«Լուսին» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 128.
Երկրի վրայ մակընթացութիւնները և տեղատւութիւնները կ'առաջանան հիմնականին մէջ Լուսնի ձգողութեան աստիճանահակ Երկրի տարբեր կողմերուն մէջ տարբերութեան պատճառով՝ մակընթացային ուժեր։ Այս ուժերը կ'առաջացնեն երկու մակընթացային ուռուցիկութիւններ Երկրի վրայ, որոնք առավել ցայտուն կ'երեւին ծովի մակերևոյթի բարձրացմամբ մակընթացութիւններու և տեղատւութիւններու ընթացքին։ Քանի որ Երկիրը իր առանցքի շուրջ կը պտտի մօտ 27 անգամ աւելի արագ, քան Լուսինը Երկրի շուրջ, այս ուռուցիկութիւնները կը ձգուին Երկրի մակերևոյթով աւելի արագ կը շարժի քան Լուսինը և կը կատարեն մէկ ամբողջական պտոյտ մոլորակի պտույտին համընթաց մէկ օրուայ ընթացքին։ Ովկիանոսներուն մէջ մակընթացային ազդեցութիւնը կ'ուժեղանայ նաև այլ գործօններու ազդեցութեան տակ՝ ջրի շփման կապը Երկրի պտոյտի հետ ովկիանոսի հատակի միջոցով, ջրի շարժման թուլութիւնը, ովկիանոսներու աւազաններու ծանծաղացումը ցամաքին մօտենալուն և տարբեր ովկիանոսներու աւազաններու փոխազդեցութիւնները։ Արեգակի ձգողութեան ազդեցութիւնը Երկրի ովկիանոսներու վրայ համարեայ երկու անգամ փոքր է Լուսնի ազդեցութիւնէն, և այս երկու երկնային մարմիններու ձգողութեան ազդեցութիւններու համագործակցութիւնը կը հանգեցնէ գարնանային և քառակուսային մակընթացութիւններու։
Լուսնի և Լուսնի կողմի ուռուցիկութեան ձգողութեան զոյգը կը գործէ որպէս լծակ Երկրի պտոյտի համար, նուազացնելով Երկրի պտոյտի անկիւնային պահը և պտտման զօրութիւնը։ Անոր փոխարէն անկիւնային պահ կ'աւելնայ Լուսնի ուղեծրին
Լուսնի
'''Խաւարումները'''
Խավարումները կարող ենառաջանալ միայն այն ժամանակ, երբ Արեգակը, Երկիրը և Լուսինը գտնուին մէկ ուղղի վրայ։ Արևի խաւարումներ կ'առաջանան նորալուսնի ժամանակ, երբ Լուսինը կը գտնուի Արեգակի և Երկրի միջև։ Իսկ լուսնի խավջւարումները՝ լիալուսնի ժամանակ, երբ Երկիրնը կը գտնուի Լուսնի և Արեգակի միջև։ Լուսնի տեսանելի չափը երկնակամարին մօտաւորապէս հաւասար է Արեգակի չափին, երկուքն ալ կ'երեւին մէկ և կէս աստիճանին մօտ չափով։ Արեգակը շատ աւելի մեծ է Լուսինէն, սակայն ան կը գտնուի նոյնքան մեծ հեռաւորութեան վրայ, այնպէս որ աւելի մօտ գտնուղ շատ աւելի փոքր Լուսինը կ'երեւի անոր չափ Երկրէն դիտելուն։ Այս երկու երկնային մարմիններու տեսանելի չափերու տատանումները, որոնք կ'առաջանան ոչ ամբողջութեամբ շրջանաձև ուղեծրերու պատճառով, նոյնպէս մօտաւորապէս հաւասար են, սակայն այս փոփոխութիւնները կ'առաջանան անոնց տարբեր փուլերուն մէջ։ Այս պատճառով հնարաւորր դարձած են ամբողջական և օղաձև արևի խաւարումները։ Ամբողջական խաւարման ժամանակ, Լուսինը ամբողջովին կը ծածկէ Արեգակի սկավառակը և արեգակի թագըկը դառնայ տեսանելի անզեն աչքով։ Քանի որ Երկրի և Լուսնի միջև հեռաւորութիւնը ժամանակի ընթացքին դանդաղ կ'աւելնայ, Լուսնի անկիւնային տրամագիծը կը փոքրանայ։ Այս կը նշանակէ, որ հարիւրաւոր միլիոնաւոր տարիներ առաջ Լուսինը միշտ կը ծածկէր Արեգակի սկավառակը արևի խաւարումներու ժամանակ, և օղաձև խաւարումները հնարաւոր չէին։ Նմանապէս, մօտ 600 միլիոն տարի ետք, Լուսինը այլևս ամբողջովին չի ծածկէր Արեգակը, և միայն օղաձև խաւարումներ կ'առաջանան։
