«Լէօ Թոլսթոյ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ Azniv Stepanian տեղափոխեց էջը «Լեւ Թոլսթոյ»-ից «Լէօ Թոլսթոյ»
No edit summary
Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Լև Տոլստոյ}}
{{Տեղեկաքարտ Անձ (արեւմտահայերէն)
| անուն ազգանուն = ԼեւԼէօ Թոլսթոյ
| բնագիր ԱԱՀ = Лев Никола́евич Толсто́й
| պատկեր = Tolstoy by Repin 1901 cropped.jpg
Տող 21.
| աշխատանք =
| կարողութիւն =
| մասնագիտութիւն = Վիպասան, ճառագիր,եւ փիլիսոփայ
| ամուսին =
| ծնողներ =
Տող 29.
| ստորագրութիւն = Leo Tolstoy signature.svg
}}
'''ԼեւԼէօ Նիքոլայ Թոլսթոյ'''<ref group="Ն">Տոլստոյը, ստեղծված ժողովրդական արտասանական ավանդույթին համապատասխան, ինքնիրեն անվանում էր «Լյով», այդպես էին նրան անվանում նաև կինը, որդին՝ Սերգեյը, և Վ. Չերտկովը։ Դրանով հանդերձ, նրա շատ ընկերներ, օրինակ՝ Ն. Ստրախովը, Պ. Բիրյուկովը, [[Իվան Գորբունով-Պոսադով]]ը, նրան անվանում էին Լև Նիկոլաևիչ, ոչ թե Լյով Նիկոլաևիչ։</ref> ({{lang-ru|Лев Никола́евич Толсто́й}}, {{IPA-ru|lʲɛf nʲɪkɐˈlaɪvʲɪtɕ tɐlˈstoj|pron|Ru-Lev Nikolayevich Tolstoy.ogg}} [[9 Սեպտեմբեր]] [[1828]] - [[7 Նոյեմբեր]] [[1910]]), ռուս եւ համաշխարհային խոշորագոյնմեծագոյն գրողներէն ու մտածողներէն մէկը, 1854-1855 թուականներու [[Սեւասթոփոլ]]ի, Խրիմի թերակղզիի (անգլ.՝ Sevastopol - The Crimean Peninsula) պաշտպանութեան մասնակից։ Լուսաւորական, հրապարակախօս, կրօնական մտածող, որունորու հեղինակաւոր կարծիքը առաջացուցածյառաջացուցած է [[կրօն]]աբարոյական նոր հոսանք՝հոսանք թոլսթոյականութիւն։մը՝ թոլսթոյականութիւնը։ Կայսերական Գիտութիւններու ակադեմիայի թղթակից-անդամ ([[1873]]), «պելեթրիսէիքայի» «belletrist» (այսինքն՝ գեղարուեստական արձակ գրականութիւն - Ֆրանս.՝ ՝ Belles-lettres . անգլ.՝belletrist) պատուաւոր ակադեմիկոս (1900)<ref name="Кольер">{{Գիրք|автор = |часть =Толстой Лев Николаевич |ссылка часть =http://enc-dic.com/colier/Tolsto-lev-nikolaevich-6464.html|заглавие =Энциклопедия Кольера |ссылка = |ответственный = |место =Нью-Йорк |издательство =P. F. Collier & Son Company |год =1921 |том =IX |страницы = |isbn = }}</ref>։
Դեռ կենդանութեան օրերուն, որպէս ռուսՌուսական գրականութեան գագաթռահվիրաներէն ճանչցուածհամարուող գրող{{sfn|БСЭ|1977|}}, ԼեւԼէօ Թոլսթոյի արուեստը նշանաւորուեցաւ ռուսական եւ համաշխարհային ռէալիզմիիրապաշտութեան (այսինքն՝ իրապաշտութիւն, անգլ.՝ realism) զարգացման նոր փուլը՝փուլ մը կը բանայ՝ իւրայատուկ կամուրջ դառնալով 19-րդԺը. դարունդարու դասական վէպի եւ 20-րդԻ. դարունդարու գրականութեան աւանդոյթներուն միջեւ։ ԼեւԼէօ ԹոլսթոյըԹոլսթոյ հսկայականմեծ ազդեցութիւն ունեցաւկ'ունենայ [[եւրոպա]]կան [[Հումանիզմմարդասիրական (արեւմտահայերէն)|հումանիզմ]]իյեղափոխութեան եղափոխութեանվրայ (այսինքն Եւրոպական մարդկայնապաշտութեան բարեշրջութիւնը, աճումը - անգլ.՝European Humanism Evolution), ինչպէս նաեւ՝ համաշխարհային գրականութեան ռէալիստական (այսինքն՝ իրապաշտական) աւանդոյթներուն զարգացման վրայ։ ԼեւԼէօ Թոլսթոյի ստեղծագործութիւնները բազմիցս շարժանկարի վերածուելով ցուցադրուած են եւ բեմականացուած են ԽՍՀՄ-ի եւ արտասահմանի մէջ, իրենիր թատրերգութիւնները (անգլ.՝ plays) բեմադրուած են աշխարհի բեմերուն վրայ{{sfn|БСЭ|1977|}}։
 
