«Հրատ մոլորակ (Մարս)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
մշակուդային, հրատարակչութիւն |
|||
Տող 8.
Հրատը կոչուած է «[[Կարմիր Մոլորակ]]»՝ ընդարձակ գօտիներ ծածկող իր կարմրորակ մետաղեայ փոշիին պատճառով։ Գետնին ջերմաստիճանն է միջին հաշուով -23 °C:
== Մթնոլորտը եւ Կլիման ==
[[Պատկեր:Mars cyclone.jpg|մինի|right|280px|Մարսի հիւսիսային բևեռի մօտ ցիկլոն]]
Հրատի կլիման երկրի կլիմային նման՝ ունի եղանակային բնոյթ։ Տարուան ցուրտ ժամանակին, Հրատի բեւեռներէն դուրս կը կազմուի եղեամ եւ նոյնիսկ կրնայ ձիւն տեղալ։
Մոլորակին վրայ ջերմաստիճանը կը տատանի −153 բեւեռին վրայ ձմեռը մինչեւ աւելի քան +20 °C հասարակացի վրայ կէսօրին։ Միջին ջերմաստիճանը կը կազմէ −50 °C։
Մարսի մթնոլորտը,որ հիմնականօրէն կազմուած է ածխաթթու կազէ, չափազանց նոսր է։ Մակերեւոյթին վրայ ճնշումը 160 անգամ փոքր է երկրէն։ Մարսի բարձրութիւններուն մեծ տարբերութեան պատճառով ճնշումը մակերեւոյթին վրայ շատ կը փոխուի։ Մթնոլորտին մօտաւոր հաստութիւնը կը կազմէ 110 քմ։
ՆԱՍԱ-ի տւեալներով (2004), Մարսի մթնոլորտը 95,32 %-ով կազմուած է ածխաթթու կազէ, ինչպէս նաեւ այնտեղ կան՝ 2,7 % ազոտ, 1,6 % արկոն, 0,13 % թթուածին, 0,021% ջուրի գոլորշի, 0,08 % շմոլ կազ, ազոտի օքսիտ (NO)՝ 100 ppm, նէոն (Ne)՝ 2,5 ppm, կիսածանր ջուր - ջրածին-դեյտերիում-թթուածին (HDO)՝ 0,85 ppm, քրիպթոն (Kr)՝ 0,3 ppm, քսենոն (Xe)՝ 0,08 ppm (կազմուածքը բերուած է ծաւալային մասերով)։
Ամերիկեան ԱՄԿ «Ուիքինկի» (1976) իջնող սարքէն ստացուած տւեալներուն համաձայն, Մարս մթնոլորտի կազմին մէջ հայտնաբերուած էր 1–2 % արկոն, 2–3 % ազոտ, եւ 95 % ածխաթթու կազ։ Համաձայն սովետական «Մարս-2» եւ «Մարս-3» ԱՄԿ-ներու տւեալներուն, իոնոսֆերայի վարի սահմանը կը գտնուի 80 քմ բարձրութեան վրայ, առավելագոյն էլեկտրոնային խտացումը 1,7×105 էլեկտրոն/սմ3 տեղակայուած է 138 քմ բարձրութեան վրայ, միւս երկու մաքսիմումները տեղակայուած են 85 եւ 107 քմ վրայ։
Մարս մթնոլորտի հետազոտութիւնը 8 եւ 32 սմ ռադիոալիքներում, կատարուած «Մարս-4» ԱՄԿ-ով 1974-թ փետրուար 10-ին, ցոյց տուաւ մոլորակի գիշէրային իոնոսֆերայի առքայութիւնը իոնիզացիայի գլխաւոր մաքսիմումով 110 քմ բարձրութեան վրայ եւ 4,6×103 էլեկտրոն/սմ3 էլեկտրոններու խտացումով, ինչպէս նաեւ երկրորդական մաքսիմումներով 65 եւ 185 մք բարձրութիւններուն վրայ։
== Գետեր ==
| |||