Քանի որ Լուսինը կը պտտի Երկրի շուրջ մօտաւորապէս 5° թեքմամբ Երկրի Արեգակի շուրջ պտոյտի հարթութեան նկատմամբ, խաւարումները չեն առաջանար ամրն լիալուսնի կամ նորալուսնի ժամանակ։ Որպէսզի խաւարին մէջ առաջանայ, Լուսինը պէտք է ըլլայ երկու ուղեծրերու հարթութիւններու հատման կէտի մոտակայքին մէջ։ Խաւարումներու առաջացման պարբերութիւնը և յաճախութիւնը, երբ Արեգակը կը ծածկուի Լուսնի կողմէն, կամ Լուսինը կը ծածկուի Երկրի կողմէն, նկարագրուած է սարոսի ցիկլում, որը մօտ 18 տարի է։
Քանի որ Լուսինը անընդհատ կը փակէ մեր տեսադաշտը երկնակամարի վրայ մօտ մէկ և կէս աստիճան տրամագիծ ունեցող շրջանաձև շրջանին մէջ[, նման ծածկման երևոյթ կ'առաջանայ երբ աստղը կամ մոլորակն կ'անցնի Լուսնի երևով և կը ծածկուի անոր կողմէն, այսինքն կը հեռանայ մեր տեսադաշտէն։ Աստղերու և մոլորակներու ծածկումները չեն կրկնուիր Երկրի տարբեր մասերուն մէջ, այս պայմանաւորուած է Լուսնի ուղեծրի պերցեսիայով։
== Հետազոտութիւնները ==
'''Վաղ հետազոտութիւնները'''
Դեռ վաղ ժամանակներէն մարդիկ ըմբռնած են լուսնի փուլերը։ Մ. թ. ա 5-րդ դարուն բաբելոնեան աստղագետներն արձանագրած են Լուսնի խաւարման 18-ամեայ Սարոս ցիկլը և Հնդկական աստղագիտութիւնը նկարագրած է Լուսնի ամսական երկարացումը։ Չինացի աստղագէտ Շի Շենը ցուցումներ տուած է արևային և լուսնային խաւարումները կանխագուշակելու համար։ Աւելի ուշ հասկանալի դարձաւ Լուսնի ֆիզիքական ձևը և լուսնի լոյսը։ Հին Յունաստանի փիլիսոփա Անաքսագորասը կ'ենթադրէր, որ Արևը և Լուսինը եղած են հսկայական գնդաձև քարեր և վերջինն ալ կ'արտացոլէ առաջինի լոյսը։ Չնայած այն բանին որ չինական Հան դինաստիան Լուսնին կը հաւասարցնէին Ցիի էներգիայի հետ, բայց անոնց «ճառագայթային տեսութեան» թեորիան ընդունած էր, որ Լուսինը արևի արտացոլքն է, և Ջինգ Ֆանգը նշած էր, որ Լուսինը գնդաձև է։ Մեր թուարկութեան 499 թուականին հնդկական աստղագէտ Արիաբհաթան իր Արիաբհաթիա աշխատութիւնին մէջ նշած էր, որ լուսնի լուսարձակումը տեղի կ'ունենայ շնորհիւ արևի ձայլատակման։ Աստղագէտ և ֆիզիկոս Ալհազենը (965–1039) գտած է, որ Արևի լոյսը Լուսնի վրայէն չ'արտացոլուիր հայելային կերպով, այլ այն Լուսնի մակերևույթէն կը տարածուի տարբեր ուղղութիւններով։ Սոնգ դինաստիայի Շեն Կուոն (1031–1095) այլաբանութիւն ստեղծած է Լիալուսնի և Նորալուսնի մասին, ըստ որուն, երբ Լուսնի մէկ տեղին արծաթի մասնիկները շատ են, ապա տեսանելի է կը դառնայ Լուսնի մահիկը։