Դեռ կենդանութեան օրերուն, որպէս ռուս գրականութեան գագաթ ճանչցուած գրող{{sfn|БСЭ|1977|}}, Լեւ Թոլսթոյի արուեստը նշանաւորուեցաւ ռուսական եւ համաշխարհային ռէալիզմի (այսինքն՝ իրապաշտութիւն, անգլ.՝ realism) զարգացման նոր փուլը՝ իւրայատուկ կամուրջ դառնալով 19-րդ դարուն դասական վէպի եւ 20-րդ դարուն գրականութեան աւանդոյթներուն միջեւ։ Լեւ Թոլսթոյը հսկայական ազդեցութիւն ունեցաւ [[եւրոպա]]կան [[Հումանիզմ (արեւմտահայերէն)|հումանիզմ]]ի եղափոխութեան (այսինքն Եւրոպական մարդկայնապաշտութեան բարեշրջութիւնը, աճումը - անգլ.՝European Humanism Evolution), ինչպէս նաեւ՝ համաշխարհային գրականութեան ռէալիստական (այսինքն՝ իրապաշտական) աւանդոյթներուն զարգացման վրայ։ Լեւ Թոլսթոյի ստեղծագործութիւնները բազմիցս շարժանկարի վերածուելով ցուցադրուած են եւ բեմականացուած են ԽՍՀՄ-ի եւ արտասահմանի մէջ, իրեն թատրերգութիւնները (անգլ.՝ plays) բեմադրուած են աշխարհի բեմերուն վրայ{{sfn|БСЭ|1977|}}։
 
Առաւել յայտնի են Թոլսթոյի այնպիսի ստեղծագործութիւններ, ինչպիսիք են՝ «Պատերազմ Եւ Խաղաղութիւն» «War and Peace», «Աննա Քարենինա» «Anna Karenina», «Յարութիւն» վէպերը, «Մանկութիւն» «Childhood», «Պատանեկութիւն» «Boyhood», «Երիտասարդութիւն» «Youth»<ref group="Ն">Ինքը՝ Տոլստոյը, իր վէպի գաղափարը կտ տեսներ աւելի լայն, քան պարզապէս ինքնակենսագրական ստեղծագործութիւն</ref> ինքնակենսագրական եռագրութիւնը<ref name="ЭСБЕ">{{книга |автор=Венгеров С. А.|часть=Толстой Лев Николаевич |ссылка часть=http://www.bibliotekar.ru/bet/237.htm |заглавие=[[Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]] |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= СПб|издательство= АО «Ф. А. Брокгауз — И. А. Ефрон»|год=1901 |том=33|страницы=448—457 |страниц=478 |серия= |isbn= |тираж=}}</ref>{{sfn|БСЭ|1977|}} (այսինքն՝ եռամաս թատերախաղ - անգլ.՝ Trilogy), «Քազաքներ» «The Cossacks», «Իւան Իլյիչի մահը» «The Death of Ivan Ilyich», «Քրեյցերեան Սոնաթ» «The Kreutzer Sonata», «Հաճի Մուրատ» «Hadji Murad» վիպակները, «Սեւասթոփոլեան Պատմութիւններ» «Sevastopol Sketches» ակնարկներու շարքը, «Կենդանի Դիակ» եւ «Խաւարի Իշխանութիւն» թատերախաղերը (անգլ.՝ drama), «Խոստովանութիւն» «A Confession», եւ «Ո՞րն Է Իմ Հաւատքը» ինքնակենսագրական կրօնափիլիսոփայական ստեղծագործութիւնները եւայլն։
 
