«Հայաստանի Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիա» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 9.
== Պատմութիւն ==
[[25 Նոյեմբեր]] [[1943]]-ին հիմնադրուած է Հայաստանի գիտութիւններու ակադեմիան՝ {{1935}} թուականէն սկսեալ գործող ԽՍՀՄ գիտութիւններու ակադեմիայի հայկական մասնաճիւղի հիման վրայ։ Անոր հիմնադիրներէն են [[Յովսէփ Օրպելի]]ն, [[Ստեփան Մալխասեանց]]ը, եւ [[Վիքթոր Համբարձումեան]]ը։ Հովսէփ Օրպելին ընտրուած է ԳԱԱ-ի առաջին նախագահ եւ նախագահած է մինչեւ
1993 թուականին, Հայաստանի գիտութիւններու ակադեմիան վերանուանուած է Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի, եւ այդ թուականէն մինչեւ 2007 թուական անոր նախագահը եղած է [[Ֆատէյ Սարգսեան]]ը, իսկ [[19 Փետրուար]] [[2007]]–ին այդ պաշտօնին համար ընտրուած է [[Ռատիք Մարտիրոսեան]]ը։
Տող 26.
Ան ունի գիտութեան բնագաւառներու հինգ բաժանմունքներ՝
* Թուաբանութեան եւ ճարտարարուեստի գիտութիւններու բաժանմունք - կը պարունակէ 3 գիտական կազմակերպութիւն:
* Բնագիտութեան եւ աստղագիտական բաժանմունք - կը պարունակէ 4 գիտական կազմակերպութիւն։ Անոնք են՝
* Բնական գիտութիւններու բաժանմունք - կը պարունակէ 10 գիտական կազմակերպութիւն:
* Քիմիական եւ երկրի մասին գիտութիւններու բաժանմունք - կը պարունակէ 8 գիտական կազմակերպութիւն։
* Մարդկայնական գիտութիւններու բաժանմունք - կը պարունակէ 10 գիտական կազմակերպութիւն:
Սոյն գիտութիւններու բաժանմունքներուն մէջ կը գործեն տարբեր գիտական ուղղութիւններու խորհուրդներ, իսկ ԳԱԱ-ի նախագահութեան առընթեր նաեւ գոյութիւն ունին գիտահրատարակչական խորհուրդ, հաշուողական ճարտարարուեստի յանձնաժողով, ուժանիւթի հարցերու գիտական խորհուրդ, եւ [[Սեւանայ լիճ|Սեւանայ լիճի]] պահպանութեան փորձագիտական յանձնաժողով։
ԳԱԱ-ի շէնքին առընթեր կը գործեն հիմնակազմ գիտական գրադարան, Գիտական տեղեկատուութեան կեդրոն, [http://www.isec.am/index.php?category_id=&blog_id=&lang=arm Գիտակրթական միջազգային կեդրոն], «Գիտութիւն» հրատարակչական-արտադրական միաւորումը եւ տպարանը, ինչպէս նաեւ այլ ծառայութիւններ։
=== Անձնակազմ ===
Ակադեմիան ունի աւելի քան 4500 աշխատակից, որոնցմէ 99-ը ակադեմիկոսներ, 20-ը թղթակից անդամներ, 335-ը գիտութեան դոկտորներ, եւ 1156-ը գիտութեան թեկնածուներ են։ Ակադեմիան նաեւ իր կազմին մէջ ունի 3 պատուաւոր անդամ, 24 արտասահմանեան անդամ եւ 24 պատուաւոր դոկտոր։
=== Կառավարում ===
ՀՀ ԳԱԱ-ն կը կառաուարուի ակադեմիայի ընդհանուր ժողովին կողմէ, որ կ'ընդրգրկէ ակադեմիայի իսկական անդամները, թղթակից անդամները եւ գիտական կազմակերպութիւններու տնօրէնները։
==== ԳԱԱի նախագահներ ====
{|class="wikitable"
! Նախագահի անուն !! Նախագահութեան ժամանակաշրջան
|-
| [[Հովսէփ Օրպելի]]
|| 1943–1947
|-
| [[Վիքթոր Համբարձումեան]]
|| 1947–1993
|-
| [[Ֆատէյ Սարգսեան]]
|| 1993–2007
|-
| [[Ռատիք Մարտիրոսեան]]
|| 2007–հիմա
|}
== Ղեկավարութիւն ==
==== Նախագահ ====
