'''Ինքնագիտակցութիւն՝''' [[անհատ (արեւմտահայերէն)|անհատ]]ի բոլոր մտքերն ու զգացմունքներն են սեփական [[անձ (արեւմտահայերէն)|անձ]]ի վերաբերեալ, գնահատականները՝ որոնք կը տրուին սեփական անձին, երբ ան ինքն իր համար կը դառնայ հետազոտութեան առարկայ կամ աւելի դիւրին ըսած ինքը իրեն կը գիտակցի։գիտակցի<ref>Richard P. Lipka/Thomas M. Brinthaupt ''Self-perspectives Across the Life Span'', p. 228, SUNY Press, 1992 ISBN 978-0-7914-1003-5</ref>։ Անհատի ինքնագիտակցութիւնը բարդ երեւոյթ մըն է։ Այդ պատճառով զարմանալի չէ, որ ինքնագիտակցութեան մասին խօսելով՝ իւրաքանչյուր հեղինակ կը ներդրէ իր հասկացումը։հասկացումը<ref>W. Ray Crozier ''Shyness: Development, Consolidation, and Change'', p. 71, Routledge, 2000 ISBN 978-0-415-22432-1</ref>։ [[Ճանաչողական]]ները կը դիտարկեն ինքնագիտակցութիւնը ճանաչողական նիւթերու ձեւաւորման տեսանկիւնէն, ուր ինքնագիտակցութիւնը կը ներկայացնէ որպէս ճանաչիղական յատուկ սկզբունքներու հիման վրայ ձեւաւորուած բարդ համակարգ։ Դերային մօտեցման կողմնակիցները կը դիտարկեն ինքնագիտակցութիւնը՝ որպէս մարդու ընկերվարական դերերու արտացոլումը Ես-գաղափարին մէջ։ Կը դիտարկուին նաեւ այլ մօտեցումներ։ Ռոճըրզը՝ Ես-գաղափարի թերմինի հեղինակը, այն կը դիտարկուի որպէս մէկ ամբողջական, ամբողջական համակարգ, որ իր մէջ կը ներառէ Ես-կերպարը։կերպարը<ref>[http://fotonowy.pl/index.php?main_page=page&id=7&language=en "Selfconsciousness for engineers"]
</ref>։
Այսպես Ես-գաղափարը յատուկ ձեւով ձեւաւորուած գիտելիք է սեփական անձի մասին, որ ան կ'օգտագործէ ինչպէս սեփական կեանքի իրավիճակները հասկանալու ու բացատրելու, այնպէս ալ արտաքին ընկերվարական աշխարհը հասկանալու համար։համար<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/5120662.stm "Big Brother eyes 'boost honesty'", news.bbc.co.uk, 28 June 2006]</ref>։