== Կենսագրութիւն ==
=== Ծագում ===
ԻնչպէսՍերած կը նշեն յայտնի աղբիւրներ 1351 թուականէն՝ ան ծագում ունէրէ ազնուական ընտանիքէն։ընտանիքէ Հօրմը։ կողմէն անորՀօրենական նախնիներէն էր կոմս Պետրոս ԱնտրէիԱնտրէ Թոլսթոյը, որ յայտնի է արքայազուն Ալեքսէյ Պետրոսի հետաքննութեան մէջ իր ունեցած դերով, որունորու համար ալ ան նշանակուեցաւկը նշանակուի «Գաղտնի գրասենեակ»ի ղեկավարը<ref>[http://www.hrono.ru/biograf/bio_t/tolstoi-pa.php Անատոլի Շիկման «Պատմական գործիչներ․ Կենսագրական տեղեկատու», Մոսկվա, 1997, էջ 896]</ref>։ Պետրոս Անտրէեւիչի թոռան՝ Իլիա Անտրէեւիչի նկարագրութիւնը տրուած է Թոլսթոյի «Պատերազմ եւ Խաղաղութիւն» ստեղծագործութեան մէջ, ուր կը մարմնաւորէ բարեհոգի կոմս Ռոսթովին։Ռոսթովը։ Իլիա Անտրէեւիչի տղան՝ Նիքոլայ Անտրէեւիչ Թոլսթոյը (1794-1837) ԼեւԼէօ Նիքոլաեւիչ ԹոլսթոյինԹոլսթոյի հայրն էր։ ԼեւԼէօ Թոլսթոյի հայրը որոշ կենսագրական եւ բնաւորութեան գիծերով նմանութիւններ ունէր Նիքոլայի հօրը՝ Նիքոլայ ՌոստովինՌոստովի «Մանկութիւն» (Childhood) եւ «Պատանեկութիւն» (Boyhood) ստեղծագործութիւններուն մէջ, եւինչպէս փոքր մաս մըն ալնաեւ «Պատերազմ եւ Խաղաղութիւն» (War and Peace) ստեղծագործութեան մէջ։ Բայց իրական կեանքին մէջ ան տարբեր էր Նիքոլայ Ռոսթովէն ոչ միայն լաւ կրթութեամբ, այլայլեւ եւ համոզմունքներովհամոզումներով, որոնք չէին թոյլատրեր ծառայել Նիքոլայ Առաջինին։ Ան մասնակցած էկը մասնակցի[[Ռուսաստան (արեւմտահայերէն)|Ռուսաստան]]ի կողմէնկողմէ [[Նափոլէոն Պոնափարթ|Նափոլէոն]]ի դէմ կազմակերպուած Ռուսաստանի արտասահմանեան բանակի արշաւանքին, միեւնոյն ժամանակ մասնակցեր է նաեւկը մասնակցի[[Լէյփզիկ]]ի «Ժողովուրդներու Պայքարին», կալանուելով ֆրանսացիներուն կողմէնֆրանսացիներէն, սակայն կրցած էկրնայ փախուստի դիմել եւ հաշտութիւն կնքուելէն ետք պաշտօնաթող եղած է Փաւլոկրատեան գուսարական գունդին (հեծելազօրքին) գնդապետի աստիճանով։ Անմիջապէս պաշտօնէն հեռանալէն ետք ստիպուածկը եղաւստիպուի անցնիլ ծառայողական աշխատանքի, որպէսզի հօր՝ Քազանի (Kazan -Volga region) նահանգապետին պարտքերուն պատճառով երկար ժամանակով չբանտարկուի, որ մահացած էր պաշտօնի չարաշահման համար կիրառուած հետաքննութեան ընթացքին։ Հօր բացասական կերպարը օգնեց, որ Նիքոլայ Իլյիչին ընտրէ իր կեանքի իտէալը․ անկախ անձնական կեանք՝ ընտանեկան երջանկութեամբ<ref name="Никитина">[http://www.booksss.ru/n/book/192196-278006.html#.UV_ZtZZP-3U Նինա Նիկիտինա «Լև Տոլստոյի առօրյան Յասնայա Պոլյանայում», Մոսկվա, 2007, էջ 113]</ref>։ Որպէսզի կարգի բերէ իր գործերը Նիքոլայ Իլյիչը (ինչպես Նիքոլայ Ռոստովը) ամուսնացաւ ո՛չ այնքան երիտասարդ իշխանուհի՝ Մարիա Նիքոլայեւնայի հետ, 1822 թուականին, եւ ան Վոլքոնսքիներու տոհմէն էր․ ամուսնութիւնը յաջողեցաւ։ Անոնք ունեցան հինգ երեխայ՝ Նիքոլայ (1823-1860), Սերգէյ (1826-1904), Տմիթրի (1827-1856), ԼեւԼէօ եւ Մարիա (1830-1912)։
 
ԼեւԼէօ Թոլսթոյի մօր մեծ հայրը եկատերինեան սպայ էր՝ Նիքոլայ Սերգէեւիչ Վոլքոնսքին, քանի մը նմանութիւններ ունէր դաժան ծերուկ Պոլքոնսքի իշխանին հետ «Պատերազմ եւ Խաղաղութիւն» (War and Peace) ստեղծագործութեան մէջ։ ԼեւԼէօ Թոլսթոյի մայրը որոշ դրուագներուն նման է Իշխանուհի Մարիային՝ կրկին «Պատերազմ եւ Խաղաղութիւն»-էն, որ հիանալի պատմասաց էր։
 
Բացի Վոլքոնսքիներէն, ԼեւԼէօ Թոլսթոյը բարեկամական կապեր ունէր նաեւ այլ ազնուական ընտանիքներու հետ, ինչպէս Կորչաքովները, Թրուպեցքիները եւ այլք։
 
