պատերազմի ընթացքին, պարտութեան մատնեցին [[[[Փոքր Ասիա (արեւմտահայերէն)|Փոքր Ասիոյ]]]] խորքերը թափանցած եւ [[Հին Յունաստան|հին յունական]] տարածքներն ազատագրած յունական զօրքերուն, իսկ [[1920]] թուականի [[Սեպտեմբեր 9]]-ին ներխուժեցին Զմիւռնիա ու թուրքական խաժամուժ զանգուածին հետ սկսան յոյն եւ հայ խաղաղ բնակչութեան կոտորածն ու ունեցուածքի թալանը։
 
Այդ ժամանակ Զմիւռնիոյ մէջ գտնուող զօրավար Թորգոմը, ընդհանուր խառնաշփոթի մէջ, ի վիճակի չըլլար կազմակերպել բնիկ հայերու եւ Զմիւռնիոյ մէջ հաստատուած մեծ թիւով հայ գաղթականներու ինքնապաշտպանութիւնը։ Կոտորածէն խուսափելու համար հազարաւոր հայեր ապաստանեցան [[Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի (Իզմիր)|Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցւոյ]] տարածքին։ [[Սեպտեմբեր 13]]-ին քաղաքէն ներս ծայր առաւ վիթխարի հրդեհ, որ քեմալականներու ձեռքի գործն էր (ըստ թուրք եւ խորհրդային պատմաբաններու պնդման՝ քաղաքը հրդեհած են նահանջող յոյները)։ Հրդեհի հետեւանքով այրուեցան աւելի քան 50 հազար տուն, 24 [[եկեղեցի]], 28 [[դպրոց]], [[պանք]]երպանքեր, հիւպատոսարաններ, հիւանդանոցներ։ [[Քրիստոնեա]]ներու կոտորածը կատարուեցաւ ոչ միայն քաղաքին մէջ, այլեւ ծովափին. եւրոպական մարտանաւերու անձնակազմերու աչքի առջեւ, որոնք ի շահ քաղաքականութեան, ոչինչ կատարեցին զոհերուն փրկելու համար։ Զմիւռնիոյ մէջ որպէս թղթակից գտնուող ամերիկացի գրող՝ [[էռնեստ Հեմինկուէյ]]ը, մռայլ գոյներով կը նկարագրէ թուրքերու գործողութիւնները քրիստոնեաներու նկատմամբ։ Թուրքերը կոտորեցին նաեւ Զմիւռնիոյ շրջակայ տարածքներու յոյներուն եւ հայերուն, ինչպէես նաեւ ջրասոյզ ըրին այն նաւերը, որոնց վրայ ապաստանած էին բազմաթիւ փրկուածներ։
 
Կոտորածներէն փրկուեցան սակաւաթիւ յոյներ եւ հայեր, որոնց յունական կառավարութիւնը նաւերով տեղափոխեց Յունաստան։
Տող 12.
 
== Գրականութիւն ==
* [[ՄարճըրիՄարջըրի ՅոսէփեանՅովէփեան|Housepian М.]], «The Smyrna Affair», N. Y., 1971.
 
{{ՀՀ}}