«Ծաղիկ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Նոր էջ «{{ԱՀ}} աջից|320 px|մինի|Տարբեր բուսատեսակներու ծաղիկներ '''Ծաղիկ''', կարճացած եւ ձեւ...»: |
(Տարբերութիւն չկայ)
|
11:16, 10 Ապրիլ 2016-ի տարբերակ
Ծաղիկ, կարճացած եւ ձեւափոխուած ընձիւղ, կը կատարէ միքրոյ եւ մակրոսպորոգենեզի, փոշոտման, բեղմնաւորման, սաղմի զարգացման եւ պտուղի գոյացման ֆունկցիա։ Կ'առաջանայ տերեւներէն զուրկ ցողունի՝ ծաղկակոթի վրայ։[1]
Նկարագրութիւն
Ծաղիկները կը զարգանեն ծաղկաբողբոջներէն։ Սովորաբար ծաղիկը ցողունին կը միանայ ծաղկակոթով, որուն լայնացած մասը կը կոչուի ծաղկակալ։ Սակայն որոշ բոյսերու ծաղիկներ ծաղկակոթ չունին եւ անմիջապէս կը միանան ցողունին (նստադիր ծաղիկներ)։
Կառուցուածք
Ծաղիկը կազմուած է ծաղկաբաժակէն, պսակէն, առէջներէն ու վարսանդներէն։ Ծաղիկի կեդրոնին մէջ կը գտնուի վարսանդը։
Վարսանդ
Վարսանդը կազմուած է սպիէն, սռնակէն եւ սերմնարանէն։ Սերմնարանի ներսը, կը գտնուին մէկ կամ մի քանի սերմնաբողբոջներ, որոնցմէ կը զարգանան սերմերը, իսկ ամբողջ սերմնարանէն՝ պտուղը։ Վարսանդի սպին կրնայ իր վրայ պահել փոշեհատիկը։
Առէջներ
Վարսանդը շրջապատուած է առէջներով։ Իւրաքանչիւր առէջ կազմուած է առէջաթելէն եւ փոշանոթէն։ Փոշանոթին մէջ կը զարգանան փոշեհատիկներ։
Բաժակ եւ Պսակ
Արտաքինէն ծաղիկը պատուած է բաժակաթերթերով, որոնք կանաչ գոյն ունին եւ կը կազմուին ծաղիկի բաժակը։ Բաժակաթերթիկները պաշտպանական ֆունկցիա կը կատարեն յատկապէս մինչեւ ծաղկիլը, յաճախ ալ կը մասնակցին ֆոտոսինթեզին։
Վարսանդի եւ առէջներու շուրջ կը գտնուին պսակաթերթերը, որոնք կը կազմեն ծաղիկի պսակը։ Ատոնք ունին վառ գոյն, իսկ իրենց հիմքին մէջ, քաղցրահամ հիւթ՝ նեքթար, որմով կը գրաւեն փոշոտող միջատներին։ Տարբեր բոյսերու բաժակաթերթերը եւ պսակաթերթերը քանակով տարբեր են. Կրնան ըլլալ առանձին-առանձին (բաժակաթերթ) կամ միաձուլուած (ձուլաթերթ)։ Բաժակն ու պսակը կը կազմեն ծաղկապատեանը, որ ունի պաշտպանական եւ միջատներուն գրաւելու նշանակութիւն։ Եթէ ծաղկապատեանը կազմուած է բաժակէն եւ պսակէն, կը կոչուի կրկնակի (խնձորենի, տանձենի, ծիրանենի)։
Որոշ ծաղիկներ չունին բաժակ (թրաշուշան, վարդակակաչ, հիրիկ), որոշ ծաղիկներ՝ պսակ (ճակնդեղ)։ Այդպիսի ծաղիկները կը կոչուին պարզ։ Ուռենու, հացենու ծաղիկները ծաղկապատեան չունին։ Այդպիսի ծաղիկները կը կոչուին մերկ։
Ծաղկաւոր բոյսերու մեծ մասի ծաղիկները ունին յատուկ արտազատող օրգաններ՝ նեկտարանոցներ, ուր նեքթար կ'արտադրուի։ էվոլյուցիայի ընթացքին, ծաղկակիրները աստիճանաբար կարճցած են, եւ ծաղկի մասերը աւելի մօտեցած են բոյսուն, ատոնց զսպանակաձեւ դասաւորութիւնը տեղի տուած է օղակաձեւին։[1]
Ծաղկի Տեսակներ
Ըստ սեռի՝ ծաղիկները կ'ըլլան միասեռ, երկսեռ եւ անսեռ։ Միասեռ ծաղիկները ունին կամ առէջներ, կամ վարսանդ (բարդի, եգիպտացորեն, վարունգ, ուռենի)։
Միայն առէջներ ունեցող ծաղիկները կը կոչուին արական կամ առէջաւոր, իսկ միայն վարսանդ ունեցողները՝ վարսանդաւոր կամ իգական։
Երկսեռ ծաղիկները ունին եւ վարսանդ եւ առէջներ (խնձորենի, ոլոռ, վարդակակաչ, շուշան)։
Անսեռ կամ կեղծ ծաղիկները չունին վարսանդ եւ առէջներ։ Այդպիսի ծաղիկները կը կատարեն միայն միջատներուն գրաւելու դեր (օրինակ արածաղիկի զամբիւղի եզրային ծաղիկները)։
Կը տարբերին նաեւ միատուն եւ երկտուն ծաղիկներ։ Միատուն բոյսերուն մէջ, միառժամանակ կը գտնուին եւ առէջաւոր եւ վարսանդաւոր ծաղիկներ (կաղնի, դդում, վարունգ, եգիպտացորեն)։
Այն բոյսերը, որոնց առանձնյակն ունի առէջաւոր, իսկ միւսը վարսանդաւոր ծաղիկներ, կը կոչուին երկտուն (ուռենի, կանեփ, բարդի)։
Ծաղիկները կ'ըլլան կանոնաւոր (ակտինոմորֆ), երբ բոլոր ուղղութիւններով կարելի է զանոնք բաժնել սիմետրիկ մասերու։ Ակտինոմորֆ ծաղիկներէն առաջացած են անկանոն (զիգոմորֆ) ծաղիկները, որոնք 2 մասի կարելի է բաժնել միայն մէկ ուղղութեամբ (օրինակ՝ ոլոռի, շանբերանի ծաղիկները)։ Կը հանդիպին նաեւ ասիմետրիկ ծաղիկներ, որոնք հնարավւր չէ սիմետրիայի առանցքով բաժնել 2 մասի (օրինակ՝ կաննայի ծաղիկը)։[1]