=== Մանկութիւն ===
[[Պատկեր:VolkonskayaMN.jpg|200px|thumb|left|Մ․ Վոլքոնսքաիայի ուրուապատկերը՝ գրողի մօր միակ նկարը, 1810-ական թուականներ]]
[[Պատկեր:Nicolay Ilyich Tolstoy.jpg|200px|right|thumb|Նիքոլայ Իլէիչ Թոլսթոյ՝ գրողի հայրը, 1820-ական թուականներ]]
ԼեւԼէօ Թոլսթոյ ծնած է 1828 թուականի [[Օգոստոս 28]]-ին, Թուլսքի նահանգի Քրափիվէնյըն գաւառը, մայրական ժառանգական կալուածքին մէջ՝ Եասնաիա Փոլիանա։ Ընտանիքի չորրորդ զաւակն էր։ 1830 թուականին, երբ տակաւին երկու տարեկան ալ չէր դարձած, մայրը մահացաւ՝ դստեր ծնունդէն կէս տարի ետք, այսպէս կոչուած՝ «հետծննդեան տենդէն»<ref group="Ն">«Պատերազմ և խաղաղություն» վեպում համապատասխան հանգամանքներում մահանում է Լիզա Բոլկոնսկայան՝ Անդրեյ Բոլկոնսկու կինը, իսկ «Աննա Կարենինա» վեպում գլխավոր հերոսուհին երազում ձայն է լսում, որը կանխագուշակում էր մահ ծննդաբերության ժամանակ։</ref>։
 
Որբացած երեխաներու դաստիարակութիւնը իր վրայ վերցուց հեռաւոր բարեկամուհին՝ Թ. Երկոլսքաիան։ 1837 թուականին ընտանիքը տեղափոխոււեցաւ [[Մոսկուա]]՝ հաստատուելով Փլիւշչիխա, քանի որ աւագ որդին կը պատրաստուէր համալսարան ընդունուիլ։ Շուտով յանկարծամահ եղաւ հայրը՝ Նիքոլայ Իլէիչը՝ անկատար թողնելով գործերը (նեռարեալ՝ ընտանեկան ունեցուածքի հետ կապուած որոշ դատական խնդիրներ), եւ երեք կրտսեր երեխաները կրկին հաստատուեցան Եասնաիա Փոլիանա՝ Երկոլսքաիայի եւ հօրաքրոջ՝ երեխաներու խնամակալ նշանակուած կոմսուհի Ա․ Օսթըն Սաքընի հսկողութեամբ։ Այստեղ ԼեւԼէօ Նիքոլայեւիչը մնաց մինչեւ 1840 թուական, երբ մահացաւ կոմսուհի Օսթըն Սաքընը, եւ երեխաները տեղափոխուեցան Քազան՝ իրենց նոր խնամակալի՝ հօր զարմուհիի՝ Պ. Ի. Եուշքովայի մօտ։
 
Քազանի մէջ Եուշքովներու տունը կը համարուէր ամենաուրախ տուներէն մէկը. ընտանիքին բոլոր անդամները բարձր կը գնահատէին արտաքին փայլը։ «Իմ բարի հօրաքոյրը, - կը պատմէր Թոլսթոյ, - պայծառ եւ պարկեշտ էակ, միշտ կ՝ըսէր, որ ոչ մէկ բան չի փափաքիր ինծի համար առաւելապէս, որքան այնքան, որ ես ամուսնանամ կնոջ մը հետ»<ref name="ЭСБЕ" />։
 
ԼեւԼէօ Նիքոլայեւիչը կը փափաքէր փայլիլ հասարակութեան մէջ, բայց զինք կը խանգարէին բնածին ամչկոտութիւնն ու անհրապոյր արտաքինը։ Մեր կենցաղի կարեւորագոյն գաղափարներուն՝ կեանքի, մահուան, Աստուծոյ, սիրոյ, յաւերժութեան մասին, ինչպէս ինքը՝ Թոլսթոյ կը բնորոշէր, որ «տարաբնոյթ խոհերը իրենց կնիքն կը դրոշմէին կեանքի այդ շրջանին իր բնաւորութեան վրայ»։ «Յարութիւն» վէպին, «Մանկութիւն» եւ «Պատանեկութիւն» վիպակներուն մէջ նկարագրուած՝ Իրթենեւի եւ Նեխլիւտովի՝ ինքնակատարելագործման տենչերը վերցուած են գրողին՝ այդ ժամանակուան սեփական ճգնաւորական փորձառութիւններէն։ Այդ բոլորը, կը գրէ քննադատ Սեմիոն Վենկերովը, պատճառ դարձաւ, որ Թոլսթոյի մօտ ձեւաւորուի, «Պատանեկութիւն» վիպակով իր իսկ արտասանած խօսքերով գրուած, «զգացմունքներու թարմութիւնը եւ միտքի պայծառութիւնը ոչնչացնողը՝ մնայուն եւ անփոփոխ բարոյական վերլուծութեան սովորութիւնն է»<ref name="ЭСБЕ" />։
 
