«Յակոբ Մանանդեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Չ ջնջվեց: <nowiki/> (3) oգտվելով ԱՎԲ
Չ փոխարինվեց: ` → ՝ (15) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 34.
== Կենսագրութիւն ==
[[Պատկեր:Հակոբ Մանանդյան (1).JPG|մինի|ձախից|Յակոբ Մանանդեանի կիսանդրին Կոմիտասի անուան պանթէոնին մէջ]]
Ծնած է [[Ախալցխա (արեւմտահայերէն)|Ախալցխայի]] մէջ: Սկզբնական կրթութիւնը ստացած է 1880-1983 թուականներուն՝ ծննդավայրի Կարապետեան վարժարանին մէջ: 1883-1893 թուականներուն սորված է [[Թիֆլիս (արեւմտահայերէն)|Թիֆլիսի]] 1-ին  գիմնազիոնէն ներս, 1893-1897 թուականներ`թուականներ՝ [[Ենայի Համալսարան (արեւմտահայերէն)|Ենայի]], [[Լայփցիկ]]ի եւ  Սթրասպուրկի համալսարաններուն մէջ եւ ստացած [[Փիլիսոփայութիւն|փիլիսոփայութեան]] դոկտորի աստիճան: 1898 թուականին աւարտած է [[Սենթ Փեթերսպուրկ]]ի Պետական Համալսարանի արեւելեան լեզուներու, իսկ 1909 թուականին`թուականին՝ [[Թարթուի Համալսարան]]ի իրաւաբանական բաժամունքները:
 
1900-1905 թուականներուն դասաւանդած է [[Էջմիածնի Գէորգեան Ճեմարան]]ին մէջ, 1905-1907 թուականներուն`թուականներուն՝ Թիֆլիսի առաջին եւ երկրորդ արական գիմնազիոններուն մէջ, 1906-1907 թուականներուն`թուականներուն՝ [[Թիֆլիսի Ներսիսեան Դպրոց|Ներսիսեան Դպրոցին]] մէջ, 1911-1913 թուականներուն`թուականներուն՝ [[Պաքուի Ժողովրդական Համալսարան]]ին մէջ եւ 1915-1919 թուականներուն`թուականներուն՝ առեւտրական դպրոցին մէջ: 1919 թուականիկի Դեկտեմբերին կը հրաւիրուի [[Երեւանի Պետական Համալսարան (արեւմտահայերէն)|ԵՊՀ]] եւ կը նշանակուի պատմալեզուագրական բաժամունքի դեկանի պաշտօնակատար, 1921-1922 թուականներուն`թուականներուն՝ ռեկտոր, 1921-1923 թուականներուն`թուականներուն՝ արեւելագիտութեան եւ պատմագրական բաժամունքներու դեկան, 1921-1925 թուականներուն`թուականներուն՝ հայ ժողովուրդի պատմութեան ամպիոնի վարիչ, 1925-1931 թուականներուն`թուականներուն՝ նոյն ամպիոնի փրոֆէսօր: ԵՊՀ-ի մէջ առաջինը եղած է, որ դասաւանդած է հայ ժողովուրդի հին եւ միջնադարեան պատմութիւնը: 1931 թուականին ընդհատած է մանկավարժական աշխատանքը եւ զբաղած միայն գիտական գործունէութեամբ:
 
