«Հայոց Ցեղասպանութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

[[Պատկեր:Rafael de Nogales Mendez.png|thumb|150px|[[ՌաֆայելՌաֆայէլ դետէ Նոգալեզ Մենդես|Ռաֆայել դետէ Նոգալես Մենդես]] (1879-1936), օսմանեան բանակին մէջ, ծառայած եւ զանգուածային սպաննութիւնները իր գիրքին մէջ նկարագրած վենեսուելացի սպասպայ<ref name="Rafael de Nogales">''Rafael de Nogales''. Cuatro años bajo la media luna (Madrid: Editora Internacional, 1924). Перевод на немецкий «Vier Jahre unter dem Halbmond: Erinnerungen aus dem Weltkriege» (Berlin: Verlag von Reimar Hobbing, 1925), английский «Four Years Beneath the Crescent» (London: Sterndale Classics, 2003).</ref>]]

Փաստարկները այն բանի օգտինօգուտին, որ հայերու դէմ գործողութիւնները կրած են համակարգուած եւ կեդրոնացած բնոյթ, կը հիմնուին բազմաթիւ ոչ թուրք ականատեսներու վկայութիւններու (հիւպատոսներ, զինծառայողներ, բուժքոյրեր, ուսուցիչներ, քարոզիչներ), թուրք պաշտօնեաներու եւ ողջ մնացած հայերու ցուցմունքներու վրայ։ Հայերու նպատակուղղուած բնաջնջման կազմակերպման պնդումն ալ տեղ գտաւ երիտթուրքերու պարագլուխներու դէմ [[Երիտթուրքերու դատաւարութիւն (1919-1920)|դատական գործընթացի]] ընդհանրական որոշման մէջ։ Մինչեւ օրս թրքական պահոցներէն չէ ներկայացուած ոչ մէկ փաստաթուղթ, որ ինչ-որ կերպ կապացոյցեր հայերու բնաջնջման նպատակաուղղուածութիւնը, ինչն ալ կը բացատրուի այդ փաստաթուղթերու ոչնչացմամբ կամ այսօր Թուրքիոյ մէջ, գործող գրաքննութեամբ։ Չապացուցուած կամ կեղծուած կը համարուին [[1920]] թուականի հրապարակած այսպէս կոչուած «Թալէաթի հեռագրերըհեռագիրերը»։ ՀեռագրերուՀեռագիրերու բնօրինակները չկան, բայց Դադրեանի կողմէն անցկացած ուսումնասիրութիւնը ցոյց կու տայ, որ այդ հեռագրերու բովանդակութիւնը ուղղակի կերպով կը հաստատուի երիտթուրքերու պարագլուխներու դէմ դատական գործընթացի նիւթերով։ Հայերէն ազատագրուած տարածքներուն մէջ, կը բնակէին [[Թրակիա (արեւմտահայերէն)|Թրակիա]]յէն կամ [[Պուլկարիա]]յէն եկած մուջահիրներով, որոնք առանց կազմակերպչական օգնութեան կամ նախամշակման չէին կրնար հասնիլ մինչեւ [[Կիլիկիա (արեւմտահայերէն)|Կիլիկիա]] կամ [[Թրքահայաստան (արեւմտահայերէն)|Թրքահայաստան]], ինչնոր ահայերուհայերու ոչնչացման ծրագրին մէջ, բարձր պաշտօնական շրջանակներու մասնակցութիւնը վկայող փաստարկ կը հանդիսանայ<ref name="Naimark-XVI">{{Գիրք|վերնագիր=A Question of Genocide. Armenians and Turks at the end of the Ottoman Empire|հեղինակ=Ronald Grigor Suny, Fatma Muge Gocek, Norman M. Naimark|մեջբերվողմեջբերուող էջեր=XVI|հատոր=Preface}} ''«That the muhacirs were moved as quickly as they were into Armenian houses and occupied Armenian farmland after the deportations attests to the strength of popular economic ambitions, as well as government policy, in the development of genocide»''.</ref><ref name="The Armenian People from Ancient to Modern Times 2-249">{{Գիրք|հեղինակ=Richard G. Hovannisian|վերնագիր=The Armenian People from Ancient to Modern Times|հատոր=2|մեջբերվողմեջբերուող էջեր=249}}<blockquote>Although this topic has not yet received systematic analysis, it clearly points to official complicity at a very high level, since mujahirs from Thrace could not reach Cilicia or Turkish Armenia without organization and planning.</blockquote></ref>։

Օսմանեան կայսրութեան մէջ, հայերու սպաննութիւնները դիտարկուած են մի քանի միջազգային կազմակերպութիւններու կողմէն։ [[1984]] թուականին «Ազգերու մշտական տրիբունալը» Օսմանեան կայսրութեան գործողութիւնները որակեց ցեղասպանութիւն<ref name="Permanent Peoples' Tribunal">April 16, 1984. [http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.66/current_category.5/affirmation_detail.html Permanent Peoples' Tribunal, Verdict of the Tribunal]</ref>։ [[1997]] թուականին, նմանատիպ որոշում կայացուց Ցեղասպանութեան ուսումնասիրողներու միջազգային միությունըմիութիւնը<ref>[http://www.genocidescholars.org/images/IAGS_Resolution_1997_on_the_Armenian_Genocide.pdf The Armenian Genocide Resolution Unanimously Passed By The Association of Genocide Scholars of North America], The Armenian Genocide Resolution was unanimously passed at the Association of Genocide Scholars’ conference in Montreal on June 13, 1997.</ref>

<ref name="The Association of Genocide Scholars">հունիս Յունիս 13, 1997. [http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.69/current_category.5/affirmation_detail.html The Association of Genocide Scholars]</ref>։ [[2000]], [[Յունիս 8]]-ին «[[The New York Times]]» եւ «[[The Jerusalem Post]]» թերթերուն մէջ, Հոլոքոստի 126 ուսումնասիրողներու յայտարարութիւնը (այդ թիւին մէջ՝ [[Եղուդ Բաուեր (արեւմտահայերէն)|Եղուդ Բաուեր]], [[Իսրայէլ Չարնի]] եւ [[Էլի Վիզել (արեւմտահայերէն)|Էլի Վիզել]])՝ հաստատելով [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ (արեւմտահայերէն)|Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ի ժամանակ հայերու ցեղասպանութեան փաստի անվիճելիութիւնը<ref name="Statement_by_126_Holocaust_Scholars">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.21/current_category.3/affirmation_detail.html Statement by 126 Holocaust Scholars, Holders of Academic Chairs, and Directors of Holocaust Research and Studies Centers] // [[The New York Times]] ևեւ [[The Jerusalem Post]], հունիսիՅունիս 8, 2000</ref>։ [[2001]] թուականին, հայ-թրքական հաշտեցման համատեղ յանձնաժողովը դիմեց «Անցումային շրջանի արդարադատութեան հարցերով միջազգային կեդրոն»-ին (ԱՇԱՀՄԿ) անկախ եզրակացութեան համար. արդեօ՞ք 1915 թուականի իրադարձութիւնները կը համարուին ցեղասպանութիւն։ [[2003]] թուականի սկիզբին ԱՇԱՀՄԿ-ը ներկայացուց իր եզրակացութիւնը, որ 1915 թուականի իրադարձութիւնները կը համապատասխանեն ցեղասպանութեան բոլոր սահմանումներուն, եւ այս եզրոյթի կիրառումը ամբողջովին արդարացի է<ref name="International Center for Transitional Justice">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.244/current_category.5/affirmation_detail.html International Center for Transitional Justice (ICTJ) Report Prepared for TARC]</ref>։