=== Կրթութիւն ===
Տող 58 ⟶ 55՝
Սկիզբը իր կրթութեամբ կը զբաղուէր ֆրանսացի տնային դաստիարակ Սեն Թոման («Պատանեկութիւն» վիպակի հերոս St.-Jérôme-ի նախատիպը), ով փոխարինեց բարեհոգի գերմանացի Ռեսրլմանին. վերջինիս Թոլսթոյը պատկերած է «Մանկութիւն» վիպակի հերոս Քարլ Իվանովիչի դերով։
 
1843 թուականին Պ. Ի. Եուշկովան, իր վրայ վերցնելով իր անչափահաս եղբօրորդիներու խնամակալութեան դերը (չափահաս էր միայն աւագը՝ Նիքոլայը)՝ անոնց բերաւ [[Քազան]] (Ռուսիա)։ Իր եղբայրներուն՝ Նիքոլայի, Տմիթրիի եւ Սերկէյի օրինակով, ԼեւըԼէօը որոշեց ընդունուիլ Քազանի Արքայական համալսարան, ուր մաթեմատիկական բաժանմունքէն մէջ կ՝ աշխատէր Լոպաչեւսկին, իսկ Արեւելագիտականին մէջ՝ Քովալեւսքին։ՔովաԼէօսքին։ 1844 թուականի [[3 Հոկտեմբեր|Հոկտեմբեր 3]]-ին ԼեւԼէօ Թոլսթոյ ընդգրկուեցաւ արեւելեան լեզուներու (արաբա-թուրքական) բաժին՝ որպէս վճարեալ ուսանող{{Sfn|Эйхенбаум Б. М.|1969|loc=|էջ=92}}։ Ընդունելութեան քննութիւններուն, մասնաւորապէս «թուրք-թաթարենէն»էն, ան գերազանց արդիւնք ցոյց տուաւ։ Սակայն տարուան ընթացքին տուեալ նիւթերէն թերանալով՝ չյանձնեց փոխադրական քննութիւնը եւ ստիպուած էր կրկին յանձնել առաջին տարուան ծրագիրը։
 
Ամբողջ տարուան կրկնութենէն խուսափելով՝ տեղափոխուեցաւ իրաւագիտական բաժանմունք, ուր որոշ նիւթերու գնահատականներու հետ կապուած խնդիրները շարունակուեցան։ [[1846]] թուականի մայիսեան փոխադրական քննութիւնները բաւարար յանձնելով (ստացած է մէկ հատ հինգ, երեք հատ չորս եւ չորս հատ երեք. միջին գնահատականը ստացուած է երեք)՝ ԼեւԼէօ Նիքոլաեւիչը տեղափոխուեցաւ երկրորդ կարգ{{sfn|Бирюков П. Н.|2000|loc=Глава 6. Юность|էջ=}}։ Իրաւագիտական բաժանմունքին մէջ ԼեւԼէօ Թոլսթոյ ուսանեցաւ ընդամէնը երկու տարի։ «Բարդ էր իրեն համար ամէն պարտադրուած բան։ Այն ամէնը, ինչ ան կեանքին մէջ սորված է, սորված է անկախ, արագ, անմիջապէս, յամառ աշխատանքով», - գրած է Ս. Ա. Թոլսթայեան իր «Լ. Ն. Թոլսթոյի կենսագրութեան վերաբերեալ նիւթեր» {{sfn|ЛМ|1978|loc=Том 1. Материалы к биографии Л. Н. Толстого и сведения о семействе Толстых и преимущественно гр. Льва Николаевича Толстого|էջ=34}}։ 1904 թուականին Թոլսթոյը կը յիշէր. «․․․առաջին տարին ես ոչինչ չկատարեցի։ Երկրորդ տարին սկսայ վարժուիլ․․․ այնտեղ էր Փրոֆէսօր Մայըրը, որ ինձ յանձնարարութիւն տուաւ. Եկատերինայի «Խրատի» եւ Մոնթեսքիոյի «Օրէնքի ոգու» համեմատութիւնը․․․ այդ աշխատանքն զիս գրաւեց, եւ ես մեկնեցայ գիւղ, սկսայ կարդալ Մոնթեսքիօ, այդ ընթերցանութիւնը անծայրածիր հորիզոններ բացաւ իմ առջեւս, ես սկսայ կարդալ Ռուսօ եւ ձգեցի համալսարանը՝ նոյն այն պատճառով, որ փափաքեցայ վարժուիլ»{{sfn|Эйхенбаум Б. М.|1969|loc=|էջ=97}}։
 