== Գիտական Գործունէութիւնը ==
Հեղինակ է [[հայերէն]], [[ռուսերէն]] եւ [[գերմաներէն]] աւելի քան 150 աշխատութիւններու`աշխատութիւններու՝ նուիրուած հայոց հին եւ միջնադարեան պատմութեան ու բանասիրութեան, պատմական աշխարհագրութեան, չափագիտութեան ու մշակոյթին: Զբաղած է յունական [[Իմաստասիրութիւն|իմաստասիրական]] երկերու հայերէն թարգմանութիւններու, յունաբան դպրոցի գործունէութեան, յատկապէս [[Դաւիթ Անյաղթ]]ի իմաստասիրական ժառանգութեան ուսումնասիրութեամբ<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Meknutiin%20storog.%20Aristoteli/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Մեկնութիւն ստորոգութեանցն Արիստոտէլի, Տպարան գիտութեանց ճեմարանի կայսերականի: Ս.-պետերբուրգ 1911:]</ref>: Այս բնագաւառին մէջ հայագիտական մնայուն արժէք է «Յունաբան Դպրոցն Եւ Անոր Զարգացման Շրջանները» ([[Վիեննա (արեւմտահայերէն)|Վիեննա]], 1928)<ref>[http://serials.flib.sci.am/openreader/Yunaban%20Dproc_1928/book/Binder1.pdf Եակոբ Մանանդեան. Իւնաբան դպրոցը եւ նրա զարգացման շրջանները: Քննական ուսումնասիրութիւն, Վիեննայ: Մխիթարեան տպարան, 1928 (Ազգային մատենադարան, ՃԺԹ):]</ref> ուսումնասիրութիւնը: Հայ պատմագիտական միտքի մնայուն գործերէն են հին եւ միջնադարեան Հայաստանի հասարակական-տնտեսական յարաբերութիւններուն<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Nyuter%20Hin%20Hayastani%20tntesakan%20patm.%20h.1/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Նյութեր Հին Հայաստանի տնտեսական կեանքի պատմութեան, Հտ. 1, Արտատպ. ՀՍԽՀ Գիտութեան եւ արուեստի ինստիտուտի Տեղեկագրի №2-ից: Երեւան 1927:]</ref><ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Nyuter%20Hin%20Hayastani%20tntesakan%20patm.%20h.2/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Նյութեր Հին Հայաստանի տնտեսական կեանքի պատմութեան, Հտ. 2, Արտատպ. ՀՍԽՀ Գիտութեան եւ արուեստի ինստիտուտի Տեղեկագրի №4-ից : Երեւան 1927:]</ref> նուիրուած «Հայաստանի Առեւտրի Եւ Քաղաքներու Մասին» (ռուսերէն, Եր., 1930, 1954, 1985), «ֆէոտալիզմը Հին Հայաստանում» (Երեւան, 1934,<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Feodalizm@%20Hin%20Hayastanum/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Ֆէօդալիզմը Հին Հայաստանում: Հրատարակութիւն Մելքոնեան ֆոնդի: Երեւան 1934:]</ref> 1981), «Կշիռները Եւ Չափերը Հնագոյն Հայ Աղբիւրներում» (Եր., 1930, 1985)<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Kshirner@%20ev%20chaper@/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Կշիռները եւ չափերը հնագոյն հայ աղբիւրներում, Հրատարակութիւն Մելքոնեան ֆոնդի, Երեւան 1930:]</ref>, «Երատոսթենեսի Սթատիոմը Եւ Պարսից Ասպարէզը»<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Erat/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Երատոսթենեսի ստադիոնը եւ պարսից ասպարեսը, Հրատարակութիւն Մելքոնեան ֆոնդի, Երեւան 1934:]</ref>, «Հին Հայաստանի Գլխաւոր Ճանապարհները» (Եր., 1936,<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Hin%20Hayastani%20glxavor%20chanaparner@/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Հայաստանի գլխաւոր ճանապարհները ըստ Պեւտինգերեան քարտէզի, Գիտհրատի տպարան: Երեւան 1936:]</ref> 1985), «Տիգրան Բ․ Եւ Հռոմը» (Եր., 1940,<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Tigran%20B%20ev%20Hrom@/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Տիգրան Բ եւ Հռոմը, ԱՐՄՖԱՆ–ի հրատարակչութիւն, Երեւան 1940:]</ref> 1972<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Tigran%20erkrord@%20ev%20Hrom@/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Տիգրան Երկրորդը եւ Հռոմը, Երեւանի Պետական Համալսարանի հրատարակչութիւն: Երեւան, 1972:]</ref>, 1977, ռուսերէն`ռուսերէն՝ 1943, ֆրանսերէն`ֆրանսերէն՝ 1963), Արմաւիրի յունարէն արձանագրութիւնները<ref>[http://serials.flib.sci.am/Founders/H.Manandyan-Armaviri%20hunaren%20ardz/book/Binder1.pdf Հ. Մանանդեան. Արմաւիրի յունարէն արձանագրութիւնները նոր լուսաբանութեամբ, Պետհամալսարանի Հրատարակչութիւն, Երեւան 1946:]</ref> եւ այլ մենագրութիւններ:
 
Ձեռնարկած է «Քննական Տեսութիւն Հայ Ժողովրդի Պատմութեան» բազմահատոր աշխատութեան ստեղծումը`ստեղծումը՝ նպատակ ունենալով շարադրել Հայաստանի Ք․Ա․ 6 - 16-րդ դարերու ամբողջական պատմութիւնը (հ. I-III, 1945, 1952, 1957, նաեւ`նաեւ՝ 1977, 1978), որ, սակայն, մնացած է անաւարտ: 1920-ին, [[Հրաչեայ Աճառեան]]ի աշխատակցութեամբ, հրատարակած է 12-19-րդ դարերու հայկական վկայաբանական գրականութեան յայտնի բոլոր բնագրերը (հ. I-II), գիտական հրատարակութեան պատրաստած է հին յունական իմաստասէրներու ([[Նոնոս]], [[Էլիաս]], [[Զէնոն Ստոիկ]], [[Արիստոտէլ]] եւ այլն) երկերու հայերէն թարգմանութիւններու բնագրերը:
 
== Աշխատութիւններ ==