«Հայոց Ցեղասպանութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 334.
== Օսմանեան Կայսրութիւնը եւ Հայաստանի Հանրապետութիւնը 1918-1923 թուականներուն ==
Համաձայն [[Մուդրոսի զինադադար (արեւմտահայերէն)|Մուդրոսեան հաշտութեան պայմանագրի]]՝ դաշնակից տէրութիւնները կը պարտապորուէին պատժել թուրքերը եւ պարգեւատրել հայերը։ Պնդելով ռազմավարական կարեւոր ճանապարհներու վրայ վերահսկողութիւնը, ռազմագերի ազատումը եւ Անդրկովկասէն թրքական զորքերու դուրս բերումը՝ Մեծ Բրիտանիան համաձայնեցաւ հայկական վեց նահանգներէն թրքական զորքերու դուրսբերման պահանջը փոխարինել «անկարգութիւններու դէպքին մէջ» այդ նահանգները զորք մտցնելու դաշնակիցներու իրաւունքով։ Այնուամենայնիւ, [[Անտանտ (արեւմտահայերէն)|դաշնակից ուժերը]] չէին պատրաստուած կատարել պայմանագրի այդ կէտը։ [[Երեւանի նահանգ]]էն տարհանման ժամանակ, թրքական բանակը կողոպտեց եւ տարաւ՝ ինչ հնարաւոր էր՝ սննդամթերքի պաշար, տնային անասուններ, աշխատանքի գործիքներ, հագուստ, կահոյք ու նոյնիսկ դռներ, պատուհաններ եւ երկաթգիծի գերաններ։ Երբ հայկական բանակը [[1918]] թուականին գրաւեց [[Ալեքսանդրապոլ (արեւմտահայերէն)|Ալեքսանդրապոլը]], երկաթգիծի կայարանին մէջ, ոչ մէկ գնացքաքարշ կամ վագոն չկար։ [[1918]]-[[1919]] թուականներու ձմեռը
Թուրքիոյ հայերու վտարման եւ ոչնչացման գործընթացը աւարտեցաւ [[1920]] թուականին հակառակ ամէն ինչի Կիլիկիա վերադարձած փախստականներու եւ [[Զմիւռնիայի աղետ (1922)|Զմիւռնիայի ջարդերու]] ռազմական գործողութիւններու արդիւնքին մէջ, երբ [[Մուսթաֆա Քեմալ Աթաթուրք|Մուստաթաֆա Քեմալի]] հրամանատարութեամբ զորքերը կոտորեցին Զմիւռնիայի հայկական թաղամասի հայերուն, իսկ ետքը՝ արեւմտեան տերութիւններու ճնշման ներքոյ թոյլ տուին կենդանի մնացածներուն տարհանել։ Վերջին կազմակերպուած համայնքի՝ Զմիւռնիայի հայերու ոչնչացումով, Թուրքիոյ հայ բնակչութիւնը իր պատմական հայրենիքին մէջ, փաստացի դադարէն գոյութիւն ունենալ։ Կենդանի մնացած փախստականները ցրուեցան աշխարհով մէկ՝ տարբեր երկիրներու մէջ ձեւաւորելով [[Հայկական սփիւռք]]ը<ref name="Rouben Paul Adalian:The Armenian Genocide">''Rouben Paul Adalian''. The Armenian Genocide // {{Գիրք|հեղինակ=Israel W. Charny|վերնագիր=Encyclopedia of genocide}}</ref>։
|