=== Գրական Գործունէութեան Սկիզբ ===
Տող 69 ⟶ 66՝
Դարմանման աւարտին՝ [[1847]] թուականի գարնան, Թոլսթոյ ձգեց համալսարանական ուսումը եւ մեկնեցաւ «Եասնաիա Փոլիանա» ստանալու համար կալուածի բաժանումի ցուցակէն իրեն հասած բաժինը<ref>{{Ռուսերեն գիրք|автор = |часть = |заглавие =Краткий биографический очерк, написанный со слов графа Л. Н. Толстого его женой гр. С. А. Толстой 25 октября 1878 года |ссылка =http://feb-web.ru/feb/litnas/texts/l691/ln1-5104.htm |ответственный = |место = |издательство = |год =1910 |том = |страницы = 510|isbn = }}</ref>։ Այստեղ իր գործունէութիւնը նկարագրուած է մասնաւորապէս «Կալուածատիրոջ Առաւօտը» ստեղծագործութեան մէջ. Թոլսթոյ կը ձգտէր կրկին կառուցել իր յարաբերութիւնները գիւղացիներուն հետ։ Ժողովուրդին առջեւ երիտասարդ կալուածատիրոջ մեղքի զգացումը կերպով մը մեղմացնելու իր փորձերը կը վերաբերէին նոյն թուականին լոյս տեսած՝ Դ. Վ. Գրիգորովիչի «Անտոն-Կորեմիքան» եւ [[Իւան Թուրգենեւ|Ի. Ս. Թուրգենեւ]]ի «Որսորդի Յիշատակարան»ի սկիզբը։
 
Իր օրագիրին մէջ Թոլսթոյ իրեն համար ձեւակերպած էր մեծ քանակութեամբ կեանքի կանոններ եւ նպատակներ, սակայն կը յաջողէր անոնց միայն չնչին մասին հետեւիլ։ Յաջողածներու ցանկին մաս ը կազմէին [[անգլերէն]]ի, [[Երաժշտութիւն|երաժշտութեան]] եւ իրաւագիտութեան լուրջ դասընթաքները կամ վարժութիւնները: Բացի այդ, ո՛չ օրագիրին, ո՛չ ալ նամակներուն մէջ արտացոլած է Թոլսթոյի մանկավարժական եւ բարեգործական գործունէութեան սկիզբը, հակառակ, որ [[1849]] թուականին ան առաջին անգամ գիւղացի երեխաներու համար դպրոց բացաւ, ուր հիմնական մանկավարժը ճորտ գիւղացի Ֆոքա Տեմիտովիչն էր, սակայն յաճախ ԼեւԼէօ Նիկոլայեւիչը ինքը կը վարէր դասընթացքները<ref name="Никитина"/>։
 
1848 թուականի Հոկտեմբերի կէսին Թոլսթոյ մեկնեցաւ Մոսկուա՝ հաստատուելով Արպատի շրջանին մէջ, ուր կ՝ապրէին իր բարեկամներէն եւ ընկերներէն շատերը։ Ան հաստատուեցաւ բնակելով Իվանովայի տունը, որ կը գտնուէր Նիքոլոփեսքովեան նրբանցքը։ Մոսկուաի մէջ ան որոշած էր պատրաստուիլ թեկնածուական քննութիւններուն, սակայն դասընթացքներն այդպէս ալ չսկսան։ Անոր փոխարէն իրեն գրաւեց կեանքի մէկ այլ կողմը՝ աշխարհիկ կեանքը։ Բացի այդ, 1848-1849 թուականներու ձմրան ԼեւԼէօ Նիկոլաեւիչը տարուեցաւ թղթախաղով եւ, քանի որ անզգոյշ եւ անյոգ խաղցող էր ե՛ւ ոչ միշտ իր քայլերը կը կշռադատէր՝ յաճախ կը պարտուէր{{sfn|Гусев Н. Н. 1828 — 1855|1954|loc=Глава шестая. От выхода из университета до отъезда на Кавказ (1847—1851) VII|էջ=251—253}}։
 
