«Իրապաշտութեան զանցումը 1900-ի շուրջ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
[[Պատկեր:Varuzhan.jpg|260px|մինի|աջից|ԴանիելԴանիէլ Վարուժան]]
[[Պատկեր:Komitas.jpg|մինի|Սողոմոն Գևորգի ՍողոմոնյանՍողոմոնեան]]
[[Պատկեր:The Soviet Union 1969 CPA 3799 stamp (Komitas and Rural Scene).jpg|մինի|Կոմիտասը [[ԽՍՀՄ]]–ի [[1969]] թվականիթուականի [[փոստային նամականիշ|նամականիշի]] վրա։վրայ]]
 
'''20–րդ դարու առաջին''' երկու տասնամեակները''', գիտենք, հայութեան կեանքին կը բերեն վերիվայրումներ ՝անդառնալի հետեւանքներով։ Արեւմտահայութեան համար կեղեքում եւ պայքար, ապա` [[1908]]–էն` «[[ՍահմանադրությունՍահմանադրութիւն|սահմանադրական]]» կարճ դադար. եւ Համաշխարհային պատերազմին` ցեղասպանական արմատախլում։ Մշակութային կեանքը կը հետեւի պատմա-քաղաքական այս վերիվայրումներուն։ Փոխնիփոխ աւելի կամ նուազ ճնշումի, երբեմն բարգաւաճ մինչեւ ճակատագրական հարուածը։ Սկիզբը, [[Պոլիս|Պոլսոյ]] եւ գաւառի մէջ, գրաքննական ահաւոր ճնշումի տակ, մշակոյթ ու գրականութիւն կը դրսեւորեն այլասերման հակումներ, չհաշուած քանի մը առանձնացած գլուխ-գործոցներ։ Ապա, Օսմանեան Սահմանադրութեան ստեղծած ազատ պայմաններու խաբկանքին մէջ, տուն կը դառնան արտասահման ապաստանած նախընթաց սերունդի շատ գրագէտներ եւ հոն կազմաւորուող նոր ուժեր ( [[Դանիել Վարուժան (արեւմտահայերէն)|Դ․ Վարուժան]], [[Սիամանթո|Սիամանթօ]], [[Ռուբեն Զարդարյան|Ռ. Զարդարեան]], [[Զապել Եսայեան|Զ. Եսայեան]]), որոնք կը պահէին որակը։
 
== Մշակութային կեանքը ==
Տող 17 ⟶ 18՝
[[Կովկաս]]ի մշակութային կեանքին մէջ, դարասկիզբին, կը ծաղկին մշակութային ընկերութիւններ, [[մամուլ]] (օրաթերթեր, պարբերաթերթեր), վարժարաններ, թատրոն, արեւելահայերէնի յարաճուն մշակում։ Գրականութեան մէջ կը շեշտուի արուեստի ձգտումը, բերելով նաեւ գրական գործերու խորքի մշակում (Ա. Գիրք, Մասդ, Մուտք)։ Այս զարգացումը յաջորդական արգելականներ կ՛ունենայ [[1903]]–ին, ապա՝ [[1909]]–ին, որոշ ճնշումներու տակ։ Պատերազմը՝ [[1914]]–ին՝ իր կարգին պիտի կասեցնէ զայն-յատկապէս [[1917]]–[[1918|18]]–ի ճգնաժամներով։ Ասոնց հետեւանքը պիտի ըլլայ [[Թիֆլիս]]ի եւ [[Բաքու|Պաքու]]ի հայահոծ կեդրոններէն՝ հայ մշակոյթի տունդարձը [[Երեւան]], որուն սակայն առիթը պիտի չտրուի շուտով կատարելու պետական-մշակութային կեդրոնի իր դերը։
 
[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:Արևմտահայերեն հոդվածներԳրականութիւն]]
[[Կատեգորիա:Գրական սեռեր (արւմտ․)]]