«Հոկտեմբերեան Յեղափոխութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
դ
 
Չ clean up, փոխարինվեց: : → ։, → oգտվելով ԱՎԲ
Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Հոկտեմբերյան հեղափոխություն}}
[[Պատկեր:Congress of Soviets (1917).jpg|400px|մինի|աջից|Սովետներու Երկրորդ Համագուարը]]
'''Հոկտեմբերեան Յեղափոխութիւն''', (''Հոկտեմբերեան Ընկերային Յեղափոխութիւն''), պետական յեղաշրջում, որ իրագործած է [[Ռուսաստան (արեւմտահայերէն)|Ռուսաստան]]ի ընկերային-դեմոկրատական բանուորական կուսակցութիւնը՝ [[Վլատիմիր Լենին|Վլատիմիր Լենինի]]ի գլխաւորութեամբ, [[Պետրոգրատ]]ի մէջ՝ [[Հոկտեմբեր 25]]-ին։ (Յեղաշրջման հետեւանքով տապալուած է [[1917]]-ի [[Փետրուար |Փետրուար]]եան բուրժուադեմոկրատական յեղափոխութիւնէն յետոյ Ռուսաստանի մէջ ստեղծուած ժամանակաւոր կառավարութիւնը։
 
== Յեղաշրջման Ընթացքը ==
Հոկտեմբեր 25-ին, Պետրոգրատի մէջ բացուած խորհուրդներու համառուսաստանեան 2-րդ համագումարը հռչակած է՝ խորհրդային իշխանութեան հաստատումը։ [[Հոկտեմբեր 26]]-ին, համագումարը ընդունած է , «''Դեկրետ Խաղաղութեան''» Մասին, որ պատերազմող բոլոր պետութիւններուն առաջարկած է կնքել հաշտութիւն եւ «''Դեկրետ Հող''»ի մասին, որով կալուածատէրերու հողը բռնագրաւելու ու հանձնուելու էր տեղական գիւղական կոմիտեներուն։ Համագումարին ընթացքին, կազմաւորուած է միայն պոլշեւիկներէն կազմուած կառավարութիւն՝ ժողովրդական կոմիսարներու խորհուրդ ([[ԺԿԽ]])՝ [[Վ. Ուլեանով-Լենին|Վ. Ուլեանով-Լենինի]]ի նախագահութեամբ՝ հռչակուած է [[Ռուսաստանի Խորհրդային Հանրապետութիւնը]]։
 
Պետրոգրատի մէջ, խորհրդային իշխանութիւն հաստատուելէն յետոյ պոլշեւիկներու ձեռքը անցած է իշխանութիւնը [[Մոսկուա]]յի մէջ([[Նոյեմբեր]]), ռազմաճակատներուն՝ (Նոյեմբեր-[[Դեկտեմբեր]]) Ռուսաստանի կեդրոնական շրջաններուն։ Սակայն կայսրութեան ծայրամասերուն եւ ազգային տարածաշրջաններուն մէջ ([[Հիւսիսային Կովկաս]], [[Ֆինլանտիա]], [[Ուքրաինա]], [[Անդրկովկաս]], [[Միջին Ասիա]]) խորհրդային իշխանութիւնը հաստատուած է աւելի ուշ։
 
== Յեղաշրջում եւ Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւն ==
Հոկտեմբերեան յեղաշրջումը ճակատագրական եղած է հայ ժողովուրդին համար։ ''Խաղաղութեան'' եւ ''Հողի'' մասին դեկրետնեու ընդունումէն յետոյ՝ ռուսական զորքերը լքած են [[Կովկասեան ռազմաճակատ|Կովկասեան ռազմաճակատը]]ը եւ [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստան]]ը յայտնուած է թուրքական զորքերու ներխուժման իրական վտանգի առջեւ։
 
[[Դեկտեմբերի 29]], 1917 -ին, Խորհրդային Ռուսաստանի ԺԿԽ-ն ընդունած է Դեկրետ «Թուրքահայաստանի » մասին, որ մնացած է անկատար։ [[1918]]-ի [[Մարտ]]ին, [[Խորհրդային Ռուսաստան|Խորհրդային Ռուսաստանը]]՝ը՝ [[Գերմանիա երկիր|Գերմանիոյ]] եւ անոր դաշնակիցներու հետ կնքած է անջատ հաշտութիւն(Պրեսդի հաշտութիւն), որով Ռուսաստանի պոլշեւիկեան կառավարութիւնը, անտեսելով հայ ժողովուրդին կենսական շահերը, Գերմանիոյ պարտադրմամբ հրաժարուած է ո՛չ միայն առաջին աշխարհամարտի ընթացքին ռուսական զորքերու գրաուած [[Արեւմտեան Հայաստան|Արեւմտեան Հայաստանի]]ի տարածքէն, այլեւ [[Արեւելեան Հայաստան|Արեւելեան Հայաստանի]]ի մէկ մասէն([[Կարս]]ի եւ [[Արտահան|Արտահան]]ի շրջանները)։
 
[[1920]]-ի [[Դեկտեմբեր]]ին, Խորհրդային Ռուսաստանին յաջողած է ստիպել [[Հայաստանի Հանրապետութեան Կռավարութիւն|Հայաստանի Հանրապետութեան Կռավարութեանը]] հրաժարուած իշխանութիւնէն եւ զայն հանձնել հայ պոլշեւիկներուն:պոլշեւիկներուն։
 
== Արտաքին Յումներ ==
* [[File:Commons-logo.svg|frameless|16x16px]] [[c:Category:Russian Revolution of 1917|Նիշքեր Հկտեմբերեն Յղափոխութեն Մսին]]
* [http://www.marxists.org/history/ussr/events/revolution/index.htm Հոկտեմբերեն Յղափոխութեն Ախիւ]
* [http://www.ilhs.tuc.gr/en/October%20Revolution%20and%20Logic%20of%20History.pdf Հոկտեմբերեան Յեղափոխութիւն Պատմութիւն]
* Քարտեսներ [http://maps.omniatlas.com/europe/19171201/ Եւրոպա] եւ [http://maps.omniatlas.com/russia/19171201/ Ռուսաստան] [[1917]]