Ըստ Արիստոտելի տիեզերքի նկարագրութեան՝ Լուսինը նշուած է որպէս փոփոխուող տարրերու (հող, ջուր, օդ և կրակ) սահման և եթերային յաւերժ աստղ, որ կը գերակայի դարեր շարունակ։ Այնուամենայնիւ մթա 2-րդ դարուն Սելևքը հանգաւ ճշմարիտ եզրակացութեան, որ մակընթացութիւնները կախուած են Լուսնէն և անոնց բարձևութիւնը կախուած է Արևի նկատմամբ եղած Լուսնի դիրքէն: Նոյն դարուն Արիստարխ Սամոսացին հաշուարկած է Երկրէն մինչև Լուսին եղած հեռաւորութիւնը՝ ստանալով որ այն մօտաւորապէս երկրագնդի շառավղէն քսան անգամ մեծ է։ Այդ թիւերը բաւականին բարելաւուած է Պտղոմեոս Կլավդիոսը (մթ 90–168). անոր հաշուարկներով այդ տարածութիւնը մեծ Երկրագնդի շառավղէն 59, իսկ Լուսնի տրամագիծը կը կազմէ Երկրի տրամգծի 0.292-ը, որը և բաւականին մօտ է իրական թիւերուն՝ համապատասխանաբար 60 և 0.273։ Արքիմեդես հաշուարկած է Լուսնի և այլ յայտնի մոլորակներու մոլորակային շարժումը։
Միջնադարուն՝ մինչ աստղադիտակի յայտնագործումը, Լուսինը կը համարէին "իտիալական հարթ" գնդաձև մարմին։ 1609 թուականին Գալիլեո Գալիլեյն իր Սիդերեուս Նունցիուս գրքին մէջ առաջին անգամ գծագրեց աստղադիտակի օգնութեամբ ստացուած լուսնի պատկերը, եւ նշեց, որ մակերևոյթը հարթ չէ, այլ ունի լեռներ և խառնարաններ։ Լուսնի աստղադիտական քարտեզագրումը շարունակուած է 17-րդ դարու վերջերուն Ջիովաննի Բատիստա Ռիքոլիի և Ֆրանչեսկո Մարիա Գրիմալդիի ջանքերով։ Անոնց կողմէն շատ լուսնային դետալներուն տրուած աւանումներէն շատերը օգտագործվում են մինչև այժմ։ Լուսնի քարտեզն ավելի ճշգրիտ կազմվեց 1834-1836 թվականներին Ուիլհելմ Բիրի և Յոհան Հենրիխ վան Մեդլերի կողմից։ 1837 թվականին նրանց կողմից ստեղծած Դեր Մոնդ գիրքը համարվում է առաջին մանրամասն աշխատությունը նվիրված Լուսնի եռանկիւնաչափական նկարագրութիւնը, ուր պատկերուած է Լուսնի մակերևոյթը աւելի քան հազար լեռներով՝ իրենց բարձրութիւններով հանդերձ։ Լուսնի խառնարաններու մասին առաջին անգամ նշած է Գալիլեյը և անոնք կը համարուէին հրաբխային մինչև 1870-ականներուն Ռիչարդ Պրոկտորի ենթադրութիւնն այն մասին, որ անոնք առաջացած են բախման հետևանքով։ Այս տեսակէտը առաջարկուեցաւ 1892 թուականին երկրաբան Գրով Կարլ Գիլբերտի փորձերու շնորհիւ, և աւելի ուշ 1920-1940 թթ. հետազոտութիւններէն ետք, որ բերեց լուսնաերկրաչափական ժամանակասանդղակի զարգացմանը, որ 1950-ականներէն սկսած կը դառնայ մոլորակային երկրաչափութեան զարգացման ճիւղերէն մէկը։
'''Հետազոտութիւնները 1959-1976'''
== Խորհրդային միութեան առաքելութիւնները ==
Սառը պատերազմով հրահրուող Տիեզերական մրցավազքը հանգեցրած էր Լուսնի հետազոտութեան հանդէպ հետաքրքրութեան աճին։ Կրող հրթիռները անհրաժեշտ զարգացուածութեանն հասցնելուն պէս, երկու պետութիւնները անմիջապէս դէպի Լուսին ուղղարկեցին իրենց հետազոտական սարքերը։ Ծրագրերու շարքին մէջ էր ինչպէս, զուտ Լուսնի մոտակայքին մէջ սարք անցնելը, այնպէս ալ ուղեծրային և Լուսնի մակերեսին վայրէջք կատարելու նպատակ հետապնդող առաքելութիւնները։
