«Ծիրան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
նոր թարգմանություն oգտվելով ԱՎԲ
Չ մանր-մունր, փոխարինվեց: : → ։, → (17)
Տող 27.
}}
 
'''Ծիրան''' ([[լատիներէն]]՝ ''Prunus armeniaca'' կամ ''Armenian plum'', [[հոմանիշ]]՝ ''Armeniaca vulgaris'' {{լսել|Hy֊abricot.ogg}}), [[Հայաստան]]ի բնիկ պտուղներէն մին։ Ծիրանը դէպի [[Եվրոպա|Եւրոպա]] տարածուած է [[Հայաստան]]ի միջոցով։
 
==Ծիրանենի==
 
Արդիւնաւէտ ծառ է միջին չափի հասակով (2,3 մ.), բայց տարիքոտ ծառերուն հասակը կը հասնի 8 մ. եւ աւելի։ Տերեւները սրտաձեւ են, տերեւներուն հասակը 10 ս․մ. կ՛ըլլայ, իսկ լայնքը՝ 3,4 ս․մ.։ [[Աշուն (արեւմտահայերէն)|Աշնան]] ծառերը տերեւաթափ կ'ըլլան եւ կը բուսնին [[Գարուն (արեւմտահայերէն)|Գարնան]], իսկ [[Ամառ (արեւմտահայերէն)|Ամրան]] պտուղները կը հասուննան։ Ծաղիկներուն գոյնը կ՛ըլլայ ճերմակ՝ վարդագոյնի մօտ։
 
==Համառօտ պատմութիւն==
 
Ծիրանին բուն բնավայրը [[Չինաստան]]ն է, ուր կ'աճէր Ռուսիոյ սահմանի ցամաքաին։ Չինաստանի մէջ յայտնուեցաւ 3000 Ք.Ա., ապա փոխադրուեցաւ [[Հայաստան]] եւ ուրիշ երկրներ. Եւրոպա մտաւ [[Քրիստոս]]ի ծնունդին հետ։ Ծիրանի մշակումը տարածուեցաւ աշխարհի մէջ։ [[Սուրիոյ]] եւ [[Թուրքիոյ]] մէջ շատ մեծ քանակով ծիրան կը ցանուի:ցանուի։ Այս օրերուս [[Թուրքիա]]ն կՙարտահանէ չոր ծիրանի 85% տոկոսը։
 
Ծիրանը կը գտնուի պաղ եւ միջին պաղութեամբ կլիմայ ունեցող քաղաքներու մէջ, բայց զայն ցանելու ամենալաւ վայրը չոր կլիմայ ունեցող երկիրներն են։
 
=== Արտադրութիւնը ===
Տող 43.
[[Պատկեր:2005apricot.PNG|450px|մինի|աջից]]
{| class="wikitable" align=rightstyle="clear:right"
! colspan=2|Ամենաշատ 10 երկիրները ծիրանի արդյունավետ կողմից— 2009<br/>(1,000 Դունա)
|-
| {{TUR}} || align="right" | 695
Տող 49.
| {{IRN}} || align="right" | 398
|-
| {{UZB}} || align="right" | 290
|-
| {{ITA}} || align="right" | 234
Տող 76.
 
[[Պատկեր:Apricot tree flowers.jpg|մինի|Ծաղկած ծիրանենի]]
Ծիրանի ծառը կ'ազդուի օդէն, մանաւանդ՝ ծաղկած ժամանակ։ Ծառը կը վնասուի, երբ տաքութիւնը կը բարձրանայ եւ բացասական ազդեցութիւն կ՛ունենայ բերքին։ Ինչպէս նաեւ խոնաւութեան բարձրացումով կը շատնան սնկային հիւանդութիւնները։
 
==Բժշկական գործառութիւններու մէջ==
Տող 82.
[[Պատկեր:Dried apricot 01 Pengo.jpg|մինի|չորացուած ծիրան]]
 
Ծիրանը հարուստ է [[վիթամին]]ներով։ Ան կը պարունակէ [[վիթամին A]], որ մարդու կ՛ապահովէ մէկ օրուայ անհրաժեշտ նկատուող 18%-ն, [[վիթամին C]], [[երկաթ]] եւ [[քալսիոմ։]] Ծիրանը թարմ վիճակով երկար ժամանակ չի դիմանար, այդ պատճառով զայն չորցնելով կը պահեն, ինչպէս՝ [[Սիրիա|Սուրիոյ]] մէջ։
 
Չոր ծիրանը աւելի հարուստ է վիթամիններով՝ քան թարմը։ Ծիրանը կը լաւացնէ տեսողութիւնը, կ'աշխուժացնէ [[լեարդ]]ը. օգտակար է [[Սակավարյունություն|արեան տկարութեան բուժման եւ կը նուազեցնէ [[Խոլեսթերին|քոլեստերոլ]]ի մակարդակը արեան մեջ, ինչպէս նաեւ կը պաշտպանէ [[սիրտ]]ն ու երակները զանազան հիւանդութիւններէ։
Տող 90.
[[Պատկեր:Turkey.Pasa Baglari005.jpg|մինի|ծիրանի ծառ]]
[[Պատկեր:Apricotfresh.JPG|մինի|Թարմ ծիրան]]
Ծիրանը կը պարունակէ հետեւեալ վիթամինները.-[[վիթամին A]],[[վիթամին B1]],[[վիթամին B2]] եւ [[վիթամին C]], որոնք կ'օգնեն մարսողութեան, կը նպաստեն անքնութեան վերացման եւ ախորժակի բարելաւման. ծիրանի օգտագործումը կը զօրացնէ մարմնի դիմադրողականութիւնը, անհրաժեշտ է երեխաներու աճման ընթացքին։ Անոր սպառումը անհրաժեշտ է յղիներուն։
 
===քաղցկեղի դէմ պայքար===
Տող 96.
 
===Մորթ===
Նոր գիտութիւնը կը հաստատէ, որ չոր ծիրանը կը պաշտպանէ մորթը կնճիռներէ, իր մէջ պարունակած մեծ քանակով վիթամին C-ի շնորհիւ ։
 
===Սննդային տեղեկութիւն===
Տող 109.
 
==Ծիրանի հիւթ==
Կարելի է խառնել ծիրանը շաքարով եւ ջուրով՝ հիւթաքամիչի մէջ, եւ ստանալ ծիրանի հիւթ։ Ծիրանի հիւթը հարուստ է վիթամիններով եւ [[սպիտակուց]]ներով, որոնք կը նպաստեն մարսողութեան։
 
== Գրականութիւն ==
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Ծիրան» էջէն