«Իսրայէլ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

 

=== Վիճելի տարածքներ ===

[[Պատկեր:West Bank & Gaza Map 2007 (Settlements).png|մինի|260px|Արեւմտեան ափի եւ Գազայի սեկտորի քարտէզը, 2007 թ.]]

 

 

== Աշխարհագրութիւն ==

Իսրայէլը տեղակայուած է Ասիոյ մէջ, հարաւ-արեւմուտքին մէջ, անոր ափերը արեւմուտքէն կ'ողողեն [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական]], հարաւէն՝ [[Կարմիր ծով]]երը, արեւելքէն սահմանը կը գծէ Հորդանան գետը։

 

Ծովափնեայ նեղ հարթավայրին [[արեւելք]]ին մէջ, կը փոխարինէ 500-1000 մ. բարձրութեան [[սարավանդ]]ը, որ շեշտակի կ'իջնէ դէպի Գհորի (Էլ-Գոր) եւ Վադի-էլ-Արաբա տեկտոնական իջուածքները։ Սարաւանդը կազմուած է [[կրաքար]]երէն (զարգացած է կարստը), [[աւազաքար]]երէն, [[բազալտ]]ներէն։ Կան ֆոսֆորիտներու, քուարցային աւազի, կաւերու, մարմարի, [[պղինձ]]ի, [[երկաթ]]ի [[հանքավայրեր]], [[տորֆ]], [[նաֆթ]]ի եւ [[գազ]]ի ոչ մեծ հանքաշերտեր (Նեգեւ անապատին մէջ)։ [[Մեռեալ ծով]]ու ջուրերը հարուստ են [[կալիում]]ի, [[նատրիում]]ի աղերով ու [[բրոմ]]ով։ Կլիման մերձարեւադարձային է։

Միջին ջերմաստիճանը [[Յուլիս]]ին եւ [[Օգոստոս]]ին 24°—28 °C է, Գհորին մէջ՝ մինչեւ 36 °C, [[Յունուար]]ին՝ 6°—14 °C, Մեռեալ ծովու [[հարաւ]]ին մէջ՝ մինչեւ 18 °C։

Տարեկան տեղումները [[հիւսիս]]ին մէջ եւ Միջերկրական ծովու մերձափնեայ հարթավայրին մէջ, 400—800 մմ են, Մեռեալ ծովու ափին, [[Գհոր իջուածք]]ին մէջ եւ Նեգեւ անապատին մէջ՝ 100—200 մմ, տեղտեղ՝ աւելի պակաս։ Մակերեսային ջուրերը սակաւ են։ Մշտական հոսք ունեցող միակ գետը Իսրայէլի տարածքով հոսող [[Հորդանան]]ի վերին հոսանքն է։ [[Հարաւ]]ն մէջ, տարածուած են [[վադի]]ներ։ Կ'օգտագործուին [[աղբիւր]]ներու, ջրհորներու եւ ծովու աղազերծուած ջուրերը (80% ֊ը կը ծախսուի ոռոգման համար)։

[[Շագանակագոյն հողեր|Հողերը շագանակագոյն]] են, լեռնային գորշ-շագանակագոյն եւ գորշ, [[հարաւ]]ին մէջ՝ [[անապատ]]ային։ Կը գերակշռէ թփուտային եւ թփուտածառային բուսածածկոյթը (մակվիս, գարիգա), հարաւին մէջ տարածուած են անապատային, աղուտային բոյսեր եւ տափաստաններ։ Բնորոշ կենդանիներն են շերտաւոր [[Բորենիներ|բորենին]], [[շնագայլ]]ը, [[կրծողներ]], [[թռչուններ]], [[սողուններ]]։ Բնական շրջաններն են.

| լայնություն =

 

| լայնություն1 = 280

| նկարագրություն1 =

 

== Փոխադրութիւն ==

Երկաթուղիներու երկարութիւնը 994 քմ է, աւտոխճուղիներինը՝ 4,2 հզ. քմ ([[1974]])։ Կը գործեն [[էյլաթ]]—[[մինի]], Հայֆա—Թել-Ավիւ, էյլաթ-[[Աշքելոն]] նաւթամուղները։ Զարգացած է ծովային փոխադրութիւնը։ Գլխաւոր [[նաւահանգիստ]]ներն են Հայֆան, [[Աշտոտ]]ը, էյլաթը։

=== Արտաքին առեւտուր ===

== Հայերը Իսրայէլի Մէջ ==

Հայաստանի եւ հայերու առաջին առնչութիւնները Հրեաստանի հետ սկսած են դեռեւս [[մ.թ.ա. 1-ին դար]]ուն՝ [[Տիգրան Բ Մեծ]]ի ժամանակաշրջանին մէջ, երբ այդ երկիրը կարճ ժամանակ մը յայտնուեցաւ հայոց թագաւորի գերիշխանութեան տակ։ Հետագային այդ կապերը ընդլայնուեցան յատկապէս քրիստոնէութեան տարածման առաջին շրջանին մէջ, եւ արդեն [[4-րդ դար]]ում հայերը եկեղեցիներ ունեին Երուսաղեմում։ Հայ աշխարհիկ համայնքը «սրբազան քաղաքին մէջ» կազմաւորուեցաւ աւելի ուշ՝ [[7-րդ դար]]ուն, երբ այստեղ մուտք գործեցին հայ վաճառականներն ու արհեստաւորները, որոնք հիմնականին մէջ կը բնակէին [[Սիոն]] թաղամասի Հայկական կոչուած փողոցին մէջ։ [[Հայեր]]ու թիւը Երուսաղէմի մէջ եւ միւս քաղաքներուն մէջ, ստուարացաւ [[10-րդ դար|10]]-[[11-րդ դար]]երուն, երբ եւրոպական խաչակիրները գրաւեցին երկիրը եւ հիմնեցին Երուսաղէմի թագաւորութիւնը. անոնք հիմնականին մէջ, Կիլիկեան Հայաստանի մէջ խաչակիրներուն միացած հայ ռազմիկներն էին։ [[19-րդ դար|19]]-[[20-րդ դար]]երուն հայերու թիւը այստեղ աւելցաւ յատկապէս թրքական յաթաղանէն փախած գաղթականներու հաշուին, որոնց մէկ մասը հետագային ներգաղթեց Հայաստան։ Այսօր [[Երուսաղէմ]]ի մէջ, կը բնակի շուրջ 3 հզ. հայ՝ հիմնականին մէջ արհեստաւորներ, [[բժիշկ]]ներ, ձեռնարկատերեր, հոգեւորականներ, մտաւորականներ։ Այստեղ կը գտնուի [[Երուսաղրմ]]ի հայոց պատրիարքութիւնը՝ Սրբոց Հակոբեանց վանքով ու վանքապատկան կալուածքներով, հայկական տպարանով։

== Տե՛ս նաեւ ==

* [[Թել Ավիւ]]

== Աղբիւրներ ==

{{ծանցանկ}}

{{Ասիոյ Երկիրներ}}