Խորհրդային միութեան «Լունա» ծրագրի տիեզերանավերը առաջինն էին, որ հասան յաջողութեան։ 1958 թուականի երեք ձախողուած և անուն չստացած առաքելութիւններէն ետք, 1959 թ․-ին Լունա 1-ը առաջին մարդու կողմէ ստեղծուած առարկան էր, որ յաղթահարեց Երկրի ձգողականութիւնը և անցաւ Լուսնին քովէն, առաջին արհեստական առարկան, որ բախուեց լուսնային մակերեսին Լունա 2-ն էր, իսկ Երկրէն անտեսանելի, Լուսնի հակառակ կողմը առաջին անգամ լուսանկարած էր Լունա 3 սարքը, այդ ամէնը մեկ տարուայ ընթացքին։
Լուսնի մակերեսին յաջողուած փափուկ վայրէջք կատարած առաջին տիեզերանավը դարձաւ Լունա 9-ը, 1966 թուականին։ Նոյն թուականին, Լուսնի ուղեծրին տեղակայուած առաջին անօդաչու սարքը դարձաւ Լունա 10–ը։ Լուսային հողի և քարերու նմուշները Երկիր բերուած էին «Լունա» ծրագրի երեք տիեզերական սարքերով, բերուած նմուշներու ընդհանուր քաշը 0.3 քգ էր։ «Լունախոդ» ծրագրի շրջանակներուն մէջ 1970 և 1973 թուականներուն Լուսնի վրայ վայրէջք կատարած էին առաջին երկու լուսագնացները։
'''ԱՄՆ-ի առաքելութիւնները'''
Լուսնի հետազոտման ամերիկեան առաքելութիւնները սկսան Լուսին մարդ-մեքենայ ուղարկելէն, որպէսզի հետազոտուի անոր մակերևոյթը և անոր վրայ վայրէջք կատարելու պայմանները։ Հրթիռային շարժման լաբարատորիայի Սերվեյեր մարդ-մեքենան վայրէջք կատարեց Լուսնի վրայ Լունա 9-էն չորս ամիս ետք: Զուգահեռ կը մշակուէր ՆԱՍԱ-ի Ապոլոն նախագիծը։ Մի քանի հատ առանց ուղևորներու Ապոլոնի թռիչքներէն և հետազոտութիւններէն ետք, 1968 թուականին Ապոլոն 8-ը անձնակազմով կը թռչի Լուսին։ 1969 թուականին Լուսնի վրայ առաջին մարդու վայրէջք կատարելը շատերու կողմէ կը համարուի տիեզերագնացութեան գագաթնակէտ։ Ապոլոն 11-ի ուղևորներէն Նիլ Արմսթրոնգը Լուսնի վրայ ոտք դրած առաջին մարդն էր։ Այդ տեղի ունեցաւ 21 Յուլիս 1969 թուականին ժամը 02։ 56-ին։ Ապոլոն 11-էն 17-ը Երկիր վերադարձան 382 քգ լուսնային ապարով և հողով՝ շուրջ 2196 առանձին նմուշներով։ Ամերիկայի լուսնային առաքելութեան յաջողութիւնը կապուծ էր 1960-ականներու տեխնիկական նուաճումներով, որոնցմէ են քիմիայի բնագաւառին մէջ աբլացիան, ծրագրային ապահովւումը և մթնոլորտային անցման արուեստագիտութիւնը, և արուեստագիտական սարքաւորումներու շատ գրագէտ ղեկաւարումը։
Լուսնի մակերևոյթի հետազոտման համար գիտական սարքաւորումներու փաթեթներ տեղադրուած են Ապոլոնի բոլոր վայրէջքներու ժամանակ։ Երկարատև գործիքային կայաններ, այդ թուին նաև ջերմային հոսքի զոնդեր, սեյսմոմետրեր և մագնիտոմետրեր տեղադրուած է Ապոլոն 12, 14, 15, 16 և 17 վայրէջքներու ժամանակ։ 1977 թուականին, բիւջեի սպառման պատճառով, կը դադրին Լուսնէն ուսումնասիրութիւններու տուեալները Երկրին փոխանցելը, բայց Լուսնի լազերային լոկալիզացման գործինքերը մինչև օրս ալ կ'օգտագործեն։ Ստացուած տուեալները կը մշակուին Երկրի վրայ գտնուող կայաններուն մէջ մէկ սանդիմեդրի ճշտութեամբ և կը կազմուի լուսնի մակերևոյթի ճշգրիտ քարտէսը։