[[1849]] թուականի Փետրուարին, մեկնելով [[Սենթ Փեթերսպուրկ|Փեթերսպուրկ]], ժամանակը կ՝անցնէր իր ապագայ կնոջ քեռիի՝ Կ. Ա. Իսլավինի հետ, մշտական խրախճանքներուն ընթացքին («Իսլավինի հանդէպ ունեցածս համակրանքի պատճառով ես փեթերսպուրկեան կեանքէս ութը ամիս կորսնցուցի»)։ Թոլսթոյ Գարնան սկսաւ իրաւունքի թեկնածուի քննութիւններ յանձնել. երկու քննութիւնները՝ քրէական իրաւունքէն եւ քրէական դատաւարութենէն, յաջողութեամբ յանձնեց, սակայն առանց երրորդ քննութիւնը յանձնելու՝ մեկնեցաւ [[գիւղ]]{{sfn|Эйхенбаум Б. М.|1969|}}։
Տող 77 ⟶ 74՝
Յետագային ան ժամանակ առ ժամանակ կու գար Մոսկուա, ուր յաճախ ժամանակը կ՝ անցնէր բաղդախաղերով, ինչ, որ երբեմն վատ կ՝ անդրադառնար իր նիւթական վիճակին վրայ։ Կեանքի այդ շրջանին Թոլսթոյ յատկապէս կը հետաքրքրուէր [[Երաժշտութիւն|երաժշտութեամբ]] (Ան վատ չէր նուագեր դաշնամուր եւ բարձր կը գնահատէր այլոց կատարմամբ իր սիրած ստեղծագործութինները)։ Երաժշտութեամբ տարուիլը յետագային արդիւնք տուաւ «Կրէյցերի սոնատը»ի ստեղծման<ref>{{cite web| author =| date =| url =http://www.slovarus.ru/?di=21026 | title =Биографический словарь | work =Толстой Лев Николаевич |publisher =Slovarus.ru | accessdate = 2013-03-29| lang =|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Fd7XqLtE|archivedate=2013-04-04}}</ref>։
 
Թոլսթոյի սիրած երգահաններն էին՝ [[Եոհան Սեպասթեան Պախ|Պախ]]ը, Հենտելը և Շոփէնը։ Երաժշտութեան հանդէպ հակուածութեան զարգացման նպաստեց նաեւ այն հանգամանքը, որ 1848 թուականին Փեթերսպուրկի մէջ, պարի դասի ոչ այնքան յարմար իրավիճակին ան հանդիպեցաւ գերմանացի տաղանդաւոր, սակայն ճամբէն շեղած երաժիշտի մը հետ, որ յետագային դարձաւ «Ալպերթ» վիպակի հերոսը։ [[1849]] թուականին ԼեւԼէօ Նիկոլաեւիչը իր տանը՝ Եասնայա Փոլիանայի մէջ բնակեցուց երաժիշտ Ռուտոլֆը, որուն հետ չորս ձեռքով կը նուագէին դաշնամուրի վրայ։ Այդ ընթացքին երաժշտութեամբ տարուելով՝ ան օրական քանի մը ժամ կը նուագէր՝ Շումէնի, Շոփէնի, Մոցարթի, [[Ֆիլիքս Մենտըլսըն|Մենտըլսըն]]ի ստեղծագործութիւնները։ 1840-ական թուականներու վերջերը, իր ծանօթներէն մէկուն՝ Զիպինի հետ համահեղինակութեամբ, Թոլսթոյ յօրինեց վալս մը, որ 1900-ականներու սկիզբը կատարեց երգահան Ս. Ի. Թանէեւի ներկայութեամբ, եւ այդ ստեղծագործութեան ալ իրականացաւ շնորհիւ այդ նոթաներու արձանագրութեամբ (Թոլսթոյի միակ երաժշտական ստեղծագործութիւնը)<ref>{{Գիրք|автор=Эйгес И. Р.|մաս= |ссылка часть= |վերնագիր=Воззрение Толстого на музыку |բնօրինակ= |ссылка=http://feb-web.ru/feb/tolstoy/critics/est/est-241-.htm |викитека= |ответственный= |հրատարակություն= |վայր= |հրատարակչություն= |թվական= |հատոր= |էջերի թիվ=242—245|մեջբերվող էջեր=308 |սերիա= |ISBN= |տպաքանակ=}}</ref>։ Շատ ժամանակ կը վատնէր նաեւ խրախճանքներու, թղթախաղի եւ որսորդութեան շրջանակներէն ներս։
 
[[1850]]-[[1851]] թուականներու ձմրան Թոլսթոյ սկսաւ գրել «Մանկութիւնը»։ 1851 թուականի Մարտին գրեց «Անցած օրուայ պատմութիւնը»։ Թոլսթոյի՝ կամովին, համալսարանէն հեռանալէ չորս տարի ետք Եասնայա Փոլիանա եկաւ Կովկաս ծառայող իր եղբայրը՝ Նիքոլայը, որ առաջարկեց կրտսեր եղբօրը իրեն միանալ՝ զինուորական ծառայութեան անցնելով Կովկասի մէջ։ ԼեւըԼէօը անմիջապէս չհամաձայնեցաւ, սակայն Մոսկուայի մէջ մեծ թիւով ունեցած պարտութիւնները արագացուց վերջնական որոշումը։ Գրողին կենսագիրները կը նշեն եղբօր՝ Նիքոլայի զգալի եւ դրական ազդեցութիւնը կենսական հարցերուն անփորձ պատանի ԼեւիԼէօի վրայ։ Ծնողներու բացակայութեան պարագային աւագ եղբայրը իրեն համար եւ՛ ընկեր էր, եւ՛ ուսուցիչ{{sfn|Толстой С. М.|1990|loc=Глава VIII. Николай Николаевич Толстой|էջ=166—169}}։
 