[[Ռատիք Մարտիրոսեան|Մարտիրոսեան Ռատիք Մարտիրոսի]] (ծնած է [[1936]] թուականին, Մաղաղիս, [[Մարտակերտ (արեւմտահայերէն)|ԼՂՀ Մարտակերտի շրջան]]), ֆիզիկոս։ ՀՀ ԳԱԱ նախագահ՝ [[2006]] թուականէն սկսեալ։ Ֆիզմաթ գիտութիւններու դոկտոր ([[1980]]), փրոֆէսոր ([[1983]]), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս ([[1990]], թղթակից անդամ՝ [[1986]] թուականէն սկսեալ)։ Աւարտած է [[Երեւանի Պետական Համալսարան (արեւմտահայերէն)|Երեւանի Պետական Համալսարանը]] ([[1958]])։ [[1980]]-[[2006]] թուականներուն՝ ՀՀ ԳԱԱ բնագիտութեան եւ ելեկտրոնաբանութեան հիմնարկի տնօրէն, [[1993]]-[[2006]] թուականներուն՝ Երեւանի Պետական Համալսարանի նախագահ։ Արժանացած է Հայաստանի, ԽՍՀՄ-ի, ՌԴ-ի, Ուքրանիայի, Ֆրանսայի, Իտալիայի մրցանակներուն, եւ պարգեւատրուած է շարք մը շքանշաններով եւ մետալներով։
==== Փոխնախագահ ====
[[Յուրի Շուքուրեան]] (ծնած է[[1940]], [[Երեւան]]), ՀՀ ԳԱԱ փոխնախագահ՝ [[1995]] թուականէն ի վեր։ Հաշուող, ճարտարարուեստի եւ տեղեկագիտութեան բնագաւառի գիտնական։ Ճարտարարուեստական գիտութիւններու դոկտոր ([[1982]]), փրոֆէսոր ([[1987]]), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս ([[1996]], թղթակից անդամ՝ [[1990]] թուականէն ի վեր)։ Արժանացած է Հայաստանի Հանրապետութեան Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ([[2000]])։ ՀՀ գիտական վաստակաւոր գործիչ ([[2011]])։
== Միջազգային գիտական համագործակցութիւն ==
ՀՀ ԳԱԱ գիտական համագործակցութեան պայմանագրեր ունի շարք մը երկիրներու գիտութիւններու ակադեմիաներու հետ, որոնք են [[Ռուսաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիա|Ռուսաստանը]], [[Վրաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիա|Վրաստանը]], [[Պելառուսիայի Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիա|Պելառուսիա]], [[Ուքրանիայի Գիտութիւններու Ակադեմիա|Ուքրանիան]], [[Թուրքմենիստանի գիտությունների ակադեմիա|Թուրքմենիստանը]], [[Հունկարիայի Գիտութիւններու Ակադեմիա|Հունկարիան]], [[Չինաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիա|Չինաստանը]], եւ [[Մեծ Բրիտանիայի Թագաւորական Ընկերութիւն|Մեծ Բրիտանիան]]։
ՀՀ ԳԱԱ-ի ներքո գտնվող գիտահետազոտական ինստիտուտները նաև գիտական համագործակցական լայն կապեր ունեն [[ԱՄՆ]]-ի, [[Գերմանիա]]յի, [[Ֆրանսիա]]յի, [[Նեդեռլանդներ]]ի, [[Իսրայել]]ի, [[Իրան]]ի, [[Կիպրոս]]ի, [[Մեքսիկա]]յի և այլ երկրներին գիտական կենտրոնների հետ։
ՀՀ ԳԱԱ գիտնականները նաեւ իրենց մասնակցութիւնը կը բերեն միջազգային շարք մը հիմնադրամներու եւ այլ կազմակերպութիւններու գիտական ծրագիրներուն մէջ։
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}
== Աղբիւրներ ==
* [http://www.sci.am/index.php?langid=2 ՀՀ ԳԱԱ պաշտօնական կայքէջ]
== Արտաքին յղումներ ==
* [http://www.sci.am/index.php?langid=2 Պաշտօնական կայքէջ]
* [http://math.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ մաթեմաթիքի հիմնարկ]
* [http://www.isec.am/ ՀՀ ԳԱԱ Գիտակրթական միջազգային կեդրոն]
* [http://www.flib.sci.am/ ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան]
* [http://avproduction.am/?ln=am&page=culture&id=7 Հայաստանի գիտութիւններու ազգային ակադեմիա]
{{ՀՀ ԳԱԱ հիմնադիր անդամներ}}
[[Կատեգորիա:Հայաստանի գիտութիւններու ազգային ակադեմիա| ]]
[[Կատեգորիա:Գիտութիւններու ազգային ակադեմիաներ]]
| |||