'''Հետազոտութիւնները 1990-ականներէն մինչև այժմ'''
«Ապոլոն» և «Լունա» նախագծերէն ետք աշխարհի շատ երկրներ սկսան զբաղիլ Լուսնի հետազոտմամբ։ 1990 թուականին [[Ճաբոնիա]]ն դարձաւ երրորդ երկիրը, որ Լուսնի վրայ տեղադրեց տիեզերական ''[[Հիթքեն]]'' սարքը՝ անոր մակերևոյթը ուսումնասիրելու համար։ Բացի այդ տիեզերանաւն այնտեղ իջեցուցած են նաև ''Հագորոմո'' մարդ-մէքէնան, բայց վերջինս չէ կրցաց տուեալներ փոխանցել և անոր առաքելութիւնը փախուերէ։ <ref>{{cite web|title=Hiten-Hagomoro|publisher=NASA|url=http://solarsystem.nasa.gov/missions/profile.cfm?MCode=Hiten&Display=ReadMore|accessdate=29 Մարտ 2010}}</ref> 1994 թուականին ԱՄՆ-ն Լուսին ուղարկեց Ռազմական նախարարութեան և ՆԱՍԱ-յի համատեղ մշակած ''[[Կլեմենտինա (տիեզերական սարք)|Կլեմենտինան]]'' սարքը։ Այդ առաքելութեան շնորհիւ հնարաւոր եղաւ ստանալ Լուսնի առաջին տեղագրական քարտէսը և Լուսնի մակերևոյթի առաջին [[մուտիսպեկտրալ]]ային պատկերը։ <ref>{{cite web|title=Կլեմենտինայի տեղեկությունները|publisher=ՆԱՍԱ|year=1994|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/cleminfo.html|accessdate=29 Մարտ 2010}}</ref> Անոնցմէ ետք 1998 թուականին ''[[Lunar Prospector]]'' առաքելութեան սարքավորումները Լուսնի բևեռներուն մէջ բաւականին ջրածին յայտնաբերեցին, որ հաւանաբար գոյացած է արևու լոյս չտեսնող բևեռներու խառնարաններու սառույցներէն։ <ref>{{cite web|title=Lunar Prospector. Նեյտրոնային սպեկտոմետր|publisher=ՆԱՍԱ|url=http://lunar.arc.nasa.gov/results/neutron.htm|year=2001|accessdate=29 Մարտ 2010}}</ref>
Եւրոպական ''[[SMART-1]]'' տիեզերանավը, որը երկրորդ [[Իոնային շարժիչ|իոնային ինքնագնաց]] տիեզերանավն էր, Լուսին վայրէջք կատարեց Նոյեմբեր 2004 թուականին և այնտեղ մնաց մինչև 3 Սեպտեմբեր 2006 թուականի և առաջին անգամ ուսումնասիրեց Լուսնի մակերևոյթի քիմիական տարրերը ։ <ref>{{cite web|url=http://www.esa.int/SPECIALS/SMART-1/SEMSDE1A6BD_0.html|title=SMART-1 ինֆորմացիոն թերթ|date=26 Փետրուար 2007|publisher=European Space Agency|accessdate=29 Մարտ 2010}}</ref> Չինաստանը ևս հաւակնութիւն յայտնեց [[Լուսնի հետազոտման չինական նախագիծը|Լուսնի հետազոտման]] գործին մէջ և յաջողութեամբ Լուսին իջեցուց ''[[Չանյե 1]]'' տիեզերանավը, որ այնտեղ մնաց 5 Նոյեմբերէն մինչև 1 Մարտ 2009։ <ref name="xinhua_20090301">{{cite news | url = http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-03/01/content_7523687.htm | title = Չինաստանի առաջին լուսնային առաքելութիւնը | date = 1 Մարտ 2009<!-- 19:28-->| publisher = Խինհուա | accessdate =29 Մարտ 2010}}</ref> Ան տասնվեց ամսեայ առաքելութեան արդիւնքին մէջ կրցաւ ստանալ Լուսնի ամբողջական քարտէսի պատկերը։ 4 Հոկտեմբեր 2007 թուականէն մինչև 10 Հունիս 2009 իր առաքելութիւնը կ'իրականցնէր ճապոնական