Պարտքերը փակելու համար անհրաժեշտ էր կրճատել սեփական ծախսերը, եւ 1851 թուականի գարնան Թոլսթոյ աճապարանքով, առանց որոշակի նպատակի, Մոսկուայէն մեկնեցաւ Կովկաս։ Շուտով ան որոշեց անցնիլ զինուորական ծառայութեան, սակայն անոր համար կը պակսէին Մոսկուա ձգած որոշ փաստաթուղթեր, որոնց սպասելով՝ Թոլսթոյ մօտ հինգ ամիս ապրեցաւ Փիաթիկորսք՝ հասարակ հիւղակի մէջ։ Ժամանակին մեծ մասը ան կ՝ անցնէր որսորդութեամբ՝ կազակ Եփիշքայի հետ, որ դարձաւ «Կազակներ» վիպակի հերոսներէն մէկուն՝ Երոշքայի նախատիպը<ref name="ЭСБЕ">{{Գիրք |автор=Венгеров С. А.|մաս=Толстой Лев Николаевич |ссылка часть=http://www.bibliotekar.ru/bet/237.htm |վերնագիր=Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона |բնօրինակ= |հղում= |викитека= |ответственный= |հրատարակություն= |վայր= СПб|հրատարակչություն= АО «Ф. А. Брокгауз — И. А. Ефрон»|թվական=1901 |հատոր=33|էջերի թիվ=448—457 |մեջբերվող էջեր=478 |սերիա= |ISBN= |տպաքանակ=}}</ref>:
Տող 89 ⟶ 86՝
 
Համեմատաբար աւելի ուշ շրջանի գործունէութիւնը բնորոշ է Թոլսթոյի համար. ան երբեւիցէ իրեն չէ համարած արհեստավարժ գրական գործիչ՝ ընկալելով մտարուեստականութիւն ոչ թէ ապրելու պայմաններ ապահովող մասնագիտութեան իմաստով, այլ՝ գրական հետաքրքրութիւններու գերիշխանութեան։ Ան [[Սիրտ (արեւմտահայերէն)|սրտ]]ին մօտ չէր ընդուներ գրական կուսակցութիւններու հետաքրքրութիւնները, տհաճութեամբ կը զրուցէր գրականութեան մասին՝ գերադասելով հաւատի, բարոյականութեան եւ հասարակական յարաբերութիւններու մասին զրոյցները<ref name="ЭСБЕ" />։
 
== Գործերը ==
Առաւել յայտնի են Թոլսթոյի այնպիսի ստեղծագործութիւններ, ինչպիսիքստեղծագործութիւններէն են՝ «Պատերազմ Եւ Խաղաղութիւն» «War and Peace», «Աննա Քարենինա» «Anna Karenina», «Յարութիւն» վէպերը, «Մանկութիւն» «Childhood», «Պատանեկութիւն» «Boyhood», «Երիտասարդութիւն» «Youth»<ref group="Ն">Ինքը՝ Տոլստոյը, իր վէպի գաղափարը կտ տեսներ աւելի լայն, քան պարզապէս ինքնակենսագրական ստեղծագործութիւն</ref> ինքնակենսագրական եռագրութիւնը<ref name="ЭСБЕ">{{книга |автор=Венгеров С. А.|часть=Толстой Лев Николаевич |ссылка часть=http://www.bibliotekar.ru/bet/237.htm |заглавие=[[Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона]] |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= СПб|издательство= АО «Ф. А. Брокгауз — И. А. Ефрон»|год=1901 |том=33|страницы=448—457 |страниц=478 |серия= |isbn= |тираж=}}</ref>{{sfn|БСЭ|1977|}} (այսինքն՝ եռամաս թատերախաղ - անգլ.՝ Trilogy), «Քազաքներ» «The Cossacks», «ԻւանԻվան Իլյիչի մահը» «The Death of Ivan Ilyich», «Քրեյցերեան Սոնաթ» «The Kreutzer Sonata», «Հաճի Մուրատ» «Hadji Murad» վիպակները, «Սեւասթոփոլեան Պատմութիւններ» «Sevastopol Sketches» ակնարկներու շարքը, «Կենդանի Դիակ» եւ «Խաւարի Իշխանութիւն» թատերախաղերը (անգլ.՝ drama), «Խոստովանութիւն» «A Confession», եւ «Ո՞րն Է Իմ Հաւատքը» ինքնակենսագրական կրօնափիլիսոփայական ստեղծագործութիւնները եւայլն։
 
== Նշումներ ==
Տող 96.
{{ծանցանկ}}
 
{{DEFAULTSORT:Թոլոսթոյ, ԼեւԼէօ}}
[[Կատեգորիա:Ռուս արձակագիրներ (արւմտ․)]]
[[Կատեգորիա:Մանկագիրներ այբբենական կարգով]]