«Հոկտեմբերեան Յեղափոխութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ clean up, փոխարինվեց: : → ։, → oգտվելով ԱՎԲ |
No edit summary |
||
Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Հոկտեմբերյան հեղափոխություն}}
[[Պատկեր:Congress of Soviets (1917).jpg|400px|մինի|աջից|Սովետներու Երկրորդ Համագուարը]]
'''Հոկտեմբերեան Յեղափոխութիւն''', (
== Յեղաշրջման Ընթացքը ==
Հոկտեմբեր 25-ին,
[[Պատկեր:Panzerkrenzer Aurora St Petersburg 2002.png|մինի|աջից|240px|<small>«Աւրորա» հածանաւը, որ ազդարարեցաւ յեղաշրջումի աւարտը:</small>]]<br />
Պետրոգրատի մէջ, խորհրդային իշխանութիւն հաստատուելէն յետոյ պոլշեւիկներու ձեռքը անցած է իշխանութիւնը [[Մոսկուա]]յի մէջ([[Նոյեմբեր]]), ռազմաճակատներուն՝ (Նոյեմբեր-[[Դեկտեմբեր]]) Ռուսաստանի կեդրոնական շրջաններուն։ Սակայն կայսրութեան ծայրամասերուն եւ ազգային տարածաշրջաններուն մէջ ([[Հիւսիսային Կովկաս]], [[Ֆինլանտիա]], [[Ուքրաինա]], [[Անդրկովկաս]], [[Միջին Ասիա]]) խորհրդային իշխանութիւնը հաստատուած է աւելի ուշ։▼
▲
== Յեղաշրջում եւ Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւն ==▼
== Հետեւանքները ==
Հոկտեմբերեան յեղաշրջումը ճակատագրական եղած է հայ ժողովուրդին համար։ ''Խաղաղութեան'' եւ ''Հողի'' մասին դեկրետնեու ընդունումէն յետոյ՝ ռուսական զորքերը լքած են [[Կովկասեան ռազմաճակատ]]ը եւ [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստան]]ը յայտնուած է թուրքական զորքերու ներխուժման իրական վտանգի առջեւ։▼
ՌԽԴԸՀ-ի մէջ ստեղծուեցան առաջին կազմաւորումները՝ Թերեքի (կեդրոնը՝ Փեաթիկորսք), Թաւրիտայի (Սիմֆերոփոլ), Տոնի (Տոնի Ռոսթով), Թուրքեստանի (Թաշքենտ), Քուպան-Սեւծովեան (Եկատերինոտար), Սթավրոպոլի Խորհրդային Հանրապետութիւնները:<br />
Յունուար 21ի (Փետրուար 3ի) հրամանագիրով չեղարկուեցան ցարական եւ ժամանակաւոր կառաւարութիւններու արտասահմանեան եւ ներքին փոխառութիւնները, նաեւ՝ այլ պետութիւններու հետ կնքուած պայմանագիրերը:
<br />
Պրեսթի խաղաղութեան պայմանագիրի արդիւնքով՝
Խորհուրդային Ռուսիայէն անջատուեցաւ 56 միլիոն բնակչութիւնով (Ռուսիոյ Կայսրութեան բնակչութեան 1/3-ը) 780 հազ. քառ. ք.մ. տարածք, որտեղ կը գտնուէին մշակուող գիւղտնտեսական հողերու 27 %-ը, ամբողջ երկաթուղային ցանցի 26 %-ը, տեքստիլ արդիւնաբերութեան 33 %-ը, կը ձուլուէր երկաթի եւ պողպատի 73 %-ը, կ'արդիւնահանուէր քարածուխին 89 %-ը եւ կը պատրաստուէր շաքարի 90 %-ը:
Միեւնոյն ժամանակ Ռուսիան նշուած տարածքներէն հանեցաւ իր բոլոր զօրքերը, իսկ Գերմանիան, հակառակը մտցրեցաւ եւ պահպանեցաւ վերահսկողութիւնը Մոզունտի կղզաշարի եւ Ռիկայի ծովածոցին վրայ: Ատորէն բացի, ռուսական զօրքերը պարտաւոր էին հեռանալ Ֆինլանտիայէն, Ալանտի կղզիներէն, որ Շուետին մօտ էր: Կարսը, Արտահանը, Պաթումը փոխանցուեցան Թուրքիային: 1918 Նոյեմբեր 13ին Առաջին Համաշխարհային պատերազմին ընթացքին Աւստրիա-Հունկարիոյ եւ Գերմանիոյ պարտութենէ յետոյ Պրեսթի պայմանագիրը Ռուսիոյ խորհուրդային իշխանութիւնները չեղարկեցին:
[[Դեկտեմբերի 29]], 1917 -ին, Խորհրդային Ռուսաստանի ԺԿԽ-ն ընդունած է Դեկրետ «Թուրքահայաստանի » մասին, որ մնացած է անկատար։ [[1918]]-ի [[Մարտ]]ին, [[Խորհրդային Ռուսաստան]]ը՝ [[Գերմանիա երկիր|Գերմանիոյ]] եւ անոր դաշնակիցներու հետ կնքած է անջատ հաշտութիւն(Պրեսդի հաշտութիւն), որով Ռուսաստանի պոլշեւիկեան կառավարութիւնը, անտեսելով հայ ժողովուրդին կենսական շահերը, Գերմանիոյ պարտադրմամբ հրաժարուած է ո՛չ միայն առաջին աշխարհամարտի ընթացքին ռուսական զորքերու գրաուած [[Արեւմտեան Հայաստան]]ի տարածքէն, այլեւ [[Արեւելեան Հայաստան]]ի մէկ մասէն([[Կարս]]ի եւ [[Արտահան]]ի շրջանները)։▼
▲Հոկտեմբերեան յեղաշրջումը ճակատագրական եղած է հայ ժողովուրդին համար։ ''Խաղաղութեան'' եւ ''Հողի'' մասին
▲[[Դեկտեմբերի 29]], 1917 -ին, Խորհրդային Ռուսաստանի ԺԿԽ-ն ընդունած է
[[1920]]-ի [[Դեկտեմբեր]]ին, Խորհրդային Ռուսաստանին յաջողած է ստիպել [[Հայաստանի Հանրապետութեան Կռավարութիւն|Հայաստանի Հանրապետութեան Կռավարութեանը]] հրաժարուած իշխանութիւնէն եւ զայն հանձնել հայ պոլշեւիկներուն։▼
▲[[1920]]-ի [[
== Արտաքին Յումներ ==▼
* [[File:Commons-logo.svg|frameless|16x16px]] [[c:Category:Russian Revolution of 1917|Նիշքեր Հկտեմբերեն Յղափոխութեն Մսին]]▼
* [http://www.marxists.org/history/ussr/events/revolution/index.htm Հոկտեմբերեն Յղափոխութեն Ախիւ]▼
▲* [[File:Commons-logo.svg|frameless|16x16px]] [[c:Category:Russian Revolution of 1917|Նիշքեր
* [http://www.ilhs.tuc.gr/en/October%20Revolution%20and%20Logic%20of%20History.pdf Հոկտեմբերեան Յեղափոխութիւն Պատմութիւն]▼
▲* [http://www.marxists.org/history/ussr/events/revolution/index.htm
* Քարտեսներ [http://maps.omniatlas.com/europe/19171201/ Եւրոպա] եւ [http://maps.omniatlas.com/russia/19171201/ Ռուսաստան] [[1917]]▼
▲* [http://www.ilhs.tuc.gr/en/October%20Revolution%20and%20Logic%20of%20History.pdf Հոկտեմբերեան
▲* Քարտեսներ [http://maps.omniatlas.com/europe/19171201/ Եւրոպա] եւ [http://maps.omniatlas.com/russia/19171201/
{{ՀՀՀ}}
| |||