''[[Կագույա]]'' տիեզերանավը, որն հագեցած էր բարձր յստակութեամբ տեսախցիկներով և երկու ոչ մեծ արբանեակային ռադիոընդունիչներէն։ Ան կարողացաւ ստանալ Լուսնի երկրաֆիզիքական տուեալները և այդ տեսաֆիլմը կը համարուի ամենաբարձրորակ և ամենահստակ ֆիլմը: <ref>{{cite web|url=http://www.selene.jaxa.jp/en/profile/index.htm|title=Կագույայի առաքելությունը|publisher=JAXA|accessdate=13 Ապրիլ 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.jaxa.jp/press/2007/11/20071107_kaguya_e.html|title=Կագույան առաջինն էր, որ Երկրին տվեց Լուսնի պատկերը HDTV որակով|date=7 Նոյեմբեր 2007|publisher=Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA) and NHK (Japan Broadcasting Corporation)|accessdate=13 Ապրիլ 2010}}</ref> Առաջին հնդկական լուսնային առաքելութիւնը՝ ''[[Չանդրայան 1]]-ը'' Լուսնի վրայ գործեց 8 Նոյեմբեր 2008-էն մինչև 27 Օգոստոս 2009, երբ անոր հետ կապը կտրուեցաւ։ Ան կատարեց քիմիական և տարրային ուսումնասիրութիւններ՝ ստեղծուելով Լուսնի ֆոտո-երկրաբանական քարտէսը։ Բացի այդ ան հաստատեց, որ Լուսնի հողին մէջ կան ջրի մոլեկուլներ։ <ref>{{cite web|url=http://www.isro.org/Chandrayaan/htmls/mission_sequence.htm|title=Չանդրայանի առաքելությունը|date=17 Նոյեմբեր 2008|publisher=Indian Space Research Organisation|accessdate=13 Ապրիլ 2010}}</ref> 2013 թուականին Հնդկաստանը կը պլանաւորէ բաց ձգել''[[Չանդրայան 2]]-ը'', որն իր մեջ կը ներառի նաև ռուսական լուսնագնացը։ <ref>{{cite web|url=http://www.isro.org/scripts/futureprogramme.aspx#Space|title=Տիեզերական ուսումնասիորության հնդկական կազմակերպություններ. Ապագա պլանները|publisher=Indian Space Research Organisation|accessdate=13 Ապրիլ 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://isro.org/pressrelease/Nov14_2007.htm |title=Ռուսաստանը և Հնդկաստանը համաձայնագիր են ստորագրել Չանդրայան 2-ի վերաբերյալ|date=14 Նոյեմբեր 2007|publisher=Indian Space Research Organisation|accessdate=13 Ապրիլ 2010 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20071217203828/http://isro.org/pressrelease/Nov14_2007.htm |archivedate = 17 Դեկտեմբեր 2007}}</ref> ԱՄՆ-ն 2009 թվականի հունիսի 18-ին Լուսին է ուղարկել ''[[Lunar Reconnaissance Orbiter]]'' և ''[[Lunar Crater Observation and Sensing Satellite|LCROSS]]'' հետազոտման կայանները։ ''LCROSS''-ն իր առաքելութիւնը վերջացած է 9 Հոկտեմբեր 2009-ին [[Կաբեուս (խառնարան)|Կաբեուս]] խառնարանին մէջ լայնամասշտաբ ուսումնասիրութիւններ կատարելէն ետք,<ref>{{cite web|url=http://lcross.arc.nasa.gov/observation.htm|title=Lunar CRater Observation and Sensing Satellite (LCROSS). Ռազմաւարութիւնը և աստղագիտական ընկերութեան ուսումնասիրութիւնները |date=Հոկտեմբեր 2009|publisher=ՆԱՍԱ|accessdate=13 Ապրիլ 2010}}</ref>, իսկ ''LRO''-ն մինչև հիմա ալ կը շահագործուի և բաvականին բարձր որակի նկարներ ստացած է լուսնային մակերևոյթի վերաբերեալ։ 2011 թուականի Նոյեմբերին LRO-ն տուած է [[Արիստարքուս (խառնարան)|Արիստարքուս խառնարանի]] մանրամասն տուեաալները, որն ունի 40 լիլոմեթր տրամագիծ և 3.5 քիլոմեթր խորութիւն։ Այդ խառնարանը կը համարուի Երկրէն ամենատեսանելի խառնարանը։ «Արիստարքուս սարահարթը երկրաբանական առումով կը հանդիսանայ ամենաբազմազան տեղը Լուսնի վրայ՝ խորհրդաւոր ծագում ունեցող սարահարթ, լավայով ծածկուած հսկայական տեղամասեր, հրաբխային փրփուրով ծածկուած դաշտեր և այդ ամէնը լեցուն է խոշոր բազալտի կտորներով». ասել է Մարկ Ռոբինսոնը, LRO-ի գլխաւոր հետազոտողը։ 25 Նոյեմբեր 2011-ին ՆԱՍԱ-ն թարմացրած է նկարները։ <ref>{{cite news|url = http://www.msnbc.msn.com/id/45901428#.Twe_flbWxvY|title = Լուսնի հսկայական խառնարանը առաջնային պլանով|publisher=MSNBC|agency = Space.com|date = 6 Հունվար 2012}}</ref>
[[Gravity Recovery and Interior Laboratory|GRAIL-ի]] երկու տիրեզերանավեր սկսած են Լուսնի շուրջ պտտիլ 1 Յունուար 2011-էն։ <ref>{{cite news|url = http://www.thesunnews.com/2011/12/26/2569001/twin-probes-to-circle-moon-to.html|title = Երկու արբանյականին զոնդեր Լուսնի շուրջ՝ նրա գրավիտացիոն դաշտը ստուգելու համար|last = Չանգ|first = Ալիսիա |work = The Sun News|agency = Associated Press|date = 26 Դեկտեմբեր 2011|accessdate =27 Դեկտեմբեր 2011}}</ref>
Մյուս լուսնային առաքելություններից է Ռուսաստանի ''[[Լունա-Գլոբ]]ը'', որը լինելու է առանց ուղևորի մոդուլ և ամբողջությամբ ղեկավարվելու է տեխնիկայով։ Այն հիմնված է մարսիական ''[[Ֆոբոս-Գրունտ]]'' առաքելության հիման վրա և թողարկվելու է 2015 թվականին։ <ref>{{cite web|url = http://www.aviationnow.com/avnow/news/channel_awst_story.jsp?id=news/aw060506p2.xml|title = Ռուսաստանի նախագծերը լուսնային ռոբոտացված առաքելություններում|last = Կովալտ|first = Ց.|publisher = Aviation Week|date = 4 Հունիս 2006 |accessdate =12 Ապրիլ 2007}}</ref><ref>{{cite web|url=http://rt.com/Top_News/2009-02-25/Russia_to_send_mission_to_Mars_this_year__Moon_in_three_years_.html|title=Ռուստանը Մարս է ուղևորվում այս տարի, իսկ Լուսին կուղևորվի 3 տարի անց |date=25 Փետրվար 2009|publisher="TV-Novosti"|accessdate=13 Ապրիլ 2010}}</ref> Լուսնի հետազոտման համար [[Google Lunar X Prize]] կազմակերպությունը 2007 թվականի սեպտեմբերի 13-ին հայտարարել է 20 միլիոն դոլար արժողությամբ մրցանակ, ով ռոբոտացված կայան կկարողանա իջեցնել Լուսին և հետազոտել դեռևս մեզ անհայտ խառնարանները։ <ref>{{cite web|title=Google Lunar X Prize-ի մասին|publisher=X-Prize Foundation|url=http://www.googlelunarxprize.org/lunar/about-the-prize|year=2010|accessdate=24 Մարտ 2010|archiveurl=http://web.archive.org/web/20100228024532/http://www.googlelunarxprize.org/lunar/about-the-prize <!--Added by H3llBot-->|archivedate=28 Փետրվար 2010}}</ref> [[Շեքլտոն էներգետիկական ընկերություն]]ը նախագիծ է կառուցել, ըստ որի Լուսնի հարավային բևեռում նա ջուր կհավաքի։ <ref>{{cite web | title = Լուսնի ջրային հանքարդյուանբերությունը. Հարցեր և պատասխաններ Շեքլտոն ընկերության ներկայացուցիչ Բիլ Սթոունի հետ | publisher = Space News | last = Ուոլ | first = Մայք | date = 14 Հունվար 2011 | url = http://www.spacenews.com/10619-mining-moon-water-bill-stone-110114.html}}</ref>
ՆԱՍԱ-ն սկսել է նախագծեր կառուցել 2004 թվականի Հունվարի 14-ին նախագահ [[Ջորջ Ուոքեր Բուշ]]ի կոչն ի կատար ածելու համար, ըստ որի 2024 թվականին կառուցվելու է Լուսնային բազան։ <ref>{{cite web|url = http://www.nasa.gov/missions/solarsystem/bush_vision.html| title = Նախագահ Բուշն առաջարկում է ՆԱՍԱ-ի նոր տեսլականը|date = 14 Դեկտեմբեր 2004| publisher = ՆԱՍԱ|accessdate =12 Ապրիլ 2007}}</ref> Ծրագրի շրջանակներում արդեն ֆինանսավորվել են թռչող մոդուլների կառուցումն ու թեստավորումը <ref>{{cite web|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/constellation/main/index.html|title=Համաստեղություն|publisher=ՆԱՍԱ|accessdate=13 Ապրիլ 2010}}</ref> և լուսնային բազայի ճարտարապետական նախագիծը։ <ref>{{cite web|title = ՆԱՍԱ-ն ներկայացնել է լուսնային հետազոտման և լուսնային ճարտարապետության գլոբալ նախագիծ|publisher = Նասա|date = 4 Դեկտեմբեր 2006| url = http://www.nasa.gov/home/hqnews/2006/dec/HQ_06361_ESMD_Lunar_Architecture.html|accessdate =12 Ապրիլ 2007}}</ref> Այնուամենայնիվ այդ նախագծի իրականացումը դադարեցրեցին, որպեսզի կարողանան 2035 թվականին վայրէջք կատարեն [[Մարս]]ի վրա։ <ref>{{cite web|author=NASA television |url=http://www.youtube.com/watch?v=3rNn_cUrlmE |title=Նախագահ Օբաման խոստանում է հավատարիմ մնալ ՆԱՍԱ-յին |publisher=YouTube |date=15 Ապրիլ 2010 |accessdate=7 Մայիս 2012}}</ref> [[Հնդկաստան]]ը նույնպես հույս է հայտնել, որ 2020 թվականին Լուսին կուղարկի ուղևորներով տիեզերանավ։ <ref>{{cite web|url = http://www.space.com/news/061110_india_mannedspace.html| publisher = SPACE.com|title = Հնդկական տիեզերական հետազոտման կազմակերպությունները նախագծեր են առաջարկում տիեզերական թռիչքների համար | date = 10 Նոյեմբեր 2006| accessdate =23 Հոկտեմբեր 2008}}</ref>
| |||